Περί Φραγκοκρατίας και περί Ησυχασμού - Πρωτοπρ. Ιωάννου Σ. Ρωμανίδου (♱)

Αὐτὴ ἡ γραμμὴ διατηρήθηκε σ᾿ ὅλη τὴν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας καὶ βέβαια τὸ ἴδιο ἔγινε καὶ κατὰ τὴν Φραγκοκρατία, ποὺ προηγήθηκε τῆς Τουρκοκρατίας. Ἕνα μεγάλο μέρος τῆς Ρωμηοσύνης [59], ποὺ μετὰ σκλαβώθηκε στὴν Τουρκιά, εἶχε σκλαβωθῆ πρωτύτερα στὴν Φραγκιά.

Σημειωτέον ὅτι οἱ Φράγκοι, ποὺ ἦσαν γιὰ ἀρκετοὺς αἰῶνες στὰ διάφορα μέρη τῆς Ἑλλάδος καὶ τῆς Μέσης Ἀνατολῆς, ἔκαναν μεγάλον ἀγῶνα γιὰ νὰ καθυποτάξουν τοὺς Ὀρθοδόξους Χριστιανοὺς στοὺς Φράγκους ἐπισκόπους. Διότι δὲν ἐπέτρεπαν χειροτονίες Ὀρθοδόξων ἐπισκόπων.

Καὶ αὐτὸ δὲν πρέπει νὰ μᾶς φαίνεται παράξενο, ἀφοῦ Φραγκοκρατία ἔχομε καὶ στὴν πρόσφατη Ἑλληνικὴ ἱστορία, ὅταν τὰ Δωδεκάνησα ἦταν ὑποδουλωμένα στὴν Ἰταλία καὶ οἱ Φράγκοι δὲν ἐπέτρεπαν στὰ Δωδεκάνησα χειροτονία Ὀρθοδόξου ἐπισκόπου.

Διότι τὸ πρόγραμμα τῶν παπικῶν ἦταν νὰ καθυποτάξουν τοὺς Ὀρθοδόξους Χριστιανοὺς στοὺς Φράγκους ἐπισκόπους. Αὐτὸ εἶναι Φραγκοκρατία. Φραγκοκρατία δὲν εἶναι μόνο ἡ τοῦ Μεσαίωνος, πρὸ τῆς Τουρκοκρατίας δηλαδή. Φραγκοκρατία ἔχομε καὶ μετὰ τὴν ἀπελευθέρωσί μας ἀπὸ τοὺς Τούρκους, στὴν Ἑλλάδα.

Ἐκεῖνο ποὺ ἔχει σημασία εἶναι ὅτι καθ᾿ ὅλην τὴν περίοδο, ποὺ κατεῖχαν καὶ κυβερνοῦσαν ἐδάφη τῆς Ρωμηοσύνης οἱ Φράγκοι, ξέρανε πάρα πολὺ καλὰ τὴν δύναμι τῆς Ὀρθοδοξίας, ποὺ ἦταν καὶ εἶναι ἡ Ἡσυχαστικὴ παράδοσις. Διότι ἡ Ἡσυχαστικὴ εὐσέβεια ἦταν ἐκείνη ποὺ ἔδινε τὴν δύναμι στοὺς Ὀρθοδόξους νὰ ἀντέχουν τὴν σκλαβιά.

Γιατί; Διότι ἐκεῖνος ποὺ ἔχει νοερὰ προσευχὴ δὲν φοβᾶται τίποτε, ἀφοῦ μέσα στήν καρδιά του ἔχει τὴν μαρτυρία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ποὺ τὸν πληροφορεῖ ὅτι κατέχει τὴν ἀληθινὴ πίστι περὶ Θεοῦ, καθὼς καὶ τὰ ὀρθὰ φρονήματα περὶ Θεοῦ καὶ εἶναι ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς σὲ θέσι νὰ ὑπομείνη ὁποιαδήποτε βασανιστήρια γιὰ τὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.

Αὐτὸ τὸ ἤξεραν ὄχι μόνο οἱ Φράγκοι, ἀλλὰ καὶ οἱ Τοῦρκοι. Ὁπότε ἦταν γνωστὸ ἐπὶ αἰῶνες ὅτι ἡ δύναμις τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι ὁ Ἡσυχασμός.

