«Τα λίγα γράμματα που ξέρω, λέει ο γέρος του Μωριά, τα έμαθα από το "Ψαλτήρι" και το "Οχτωήχι" της εκκλησίας».
Ασφαλώς σε κάποιο Μοναστήρι κρυφά. (Διήγηση συμβάντων ελληνικής
φυλής). Και πράγματι, πώς ήταν δυνατό να φοιτήσει σε φανερό σχολείο
ένας απόγονος των επικηρυγμένων Κολοκοτροναίων;
Χαρακτηριστικό για το πώς λειτουργούσαν τα «Κρυφά Σχολειά» είναι και το ακόλουθο γεγονός:
Όταν
ο Ιμπραήμ σκορπούσε την καταστροφή στην Πελοπόννησο, ο ιερομόναχος
Δοσίθεος, μορφωμένος κληρικός της Ι. Μονής των άγιων Θεοδώρων
Καλαβρύτων, πήρε τα παιδιά του Σχολείου των Καλαβρύτων, στο οποίο ήταν
δάσκαλος, και τα πήγε και τα δίδασκε «εν τοις σπηλαίοις» του Χελμού. (Α. Δασκαλάκης, τομ. Γ «Περί Παιδείας»).
Τα
φανερά λοιπόν σχολεία, σε αρκετές περιπτώσεις την περίοδο της
τουρκοκρατίας, γίνονταν κρυφά. Έτσι δούλευαν οι καλογεροδάσκαλοι της
εποχής εκείνης. Δεν έχαναν καμιά ευκαιρία για να διδάσκουν το γένος.