Παρασκευή 30 Αυγούστου 2024

ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΝΔΙΚΤΟΥ [:Α΄ Τιμ. 2,1-7] ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ


ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΝΔΙΚΤΟΥ [:Α΄Τιμ. 2,1-7]

  ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

   «Παρακαλ ον πρτον πντων ποιεσθαι δεσεις, προσευχς, ντεξεις, εχαριστας, πρ πντων νθρπων,πρ βασιλων κα πντων τν ν περοχ ντων, να ρεμον κα σχιον βον διγωμεν ν πσ εσεβείᾳ κα σεμντητι τοτο γρ καλν κα πδεκτον νπιον το σωτρος μν Θεο,ς πντας νθρπους θλει σωθναι κα ες πγνωσιν ληθεας λθεν(:Σύμφωνα λοιπόν με όλα τα προηγούμενα οφείλουμε να αγαπάμε όλους τους ανθρώπους. Και ο Ιησούς Χριστός άλλωστε ήλθε στον κόσμο για να σώσει όλους τους αμαρτωλούς.  Γι' αυτό λοιπόν και εγώ σε προτρέπω, Τιμόθεε, και εσένα και τους άλλους αδελφούς, πρώτα απ’ όλα να κάνετε δεήσεις, προσευχές, παρακλήσεις, ευχαριστίες για όλους τους ανθρώπους, για τους βασιλείς και για όλους όσους έχουν κάποιο αξίωμα ή κάποια ανώτερη θέση, να τους φωτίζει και να τους ενδυναμώνει ο Θεός, ώστε να εξασφαλίζουν την ειρηνική συμβίωση των πολιτών. Κι έτσι να ζούμε και εμείς ζωή ήρεμη και ήσυχη, με κάθε ευσέβεια και σεμνότητα· διότι αυτό, το να προσευχόμαστε δηλαδή για όλους, είναι καλό και ευάρεστο ενώπιον του σωτήρα μας Θεού· διότι Αυτός θέλει να σωθούν όλοι οι άνθρωποι και με την πίστη να γνωρίσουν βαθύτερα και πληρέστερα την αλήθεια)»[Α΄Τιμ.2,1-4].

Ἱ.Μ. Περιστερίου, Συγκέντρωση καί Πορεία Ἐνάντια στήν Ἀσεβέστατη Πράξη Ἀπομάκρυνσης τοῦ Ἐσταυρωμένου. (8 Σεπτεμβρίου, 16:30 , Πλατεία Περιστερίου)



«Πᾶνος»

ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ - ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2024

Μεθεόρτια ἀποτομῆς κεφαλῆς Ἰωάννου Προδρόμου


Ἀπολυτίκιον μεθεόρτιον Προδρόμου. Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ὡς πάντων ὑπέρτερος, τῶν Προφητῶν ἀληθῶς, αὐτόπτης καὶ Πρόδρομος, τῆς παρουσίας Χριστοῦ, Προφῆτα γεγένησαι· ὅθεν καὶ παρ’ Ἡρώδου, ἐκτμηθείς σου τὴν Κάραν, ἔδραμες τοῖς ἐν Ἅδῃ, προκηρύξαι τὸ λύτρον· διὸ σὲ Ἰωάννη Βαπτιστά, πόθῳ γεραίρομεν.

Κοντάκιον μεθεόρτιον τοῦ Προδρόμου. Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον.
Τῆς ἁγνοίας Πρόδρομε, τῷ οὐρανίῳ σου βίῳ, τὰς ἐνθέους χάριτας, ὡς ἔσοπτρον ἀπαστράπτων, ἤλεγξας, παρανομήσαντα βασιλέα· ἤνεγκας, τὸν διὰ ξίφους θάνατον χαίρων· διὰ τοῦτό σοι βοῶμεν· χαίροις Προφῆτα, καὶ Βαπτιστὰ τοῦ Χριστοῦ.

Πέμπτη 29 Αυγούστου 2024

Παπα-Φώτης Λαυριώτης, ο δια Χριστόν σαλός – Μέρος Δ’ (Τελευταίο)


Τὰ προηγούμενα μέρη: Μέρος Α΄ ΕΔΩ  Μέρος Β΄ ΕΔΩ  Μέρος Γ΄ ΕΔΩ
 
Ο κύριος σκοπός της ομιλίας μας αυτής είναι να προβάλει έναν γνήσιο και αληθινό άνθρωπο πέρα από σχήματα και τυποποιημένες συμπεριφορές. Τύποι ανθρώπων τέτοιοι σαν τον παπα-Φώτη σπανίζουν σήμερα στην κοινωνία μας. Ο άνθρωπος αυτός άφησε μέσα στις ψυχές όλων εκείνων που τον γνώρισαν και τον γνωρίζουν ακόμη και σήμερα την αίσθηση μιας παράξενης καλογερικής παρουσίας. Ο παπα-Φώτης μπόρεσε και πέτυχε να μπερδέψει τους συνανθρώπους του. Δεν έκανε οπαδούς. Ποτέ του δεν έκανε συνοδεία. Δεν του άρεσαν οι κολακείες και οι εύφημες μνείες. Του άρεσε ο καλός λόγος, ο ανεπιτήδευτος. Μόλις αισθανόταν ότι οι άλλοι τον κολάκευαν, έκανε μπροστά τους σαν τρελλός. Είχε τον τρόπο του να θολώνει τα νερά των γεροντολόγων. Μισούσε την επιτήδευση και στο λόγο και στην εμφάνιση. Για τον λόγο αυτό και σε κυρίες και δεσποινίδες φερόταν σκληρά.

ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΟΜΗΣ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ - ΣΤΟΝ ΠΑΝΣΕΠΤΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΚΑΙ ΠΡΟΔΡΟΜΟ ΚΑΙ ΒΑΠΤΙΣΤΗ ΙΩΑΝΝΗ


ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΟΜΗΣ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ

  ΣΤΟΝ ΠΑΝΣΕΠΤΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΚΑΙ ΠΡΟΔΡΟΜΟ ΚΑΙ ΒΑΠΤΙΣΤΗ ΙΩΑΝΝΗ

      Εάν ο θάνατος των οσίων είναι άξιος τιμής και η μνήμη δικαίων πρέπει να συνοδεύεται με εγκώμια[Παρ. 10,7: «Μνήμη δικαίων μετ᾿ γκωμίων, νομα δ σεβος σβέννυται(:Η ανάμνηση των δικαίων συνοδεύεται πάντοτε από επαίνους και εγκώμια, ενώ το όνομα κάθε ασεβούς ανθρώπου σβήνει, λησμονείται διαπαντός)»], πόσο μάλλον πρέπει να τελούμε με εγκώμια τη μνήμη της ακροτάτης κορυφής των οσίων και δικαίων, του Ιωάννη, που προεσκίρτησε και προέτρεξε και προεκήρυξε τον λόγο του Θεού που σαρκώθηκε για μας, από τον οποίο πάλι ο ίδιος ανακηρύχθηκε και μαρτυρήθηκε ανώτερος από τους αιώνες προφητών και οσίων και δικαίων;

ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΟΜΗΣ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ [:Ματθ. 14,1-12] Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΠΟΚΕΦΑΛΙΣΜΟ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ


ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΟΜΗΣ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ [:Ματθ. 14,1-12]

 Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΠΟΚΕΦΑΛΙΣΜΟ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

   «ν κείν τ καιρ κουσεν ρδης τετράρχης τν κον ησο (:Εκείνον τον καιρό άκουσε ο Ηρώδης Αντίπας, ο τετράρχης της Γαλιλαίας και της Περαίας, τη φήμη του Ιησού)»[Ματθ.14,1]· διότι ο βασιλιάς Ηρώδης, ο πατέρας του, που είχε φονεύσει τα νήπια της Βηθλεέμ και των περιχώρων της, είχε πεθάνει.

ΑΠΟΤΟΜΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΡΑΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ[:Πράξ.13,25-32] ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ [:Υπομνηματισμός των εδαφίων Πράξ.13,23-36]


ΑΠΟΤΟΜΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΡΑΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ[:Πράξ.13,25-32]

 ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

[:Υπομνηματισμός των εδαφίων Πράξ.13,23-36]  

     […]Έπειτα αναφέρει και τον Ιωάννη, που δίνει τη μαρτυρία και λέγει: «Τούτου Θες π το σπέρματος κατ᾿ παγγελίαν γαγε τ σραλ σωτηρίαν, προκηρξαντος ᾿Ιωννου πρ προσπου τς εσδου ατο βπτισμα μετανοας παντ τ λα ᾿Ισραλ. ς δ πλρου ᾿Ιωννης τν δρμον, λεγε· τνα με πονοετε εναι; οκ εμ γ, λλ᾿ δο ρχεται μετ᾿ μ ο οκ εμ ξιος τ πδημα τν ποδν λσαι(:Από τους απογόνους του Δαβίδ ο Θεός, σύμφωνα με την υπόσχεση που είχε δώσει στους Πατριάρχες και στον ίδιο τον Δαβίδ, απέστειλε και ανέδειξε στον Ισραήλ, σωτήρα τον Ιησού. Προηγουμένως όμως, πριν αρχίσει ο Ιησούς τη δημόσια δράση Του, ο Ιωάννης είχε κηρύξει βάπτισμα μετανοίας σε όλο τον λαό του Ισραήλ, για να τον προετοιμάσει να υποδεχθεί τον Σωτήρα που θα ερχόταν μετά από λίγο.

ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ - ΠΕΜΠΤΗ 29 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2024

Ἀποτομὴ Κεφαλῆς Ἰωάννου Προδρόμου

 
Τέμνει κεφαλὴν χεὶρ μιαιφόνος ξίφει,
Τοῦ χεῖρα θέντος εἰς κεφαλὴν Κυρίου.
Εἰκάδι ἀμφ' ἐνάτῃ Προδρόμου τάμεν αὐχένα χαλκός.


«Οὐκ ἐξεστὶ σοι ἔχειν, τὴν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ σου». Δὲν σοῦ ἐπιτρέπεται ἀπὸ τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ νὰ ἔχεις τὴν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ σου, ὁ ὁποῖος ζεῖ ἀκόμα. Λόγια τοῦ Τιμίου Προδρόμου, ποὺ ἀποτελοῦσαν μαχαιριὲς στὶς διεφθαρμένες συνειδήσεις τοῦ βασιλιὰ Ἡρώδη Ἀντίπα καὶ τῆς παράνομης συζύγου του Ἡρωδιάδος, ποὺ ἦταν, γυναίκα τοῦ ἀδελφοῦ του Φιλίππου.