Οἱ Φράγκοι θεωροῦσαν ὅτι ὁ Ἡσυχασμὸς δὲν ἦταν Πατερικὴ παράδοσις, ἀλλὰ διαστροφὴ τῆς Πατερικῆς παραδόσεως! Καὶ δὲν ἐδέχθησαν ποτὲ ὅτι αὐτὴ ἡ Παράδοσις ἦταν γνήσια Χριστιανικὴ παράδοσις τῶν πρώτων Χριστιανῶν, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι αὐτὴ ἡ ἴδια Παράδοσις ὑπῆρχε καὶ στὴν Δύσι γιὰ πολλοὺς αἰῶνες.

Δυστυχῶς ὅμως αὐτὴ ἡ Παράδοσις χάθηκε μέσα στήν παράδοσι τῶν κατακτητῶν τῆς Δυτικῆς Ρωμηοσύνης, δηλαδὴ μέσα στήν παράδοσι τῶν Νορμανδῶν, Γότθων, Φράγκων, Βουργουνδῶν, Λογγοβάρδων, ὡς καὶ ὅλων τῶν Γερμανῶν. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ὁ Ἡσυχασμὸς δὲν ἦταν φαινόμενο μόνο τῆς Ἀνατολῆς, ἀλλὰ ἦταν ἕνα φαινόμενο ποὺ ὑπῆρχε σὲ ὅλη τὴν Χριστιανοσύνη στὴν ἀρχαιότητα.

Καί, ἂν κανεὶς κάνη σωστὴ ἑρμηνεία τοῦ ἀποστόλου Παύλου, βλέπει ὅτι ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἐπανειλημμένως ὁμιλεῖ γιὰ τὴν νοερὰ προσευχή, ἡ ὁποία εἶναι ἡ καρδιὰ τοῦ Ἡσυχασμοῦ ἐξ ἐπόψεως μεθοδολογίας. Αὐτὸ ἐννοεῖ ὁ Ἀπόστολος, ὅταν λέγη «προσεύξομαι τῷ πνεύματι, προσεύξομαι δὲ καὶ τῷ νοΐ» καὶ «ψαλῶ τῷ πνεύματι, ψαλῶ δὲ καὶ τῷ νοΐ» [60].

Αὐτὴ εἶναι ἡ νοερὰ εὐχὴ ὅπως τὴν ἑρμηνεύουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. Ἄν θέλετε νὰ βεβαιωθῆτε, πηγαίνετε στὴν ἑρμηνεία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, γιὰ νὰ δῆτε πὼς ἑρμηνεύει τὰ χωρία αὐτὰ τῶν ἐπιστολῶν τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Ὁπότε ἡ Ἡσυχαστικὴ παράδοσις δὲν εἶναι Βυζαντινὴ παράδοσις, ἀλλὰ ἀρχαία Χριστιανικὴ παράδοσις.

Ἀφοῦ λοιπὸν ἀνιχνεύσανε οἱ Φράγκοι τὴν δύναμι αὐτὴ τῆς Ὀρθοδοξίας, τί ἔκαναν γιὰ νὰ τὴν ἐξαφανίσουν; Ἔθεσαν ὡς στόχο τους τὴν διάλυσι τοῦ Ἡσυχασμοῦ μετὰ τὴν ἵδρυσι τῆς Νέας Ἑλλάδας, δηλαδὴ μετὰ τὴν Ἐπανάστασι του 1821. Καὶ τὸ ἔργο αὐτὸ ἀνέλαβε ὁ Ἀδαμάντιος Κοραής.