Τετάρτη 28 Αυγούστου 2024

Κωνσταντίνος Βαθιώτης: Ρετρό 46.0: Ο κατά Καντιώτη ορθόδοξος εμβολιασμός


Επιμελείται και σχολιάζει ο Κωνσταντίνος Ι. Βαθιώτης
 
 
Σε ένα από τα σύντομα κηρύγματά του για την προς Ρωμαίους επιστολή του Αποστόλου Παύλου1, τον «καταστατικό χάρτη του χριστιανισμού» λόγω της βαθύτητας των αληθειών που περιέχει, ο μακαριστός Μητροπολίτης Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας Αυγουστίνος Καντιώτης, ο οποίος εκοιμήθη σε ηλικία 103 ετών στις 28 Αυγούστου 2010 (είχε χειροτονηθεί Επίσκοπος στις 24 Ιουνίου 1967 στον ιερό ναό του Αγίου Κωνσταντίνου Ομονοίας – εκεί έμελλε, προφανώς όχι τυχαίως, να μεταφερθεί το 1981 η θαυματουργή κινούμενη εικόνα του Χριστού από το Ειρηνοδικείο Αθηνών2), μας καλούσε να προσέξουμε ότι ο Απόστολος Παύλος απευθυνόταν και στους «σοφούς» και στους «ανοήτους», δηλ. και στους Ιουδαίους και στους ειδωλολάτρες.

Παπα-Φώτης Λαυριώτης, ο δια Χριστόν σαλός – Μέρος Γ’

Τὰ προηγούμενα μέρη: Μέρος Α΄ ΕΔΩ  Μέρος Β΄ ΕΔΩ

Τα εκκλησιαστικά πρόσωπα ο παπα-Φώτης τα σεβόταν και τα εκτιμούσε. Ιδιαίτερα τιμούσε τον επίσκοπό του. Χαιρόταν που κάθε χρόνο ο νυν Σεβ. Μητροπολίτης Μυτιλήνης κ. Ιάκωβος τον επισκεπτόταν κατά την ονομαστική γιορτή του στον Τρίγωνα. Ο παπα-Φωτέλλης ακόμα και μετά από πολλά χρόνια αποχώρησης από την ενεργό του δράση, τη γιορτή του την τελούσε κάθε χρόνο στον Τρίγωνα. Έκανε με χρήματά του πλούσιο τραπέζι για όλο τον κόσμο. Ήθελε να κεραστούν όλοι οι άνθρωποι και χαιρόταν όταν του έλεγε ο κόσμος ευχές. Μα την ίδια στιγμή που ευχόταν, αν κάτι δεν πήγαινε καλά, μπορούσε να κάνει σκηνές και να ανατρέψει το πανηγύρι σε κυνηγητό και φωνές. Μπροστά στο λάθος, χίλια καλά να του έκαμνες, έπρεπε να τα ακούσεις. Κι αυτό όχι σε κατώτερους απ’ αυτόν ανθρώπους, αλλά και σε κείνους που τους φιλοξενούσε, σε κείνους που τον στήριζαν έστω και οικονομικά. Δε λογάριασε τίποτα για την αλήθεια. Απεχθανόταν τη διαστροφή και την αναλήθεια.

Ο Άγιος Μωυσής ο Αιθίοπας († 28 Αυγούστου) και η προφητεία του για τους Μοναχούς των έσχατων καιρών


Ὁ Ὅσιος Μωυσῆς ἔζησε στὴν Αἴγυπτο καὶ στὴν ἀρχὴ ἦταν ληστής. Ἀλλὰ τὸ φῶς τῆς γνώσης καὶ τῆς μετανοίας δὲν ἄργησε νὰ φωτίσει τὸν δρόμο του.
Ἡ μεγάλη ἐπιείκεια ποὺ ἔδειξε πρὸς αὐτὸν κάποιος χριστιανός, ἐνῶ αὐτὸς τὸν εἶχε βλάψει, ἐπέφερε στὸν Μωυσῆ ψυχικὴ ἀνακαίνιση.

Πίστεψε, ἔγινε χριστιανὸς καὶ κατόπιν μοναχός. Ἀγωνίστηκε σκληρὰ μέσα στὴν ἔρημο καὶ ἀπέκτησε μεγάλη πνευματικὴ σύνεση καὶ ἀρετή. Ἡ φήμη του ἔφερνε στὸ ἐρημητήριό του πολλοὺς χριστιανούς, ποὺ ἄκουγαν μὲ δέος τὴ διδασκαλία του κατὰ τῆς ὑπερηφάνειας καὶ τῆς κατάκρισης.

ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ - ΤΕΤΑΡΤΗ 28 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2024

Ὁ Ὅσιος Μωϋσῆς ὁ Αἰθίοπας

 
Φήσεις τὸ ῥητὸν καὶ θανών, Μωσῆ μέλα.
«Ἄνθρωπος ὄψιν, καὶ Θεὸς τὴν καρδίαν».
Θάψαν ἐν εἰκάδι Μωσῆν ὀγδόῃ Αἰθιοπῆα.


Ο όσιος Μωυσής ήταν αγορασμένος δούλος κάποιου πλούσιου κτηματία. Είχε χαρακτήρα σκληρό και δύστροπο και καθημερινά δημιουργούσε πολλά προβλήματα, ώσπου το αφεντικό του αγανάκτησε και τον πέταξε στον δρόμο. Ο Μωυσής βρήκε καταφύγιο σε μια ληστοσυμμορία και με την τεράστια σωματική του δύναμη δεν άργησε να επιβληθεί και να γίνει ο αρχηγός της.

Τρίτη 27 Αυγούστου 2024

Παπα-Φώτης Λαυριώτης, ο δια Χριστόν σαλός – Μέρος Β’


Το πρώτο μέρος ΕΔΩ

Ο παπα-Φώτης Λαυριώτης είχε φίλους παντού, όπου πήγαινε. Μέσα στο ταγάρι του είχε ό,τι μπορεί να υποψιασθεί νους ανθρώπου. Από πετραχήλι και κουκούλιο μέχρι κονσέρβες. Από κεριά, καρβουνάκι και θυμίαμα μέχρι ψυχοχάρτια, κομμάτια πρόσφορα, κρεμμύδια, σκόρδα, φρυγανιές, ελιές και πολλά άλλα. Χαιρόταν να σου δώσει κάτι, όσο απλό κι απέριττο κι αν ήταν. Συνήθιζε να χαρίζει στους ευεργέτες του και σ’ όσους του παρείχαν φιλοξενία ένα καλλιγραφικό χειρόγραφό του, συνήθως το πρώτο κεφάλαιο από το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο· «Εν αρχή ην ο Λόγος…». Του αρκούσε να του πεις “την ευχή σου” κι ένα ευχαριστώ με αγάπη. Φυσικά δεν σχολιάζουμε την ποιότητα των χαρτιών που χρησιμοποιούσε. Άλλα ήταν κομμάτια από πακέτα τσιγάρων και άλλα από χαρτοκούτες απορρυπαντικών!

Σοφία μπεκρῆ: Ἕνας ἀληθινά φωτεινός Ἅγιος


Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος 

Ἡ Ἐκκλησία μας τιμάει στὶς 27 Αὐγούστου τὴν μνήμη ἑνὸς φωτεινοῦ Ἁγίου, ὅπως φανερώνει καὶ τὸ ὄνομά του, τοῦ Ἁγίου Φανουρίου, γιὰ τὸν βίο καὶ τὴν πολιτεία τοῦ ὁποίου δὲν γνωρίζομε πολλά, οὔτε πότε ἀκριβῶς ἔζησε. Γι’ αὐτὸ καὶ ἀπὸ κάποιους ἀμφισβητεῖται ἡ ὕπαρξή του ἤ θεωρεῖται ὅτι ἡ μνήμη του συγχέεται μὲ τὴν μνήμη τοῦ ἐπίσης στρατιωτικοῦ Ἁγίου Γεωργίου, οἱ εἰκονογραφικοὶ τύποι τῶν ὁποίων, ὡστόσο, δὲν ὁμοιάζουν. Πάντως δὲν ἐκκινοῦν ὅλοι οἱ μελετητὲς ἀπὸ ἀγαθὴ προαίρεση στὴν ἔρευνά των, ἀλλὰ κάποιοι ἐπιχειροῦν πεισματικὰ νὰ σπιλώσουν τὴν μνήμη ἑνὸς ἰδιαιτέρως ἀγαπητοῦ στὸν λαὸ Ἁγίου.

Το συγκλονιστικό Θαύμα Αγίου Φανουρίου στη Ρόδο


Ο Άγιος Φανούριος είναι αναμφίβολα μια άγια, σημαντική νεανική μορφή, που ξεχωρίζει με τον δικό του τρόπο ανάμεσα στους άλλους Αγίους της χριστιανοσύνης, γιατί δεν τιμάται απλώς σε μια μόνο ημε­ρομηνία, αλλά η πίστη των χριστιανών κά­νει συχνά τη γνωστή φανουρόπιτα.

Οι πιστοί συχνά επικαλούνται το όνομα του Αγίου Φανουρίου, ο οποίος έχει κάνει πολλά θαύματα. Ενα από τα πιο συγκλονιστικά έλαβε χώρα στη Ρόδο.

Σε μια περίοδο της ιστορικής ζωής της η Κρήτη ήταν υποδουλωμένη στους Λατίνους (1204 – 1669 μ.Χ.), που είχαν δικό τους Αρ­χιεπίσκοπο και γι’ αυτό προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να παρασύρουν τους κατοίκους του νησιού στον Καθολικισμό (Παπισμό).

ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ - ΤΡΙΤΗ 27 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2024

Ὁ Ὅσιος Ποιμὴν

 
Ὡς ἐκ λύκου χαίνοντος ἡρπάγη βίου,
Ποιμήν, τὸ θρέμμα τοῦ μεγίστου ποιμένος.
Ποιμένα εἰς μέγαν ἑβδόμῃ εἰκάδι ᾤχετο Ποιμήν.


Μαζὶ μὲ τὰ ἄλλα ἀδέλφια τοῦ ἔκαναν μικρὴ μοναχικὴ ἀδελφότητα σὲ μία μικρὴ σκήτη στὴν Αἴγυπτο. Ἡγούμενος αὐτῆς τῆς ἀδελφότητας ἦταν ὁ Ποιμήν, ποὺ εἶχε ὅλα τὰ προσόντα πραγματικοῦ ποιμένας ψυχῶν. Ἡ φήμη του εἶχε φθάσει σὲ μακρινὲς περιοχὲς καὶ πολὺς κόσμος ἐρχόταν νὰ τὸν δεῖ καὶ νὰ τὸν συμβουλευθεῖ. Αὐτός, ὅμως, δεχόταν μόνο τοὺς μικροὺς καὶ ταπεινούς. Ὅσοι ἔρχονταν ἀπὸ περιέργεια, δὲν τοὺς δεχόταν, ἔστω καὶ ἂν ἦταν ἄρχοντες.

Δευτέρα 26 Αυγούστου 2024

Παπα-Φώτης Λαυριώτης, ο δια Χριστόν σαλός (Μέρος Α’)


Ο παπα-Φώτης Λαυριώτης αποτέλεσε αναμφισβήτητα μια εξέχουσα και ιδιάζουσα προσωπικότητα, όχι μόνον για το νησί του, την Λέσβο, αλλά και για όλον τον ορθόδοξο χριστιανικό και μη κόσμο.