Αὐτὸς κήρυξε πόλεμο κατὰ τοῦ Ἡσυχασμοῦ τότε, ποὺ στόχος καὶ τῶν Ρώσων καὶ τῶν Εὐρωπαίων μετὰ τὴν Ἐπανάστασι του '21 ἦταν ἡ ἐκρίζωσις, ἡ ἐκθεμελίωσις, τοῦ Ἡσυχασμοῦ ἀπὸ τὴν Χριστιανικὴ Παράδοσι. Ἔτσι φθάσαμε σήμερα στὸ σημεῖο νὰ θεωροῦμε αὐτὴν τὴν παράδοσι ὅτι εἶναι μία παρονυχίδα, μία λεπτομέρεια, ἕνα παρελθὸν φαινόμενο τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως. Μάλιστα στὰ σχολικὰ βιβλία, ποὺ χρησιμοποιοῦνται στὸ Γυμνάσιο [61], μάθαμε ὅτι εἶναι μία αἵρεσις αὐτὸς ὁ Ἡσυχασμός, μία μηδαμινή, μία τιποτένια παράδοσις.

Ἀνακεφαλαιώνοντας λέμε ὅτι πρῶτα ἔχομε τὴν ἐπανάστασι τοῦ Ἁγίου Συμεών τοῦ Νέου Θεολόγου, μετὰ ἔχομε τὴν ἀναβάθμισι τῆς Ἱεραρχίας τοὐλάχιστον ἀπὸ αὐτὴν τὴν παράδοσι, μετὰ φθάνομε μέχρι τὴν Ἑλληνικὴ Ἐπανάστασι τοῦ '21 μὲ αὐτὴν τὴν πάραδοσι καὶ τέλος ἔρχεται ἡ ἐποχὴ μετὰ τὴν Ἑλληνικὴ Ἐπανάστασι, ἡ ὁποία σχεδὸν θάβει τὴν παράδοσι αὐτή.

Στὴν συνέχεια ὅμως τί συμβαίνει; Τὸ θάψιμο τῆς παραδόσεως αὐτῆς σκορπίζεται καὶ στοὺς χώρους τῶν Ὀρθοδόξων Πατριαρχείων! Τὸ ἔργο αὐτὸ ἀνέλαβε νὰ φέρει εἰς πέρας κυρίως ὁ τότε Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν Μελέτιος Μεταξάκης, ὁ ὁποῖος φαίνεται ὅτι ἦταν μεγάλος Μασόνος. Καὶ λέγω φαίνεται, διότι οἱ ἴδιοι οἱ Μασόνοι ἰσχυρίζονται ὅτι ἦταν Μασόνος ὁ Μελέτιος Μεταξάκης.

Αὐτὸς λοιπὸν ὁ Μεταξάκης ἔγινε πρῶτα Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν, μετὰ ἔγινε Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας καὶ τέλος ἔγινε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Ὁπότε μὲ αὐτὴν τὴν «περιοδεία» ποὺ κάνει ὁ Μεταξάκης, ἀπὸ τὴν Ἀθήνα στὸ Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας καὶ μετὰ στὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως - ἔκανε καὶ Μητροπολίτης Κυτίου, στὴν Κύπρο -, θάβει στὴν σειρὰ σὲ ὅλα τὰ μέρη ἀπὸ τὰ ὁποῖα πέρασε τὸν Ἡσυχασμό.

Μόνο στὴν Ἀντιόχεια δὲν μποροῦσε νὰ πάη, διότι ἡ Ἀντιόχεια εἶχε ἐπαναστατήσει ἐναντίον τῆς Ὀρθοδόξου Ρωμηοσύνης ἀπὸ τὸν προηγούμενο αἰῶνα καὶ δὲν δεχόταν πλέον ἡ Ἀντιόχεια Ἑλληνορθοδόξους ἐπισκόπους. Ἀλλιῶς θὰ εἶχε πάει καὶ στὴν Ἀντιόχεια ὁ Μεταξάκης. Οὔτε στὰ Ἱεροσόλυμα πῆγε. Ὑποψιάζομαι δὲ ὅτι δὲν εἶναι ἀμέτοχοι οἱ Παπικοὶ καὶ οἱ Προτεστάντες στὴν ὅλη αὐτὴ ἐξέλιξι, διότι αὐτοὶ πάντα ἔβαζαν καὶ βάζουν ὡς στόχο τους τὸ θάψιμο τοῦ Ἡσυχασμοῦ.

Τώρα στὴν συνέχεια ἔχομε τὰ ἑξῆς: Ὁ μεγάλος εἰδικὸς τῶν Παπικῶν ἐπάνω στὰ Ὀρθόδοξα θέματα εἶναι κάποιος Jugie. Αὐτὸς ἔγραψε ἕνα βιβλίο περὶ τῆς δογματικῆς διδασκαλίας τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, στὰ Λατινικά, στὸ ὁποῖο ἀναγγέλλει τὸ θάνατο τοῦ Ἡσυχασμοῦ. Λέγει: «μποροῦμε νὰ ποῦμε πλέον ὅτι ὁ Ἡσυχασμὸς ἔσβησε».

Τὸ ἴδιο εἶπε καὶ ἕνας σύγχρονος Ἕλληνας ἱστορικός, ποὺ ἔγραψε Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους, ὁ ὁποῖος ἀνήγγειλε θριαμβευτικὰ τὸν θάνατο τοῦ Ἡσυχασμοῦ, καθὼς καὶ ὅτι τὰ ὀνόματα Ρωμαῖος, Ρωμηός καὶ Ρωμηοσύνη ἔχουν σβήσει πλέον στὴν Ἑλλάδα καὶ ὅτι δὲν ὑπάρχει πλέον πρόβλημα ἐθνικῆς ταυτότητος τῶν Νεοελλήνων! Καὶ ἐπειδὴ δὲν εἶναι ἄσχετα μεταξὺ τους αὐτὰ τὰ δύο, ὁ Ἡσυχασμὸς καὶ ἡ Ρωμηοσύνη, τὸ σχέδιο ἦταν νὰ σβήση καὶ τὸ ἕνα καὶ τὸ ἄλλο.

Τελευταία ἕνας Παπικὸς θεολόγος ὀνόματι Stiernon ἔγραψε ἕνα μεγάλο ἄρθρο στὰ Γαλλικὰ γιὰ τὸν Παλαμισμό. Σ᾿ αὐτὸ παραθέτει ὅλη τὴν βιβλιογραφία καὶ ὅλη τὴν κίνησι, ποὺ ἔχει γίνει κατὰ τὸ παρελθὸν γιὰ τὸν Ἡσυχασμό. Ἀρχίζει τὸ ἔργο του ὡς ἑξῆς: «Ὁ Jugie, ὅταν ἔγραφε τὸ βιβλίο του τῆς δογματικῆς διδασκαλίας, ἀνήγγειλε στὸ βιβλίο ἐκεῖνο τὸν θάνατο τοῦ Ἡσυχασμοῦ, δηλαδὴ τὴν ἀνυπαρξία τοῦ Ἡσυχασμοῦ».

Αὐτὸ τὸ ἄρθρο τοῦ Stiernon γράφτηκε γύρω στὰ 1973. Σ᾿ αὐτὸ κάνει ἀνασκόπησι ὅλης τῆς βιβλιογραφίας γύρω ἀπό τὰ Παλαμικὰ ἔργα. Τότε βέβαια ὑπῆρχαν λίγα ἔργα περὶ τοῦ Ἡσυχασμοῦ, ὡς καὶ μεταφράσεις τῶν ἔργων τῶν Πατέρων ἀπὸ καλογήρους τοῦ περασμένου καὶ προπερασμένου αἰῶνος.

Οἱ καλόγεροι στὰ μοναστήρια εἶχαν κάνει μεταφράσεις ὡραῖες σὲ ἁπλὴ γλῶσσα ἀρκετῶν ἔργων τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Βέβαια ὁ Jugie δὲν ἐνδιαφερόταν νὰ ἐρευνήση γιὰ τὰ ἔργα αὐτὰ τῶν μοναχῶν, ἀλλὰ ἐνδιαφερόταν μόνο γιὰ ὅ,τι ὑπῆρχε σχετικὰ μὲ τὸν Ἡσυχασμὸ στὶς βιβλιοθῆκες τῶν Θεολογικῶν Σχολῶν, στὶς ὁποῖες εἶχε λησμονηθῆ τότε ὁ Παλαμισμὸς καὶ ὁ Ἡσυχασμός.