Ο παπα-Φώτης υπήρξε ένας ταπεινός παραδοσιακός παπάς, μάλλον καλόγηρος, με όλη τη σημασία της λέξεως. Έζησε περίπου έναν αιώνα (1913-2010). Από μικρός αφιερώθηκε στη διακονία της Εκκλησίας. Ξεκίνησε από το νησί του τη Λέσβο, έφθασε και ασκήτευσε στο Αγιώνυμον Όρος, όπου έγινε μοναχός, διάκονος και πρεσβύτερος. Γνωρίσθηκε και ήλθε σε επαφή και πνευματική σχέση με τους αγιασμένους Γέροντες: τον ρώσο παπα-Τύχωνα, απ’ τον οποίο έλαβε την μεγαλοσχημία, τον Όσιο Σιλουανό τον Αθωνίτη, τον Σωφρόνιο του Έσσεξ, τον Γέροντα Παύλο Παυλίδη τον Λαυριώτη και ιατρό και φτασμένο πνευματικό και πολλούς άλλους.

Επέστρεψε στην Λέσβο μετά από μια εικοσαετία αυστηρής άσκησης στο Άγιον Όρος και εφημέρευσε, επί μισόν και πλέον αιώνα, στο αγαπημένο του χωριό τον Τρίγωνα Πλωμαρίου. Υπήρξε άνθρωπος φιλήσυχος για τους πιστούς συνανθρώπους του, όμως αγρίευε όταν κάποιοι νεωτερίζοντες, κληρικοί και λαϊκοί, προσπαθούσαν να αλλοιώσουν ή μάλλον να αλώσουν την Ορθόδοξη Παράδοση. Ήταν από τους τελευταίους «κολλυβάδες» της σειράς των μεγάλων κολλυβάδων Πατέρων, όπως της σειράς του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου και άλλων.

Ήταν πρόσωπο, που σε πολλούς προκαλούσε την αποστροφή, λόγω του κοντού αναστήματός του αλλά και του ατημέλητου της ενδύσεώς του. Οι τρόποι του θα χαρακτηρίζονταν άκρως καλογερικοί. Δεν ήθελε τερτίπια και διπλωματίες κατά την επικοινωνία. Πιστός τηρητής των Παραδόσεων, ιδιαιτέρως σ’ ό,τι αφορούσε τις νηστείες και τις προσευχές, τις τυπικές διατάξεις και την ευταξία της λατρείας, αντιστεκόταν όχι με ευγένειες και υποχωρήσεις, αλλά με δυναμικές επεμβάσεις και πολλές φορές με σκληρές εκφράσεις, ακόμη και χειρονομίες.

✶✶✶

Την πίστη του δεν την αντάλλασσε με όλα τα καλά του κόσμου. Δεν συσχηματιζόταν με τα του κόσμου, δεν φοβόταν, ούτε σκιαζόταν τους πολιτικούς και τους άρχοντες, δεν είχε άλλη συμπεριφορά για τους μεν και άλλη για άλλους. Ήταν πηγαίος εκφραστής τής Ορθοδόξου Παραδόσεως. Ποτέ του δεν το έβαζε κάτω για κάτι που ήθελε να πετύχει. Οργιζόταν όταν έβλεπε κληρικούς να μην τιμούν το ράσο τους. Κάποιες φορές ήλεγχε τους συναδέλφους του κληρικούς με λόγια σκληρά. Κι όμως εκείνη η φαινομενική καλογερική σκληρότητα δεν είχε μέσα της κακία. Όλους τους αγαπούσε, την αμαρτία των πολλών μάλλον μισούσε. Στηλίτευε άγρια, όπως έκαναν οι προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης. Επιτιμούσε και ταυτόχρονα αγαπούσε. Μάλωνε και φώναζε και συγχρόνως συγχωρούσε. Εάν έβλεπε αμετανοησία και δαιμονικό πείσμα, αποχωρούσε κι έφευγε μακρυά.

Δεν του άρεσαν οι τυπικότητες στα μοναστήρια, ούτε το κλείσιμο των ιερών μονών για κάποιες από τις ημέρες της εβδομάδος. Κάποτε που επισκέφθηκε ένα γυναικείο Αγιορείτικο μετόχι-μοναστήρι στη Χαλκιδική και βρήκε ημέρα Τετάρτη το μοναστήρι κλειστό, άρχισε να κτυπάει με κλωτσιές τις σιδερένιες πόρτες και αναστάτωσε ολόκληρη την αδελφότητα. Το τι ακολούθησε δεν περιγράφεται. Ας κρατήσουμε μόνον την φράση του ότι τα μοναστήρια είναι καταφύγια για όλους τους πονεμένους. Ήθελε μοναχούς και μοναχές να ζουν μέσα στην ανεπιτήδευτη απλότητα και αρχοντιά. Έκανε πολλά πράγματα τραβηγμένα για τον καθωσπρεπισμό, τον τρόπο της καλής, ωστόσο δυτικής-ξενόφερτης συμπεριφοράς.

Δεν πρόσεχε το ντύσιμό του. Κάποιες φορές περπατούσε ξυπόλητος όχι μόνο στο χωριό του, αλλά και στην πόλη. Δεν το έκανε για να τον λυπούνται, αλλά γιατί έτσι αισθανόταν άνετα και ξεκούραστα. Κάποτε τον είδα να φοράει μια κίτρινη παντόφλα στο ένα πόδι και μια ροζ στο άλλο. Αυτά βρήκε, αυτά και φόρεσε. Τα ρούχα του όμως μπορεί να ήταν χιλιομπαλωμένα και ξεσκισμένα, ποτέ του όμως δεν μύριζε άσχημα.

(Συνεχίζεται)

Απόσπασμα ομιλίας του Πρωτοπρεσβυτέρου Θεμιστοκλή Χριστοδούλου στην «Ημερίδα για τις σύγχρονες οσιακές μορφές του αιώνα μας», υπό την αιγίδα της Ι. Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης. Ι. Ναός Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης, Δευτέρα 23 Μαΐου 2016.

Πηγή:https://www.koinoniaorthodoxias.org/gerontes/papa-fotis-o-layriotis-o-dia-xriston-salos/

ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ - ΔΕΥΤΕΡΑ 26 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2024

Οἱ Ἅγιοι Ἀδριανὸς καὶ Ναταλία οἱ Μάρτυρες

 
Eις τον Aδριανόν.
Ἀδριανοῦ τέμνουσι χεῖρας καὶ πόδας
Χεῖρες πονηρῶν, ὧν φονοδρόμοι πόδες.

Eις την Nαταλίαν.
Ἐν τῷ βίῳ σύνευνος, ἐν δὲ τῷ πόλῳ
Ἀδριανῷ σύσκηνος ἡ Ναταλία.

Ἀδριανὸς τμήθη χεῖρας πόδας εἰκάδι ἕκτῃ.

Κυριακή 25 Αυγούστου 2024

π. Κωνσταντίνος Κόμαν: Ό,τι επιτρέπει ο Κύριος είναι ωφέλιμο


Τι ημέρα είναι σήμερα; 9 Αυγούστου 1981… Λοιπόν, ας παραμείνουν στην μνήμη σας αυτοί εδώ οι τόποι, οι πηγές, τα βουνά, οι κοιλάδες… και τον επόμενο χρόνο όλα αυτά θα σας υπενθυμίζουν ότι τον περασμένο χρόνο, αυτόν τον καιρό, εμείς ήμασταν στην Σύχλα, εκεί ψηλά και συζητούσαμε μ’ ένα μουγγό και τυφλό γέροντα. Δεν είχε τίποτε να μας πει, διότι ήταν και κωφός και δεν έβλεπε καλά. Ήταν ένας γέροντας παλαβός, ο οποίος μας έλεγε μερικές «χαζομάρες». Άραγε ζει ακόμη;

Του χρόνου… Είναι πολύς καιρός μέχρι του χρόνου! Όσοι από εσάς, που έρχεσθε εδώ συχνά από παλιά και ωφεληθήκατε κάτι, θέλω να με μνημονεύετε. Να με μνημονεύετε ως εξής: «Αυτός ο άνθρωπος δεν γνώριζε πολλά βιβλία, αλλά είχε μια φιλοδοξία, ένα ανεξέλεγκτο ζήλο: Να μας ωφελήσει ψυχικά. Και με τα χέρια του έπλεκε κομποσχοίνια για να μας διδάξει, έτσι ήθελε αυτός… και εμείς, άλλοι ωφεληθήκαμε και άλλοι σκανδαλισθήκαμε…».

ΚΥΡΙΑΚΗ Θ΄ ΜΑΤΘΑΙΟΥ [: Ματθ. 14,22-34] Γέροντος Ἀθανασίου Μυτιληναίου «Η ΕΝΥΠΟΣΤΑΤΟΣ ΣΟΦΙΑ ΕΠΙ ΤΩΝ ΚΥΜΑΤΩΝ» [4-8-1985] (Β141)


ΚΥΡΙΑΚΗ Θ΄ ΜΑΤΘΑΙΟΥ [: Ματθ. 14,22-34]

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία μακαριστοῦ γέροντος Ἀθανασίου Μυτιληναίου

μὲ θέμα:

«Η ΕΝΥΠΟΣΤΑΤΟΣ ΣΟΦΙΑ ΕΠΙ ΤΩΝ ΚΥΜΑΤΩΝ»

[ἐκφωνήθηκε στὴν Ἱερὰ Μονὴ Κομνηνείου Λαρίσης στὶς 4-8-1985]

(Β141)

Μετὰ ἀπὸ τὸν χορτασμὸν τῶν πεντακισχιλίων, ἀγαπητοί μου, ποὺ ἀκούσαμε τὴν περασμένη Κυριακὴ στὴν εὐαγγελικὴν περικοπή, βλέπομε νὰ ἀκολουθεῖ ἕνα περιστατικόν, ἐκτάκτως σπουδαῖον σὲ συμπεράσματα. Ὅσο οἱ μαθηταὶ ἐμοίραζαν τὰ κομμάτια τοῦ ἄρτου, τὸν ἄρτον, στὸ πλῆθος, ποὺ ἦταν σὲ πρασιὲς καὶ ἐδέχετο τὴν εὐλογημένη τροφὴ ἀπὸ τὸν Κύριον, ἐδέχοντο ἀπὸ τὸ πλῆθος, ποὺ ἐθαύμαζε διὰ τὸ καταπληκτικὸν αὐτὸ θαῦμα -νὰ πολλαπλασιαστεῖ ἡ τροφὴ ἡ ὑλική- νὰ λέγει στοὺς μαθητὰς ὅτι ὁ Διδάσκαλος ἦτο σπουδαῖος. Σημειώνει ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης: «Οἱ οὖν ἄνθρωποι, ἰδόντες ὃ ἐποίησε σημεῖον ὁ Ἰησοῦς, ἔλεγον ὅτι οὗτος ἐστιν ἀληθῶς ὁ προφήτης ὁ ἐρχόμενος εἰς τὸν κόσμον». «Αὐτός», λέει, «εἶναι αὐτὸς ποὺ περιμένομε, ὁ προφήτης. Ὁ μέγας προφήτης, ὅπως τὸν εἶχε προφητεύσει ὁ Μωυσῆς. Νὰ στείλει», λέγει, «ὁ Θεός, μέγαν προφήτην ὅπως ἐμένα», γιατί ὁ Μωυσῆς ἦτο εἰς τύπον τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Βλέποντας λοιπὸν αὐτὸ τὸ θαῦμα ὁ κόσμος θαυμάζει. Καὶ θαυμάζοντας, λέγει αὐτὰ εἰς τοὺς μοιράζοντας τὰ κομμάτια τοῦ ψωμιοῦ, εἰς τοὺς μαθητάς.

Τό Εὐαγγέλιο καί ὁ Ἀπόστολος τῆς Κυριακῆς Θ΄ Ματθαίου 25 Αὐγούστου 2024


Ἑωθινόν
 
Ἦχος πλ. δ´ - Ἑωθινόν Θ´
ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ Κ´ 19 - 31

19 Οὔσης οὖν ὀψίας τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ τῇ μιᾷ σαββάτων, καὶ τῶν θυρῶν κεκλεισμένων ὅπου ἦσαν οἱ μαθηταὶ συνηγμένοι διὰ τὸν φόβον τῶν Ἰουδαίων, ἦλθεν ὁ Ἰησοῦς καὶ ἔστη εἰς τὸ μέσον, καὶ λέγει αὐτοῖς· Εἰρήνη ὑμῖν. 20 καὶ τοῦτο εἰπὼν ἔδειξεν αὐτοῖς τὰς χεῖρας καὶ τὴν πλευρὰν αὐτοῦ. ἐχάρησαν οὖν οἱ μαθηταὶ ἰδόντες τὸν Κύριον. 21 εἶπεν οὖν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς πάλιν· Εἰρήνη ὑμῖν. καθὼς ἀπέσταλκέ με ὁ πατήρ, κἀγὼ πέμπω ὑμᾶς. 22 καὶ τοῦτο εἰπὼν ἐνεφύσησε καὶ λέγει αὐτοῖς· Λάβετε Πνεῦμα ἅγιον· 23 ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται. 24 Θωμᾶς δὲ εἷς ἐκ τῶν δώδεκα ὁ λεγόμενος Δίδυμος, οὐκ ἦν μετ’ αὐτῶν ὅτε ἦλθεν ὁ Ἰησοῦς. 25 ἔλεγον οὖν αὐτῷ οἱ ἄλλοι μαθηταί· Ἑωράκαμεν τὸν Κύριον. ὁ δὲ εἶπεν αὐτοῖς· Ἐὰν μὴ ἴδω ἐν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὸν δάκτυλόν μου εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὴν χεῖρά μου εἰς τὴν πλευρὰν αὐτοῦ, οὐ μὴ πιστεύσω. 26 Καὶ μεθ’ ἡμέρας ὀκτὼ πάλιν ἦσαν ἔσω οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ καὶ Θωμᾶς μετ’ αὐτῶν. ἔρχεται ὁ Ἰησοῦς τῶν θυρῶν κεκλεισμένων, καὶ ἔστη εἰς τὸ μέσον καὶ εἶπεν· Εἰρήνη ὑμῖν. 27 εἶτα λέγει τῷ Θωμᾷ· Φέρε τὸν δάκτυλόν σου ὧδε καὶ ἴδε τὰς χεῖράς μου, καὶ φέρε τὴν χεῖρά σου καὶ βάλε εἰς τὴν πλευράν μου, καὶ μὴ γίνου ἄπιστος, ἀλλὰ πιστός. 28 καὶ ἀπεκρίθη Θωμᾶς καὶ εἶπεν αὐτῷ· Ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου. 29 λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· Ὅτι ἑώρακάς με, πεπίστευκας· μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες. 30 Πολλὰ μὲν οὖν καὶ ἄλλα σημεῖα ἐποίησεν ὁ Ἰησοῦς ἐνώπιον τῶν μαθητῶν αὐτοῦ, ἃ οὐκ ἔστι γεγραμμένα ἐν τῷ βιβλίῳ τούτῳ· 31 ταῦτα δὲ γέγραπται ἵνα πιστεύσητε ὅτι Ἰησοῦς ἐστιν ὁ Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, καὶ ἵνα πιστεύοντες ζωὴν ἔχητε ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ.

ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ - ΚΥΡΙΑΚΗ 25 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2024

Ἀνακομιδὴ Τιμίων Λειψάνων Βαρθολομαίου Ἀποστόλου

 
Ἵνα τρυγῶμεν ἄφθονον πιστοὶ χάριν,
Βαρθολομαῖος εὑρέθη κεκρυμμένος.
Σὸν νέκυν εἰκάδι Βαρθολομαῖε ἐφεῦρον πέμπτῃ.


Ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Βαρθολομαῖος μαρτύρησε μὲ σταυρικὸ θάνατο στὴν Ἀρμενία. Τὸ ἅγιο λείψανο του οἱ χριστιανοὶ τὸ ἔβαλαν μέσα σὲ μιὰ πέτρινη θήκη καὶ τὸ ἔκρυψαν στὴν Οὐρβανούπολη. Ἐπειδή, ὅμως, ἡ θήκη γιάτρευε πολλὲς ἀσθένειες, συνέρεαν σὲ αὐτὴν πλήθη λαοῦ. Γι’ αὐτὸ οἱ εἰδωλολάτρες, ὅταν βρῆκαν τὴν κατάλληλη εὐκαιρία, πέταξαν τὴν θήκη στὴ θάλασσα, μαζὶ μὲ ἄλλες τέσσερις θῆκες μαρτύρων.

Τότε ἔγινε κάτι τὸ θαυμαστό. Ἡ θήκη μὲ τὸ λείψανο τοῦ Ἁγίου Βαρθολομαίου, συνοδεία τῶν ἄλλων τεσσάρων θηκῶν, ἀφοῦ πέρασαν τὴν Μαύρη Θάλασσα, τὰ στενά του Ἑλλησπόντου, τὸ Αἰγαῖο πέλαγος καὶ τὸ Ἀδριατικό, ἔφθασαν ἀριστερὰ τῆς Σικελίας, στὸ νησὶ Λιπαρᾶ.

Σάββατο 24 Αυγούστου 2024

Σοφία Μπεκρῆ: Ἐκφραστὴς τοῦ τριλείτουργου ὁ Πατροκοσμᾶς


Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

Ὡς γνωστόν, ἡ Ὀρθοδοξία δὲν διαθέτει μόνον τὴν διάσταση τῆς πίστεως, ἀλλὰ καὶ τὴν μορφωτικὴ καὶ τὴν κοινωνικὴ διάσταση, ὅπως φαίνεται καθαρὰ ἀπὸ τὴν δράση τῶν πρώτων ἀποστολικῶν κοινοτήτων (Πράξ. β’ 42-47, στ’ 1-6). Γνήσιος συνεχιστὴς τοῦ ὀρθοδόξου πνεύματος καὶ ἐκφραστὴς τοῦ τριλείτουργου ὁ Πατροκοσμᾶς δὲν διακόνησε μόνον τὶς πνευματικὲς καὶ μορφωτικὲς ἀνάγκες τῶν ἀδελφῶν του, μὲ τὴν διδασκαλία του, ἀλλὰ ἐργάστηκε, παράλληλα, καὶ γιὰ τὴν ἠθικὴ καὶ τὴν κοινωνική των ἀναγέννηση. 

Θεμέλιο τῆς διδασκαλίας του ἡ πίστη στὸν Θεὸ καὶ ἡ ἀγάπη πρὸς τοὺς ἀδελφούς: «Καὶ μεῖς, λοιπόν, ἐὰν θέλωμε νὰ λέμε τὸν Θεό μας Πατέρα, πρέπει πρῶτα νὰ ἔχωμε δύο ἀγάπες, ἀγάπη στὸν Θεὸ καὶ ἄλλη ἀγάπη στὸν πλησίον…». 

Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός: Προϋποθέσεις Ἱερωσύνης


ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ  ΙΕΡΩΣΥΝΗΣ
σύμφωνα μέ τίς Διδαχές τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ
 
Ὁ ἅγ. Κοσμᾶς, λοιπόν, θέτει ὡς πρώτη προϋπόθεση τὴν ἀγγελικὴ καθαρότητα τοῦ ὑποψηφίου: «Λέγω μόνον διὰ ἐσένα, παιδί μου, ὅπου μέλλεις νὰ γένης παπᾶς, πρέπει πρῶτον νὰ εἶσαι καθαρὸς ὡσὰν τὸν ἄγγελον».

Ὡς δεύτερη προϋπόθεση ὁρίζει τὴν ἐκμάθηση τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς γλώσσας, προκειμένου νὰ εἶναι σὲ θέση νὰ κατανοεῖ τὰ Ἁγιογραφικὰ ἀναγνώσματα καὶ νὰ τὰ ἐξηγεῖ στοὺς πιστούς. Λέγει: «... νὰ μάθης γράμματα ἑλληνικὰ νὰ ἐξεύρης νὰ ἐξηγὰς τὸ Εὐαγγέλιον καὶ τὴν ΑγίανΓραφήν...».

ΚΥΡΙΑΚΗ Θ΄ ΜΑΤΘΑΙΟΥ [: Α΄ Κορ. 3,9-17] Γέροντος Ἀθανασίου Μυτιληναίου «Ἓκαστος βλεπέτω πῶς ἐποικοδομεῖ» [1-8-1999] [Β403]


ΚΥΡΙΑΚΗ Θ΄ ΜΑΤΘΑΙΟΥ [: Α΄ Κορ. 3,9-17]

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία μακαριστοῦ γέροντος Ἀθανασίου Μυτιληναίου

μὲ θέμα:

«Ἓκαστος βλεπέτω πῶς ἐποικοδομεῖ»

[ἐκφωνήθηκε στὴν Ἱερὰ Μονὴ Κομνηνείου Λαρίσης στὶς 1-8-1999]

[Β403]

Ὁ Παῦλος, ἀγαπητοί μου, παρομοιάζει τοὺς πιστοὺς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κορίνθου μὲ δύο εἰκόνες. Τοὺς ἀποκαλεῖ -ἡ πρώτη εἰκόνα-  «Θεοῦ Γεώργιον». Δηλαδὴ Θεοῦ χωράφι. Καὶ ἀκόμη: «Θεοῦ οἰκοδομή». Γεωργοί, λοιπόν, καὶ οἰκοδόμοι εἶναι οἱ ἐργάτες τοῦ Εὐαγγελίου, ὅπως ἕν προκειμένω ὁ Παῦλος καὶ ὁ Ἀπολλώς. Αὐτοὶ ἐπιμελοῦνται τὸν ἀγρὸν τοῦ Θεοῦ ἢ τὴν οἰκοδομὴν τοῦ Θεοῦ. Αὐτοὶ κτίζουν δηλαδὴ τὴν πνευματικὴ ζωὴ τῶν πιστῶν.  Στὴν συνέχεια, καὶ ὁ κάθε πιστὸς φροντίζει τὸν ἀγρὸ τῆς ψυχῆς του καὶ τὸν καλλιεργεῖ· ἀλλὰ καὶ ἀκόμη φροντίζει νὰ οἰκοδομεῖ τὴν πνευματική του ὕπαρξη.