Καὶ συνεχίζει ὁ Stiernon: «Ὅμως, μέσα σὲ πολὺ λίγα χρόνια ξεφύτρωσαν ντουζίνες ἐργασίες γιὰ τὸν Παλαμᾶ καὶ ἔτσι ἀνεβίωσε ἡ διδασκαλία περὶ Ἡσυχασμοῦ μέσα στὶς ἐπίσημες Θεολογικὲς Σχολὲς τῆς Ὀρθοδοξίας».

Σήμερα συμβαίνει τὸ ἐνδιαφέρον γιὰ τὸν Ἡσυχασμὸ νὰ βρίσκεται σὲ ἄνοδο. Ἔχουν μεταφρασθῆ πολλὰ σχετικὰ ἔργα σὲ ξένες γλῶσσες καὶ ὑπάρχουν πολλοὶ ἑτερόδοξοι ποὺ γίνονται Ὀρθόδοξοι ἐξ αἰτίας τοῦ Ἡσυχασμοῦ. Συμβαίνει ὅμως νὰ εὑρισκώμεθα σὲ μία καμπὴ στὸ θέμα αὐτὸ καὶ γίνεται μία διαμάχη, μία παρασκηνιακὴ διαμάχη, ποὺ ὁ φοιτητικὸς κόσμος δὲν ἀντιλαμβάνεται καὶ ἡ ὁποία φθάνει μέχρι τὴν κατασυκοφάντησι ὄχι μόνο θεολογικῶν θεμάτων, ἀλλὰ καὶ μὴ θεολογικῶν θεμάτων, μὲ σκοπὸ τὴν ἐξασθένησι τῆς ἀνόδου αὐτῆς τοῦ Ἡσυχασμοῦ.

Συγκεκριμένα κύκλος τῶν Ἀθηνῶν προσπαθεῖ μὲ συνθήματα νὰ χλευάσει τὸν Ἡσυχασμό. Διότι αὐτοί, ποὺ εἶναι πίσω ἀπὸ αὐτὰ τὰ συνθήματα, δὲν εἶναι ἱκανοὶ ἐπιστημονικῶς νὰ κάνουν σοβαρὴ θεολογικὴ συζήτησι ἐπάνω στὴν ἱστορία τῶν δογμάτων καὶ στὴν δογματικὴ διδασκαλία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ εἶναι φορεῖς τοῦ πνεύματος ἐπιστημονικῶν ἐρευνῶν, ποὺ γίνονται σὲ Προτεσταντικοὺς κύκλους, οἱ ὁποῖοι ἔχουν τελείως διαφορετικὲς προϋποθέσεις γιὰ τὴν ἔρευνα τῆς Παλαιᾶς καὶ Καινῆς διαθήκης ἀπὸ τοὺς Ὀρθοδόξους. Ἐκσφενδονίζουν λοιπὸν συνθήματα καὶ γίνεται κατασυκοφάντησις τῶν ἡγετῶν τοῦ Ἡσυχασμοῦ στὴν Ἑλλάδα καὶ στὸ ἐξωτερικό.

Αὐτοὶ ἐπίσης προσπαθοῦν νὰ βραχυκυκλώσουν καὶ τὴν ἴδια τὴν Ἐκκλησία ἐδῶ στὴν Ἑλλάδα, ἡ ὁποία ἔχει ἤδη θέσι ὑπὲρ τοῦ Ἡσυχασμοῦ. Μάλιστα ἕνας ἐκ τῶν ἐπισκόπων της, ὁ Κορίνθου Παντελεήμων Καρανικόλας ἔχει κάνει πολλὴ ἐργασία ἐπάνω στὰ Πατερικὰ κείμενα. Αὐτὸς ἔχει συντάξει «Κλεῖδες» τῶν Ἱερῶν Κανόνων καὶ ἔχει μεταφράσει τὸ βιβλίο «Οἱ περιπέτειες ἑνὸς Προσκυνητοῦ». Ὁπότε ἡ ἴδια ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας ἔχει ταχθῆ στὸ πλευρὸ τῶν ἡγετῶν θεολόγων γιὰ τὴν ἀναβίωσι αὐτῆς τῆς Ἡσυχαστικῆς παραδόσεως.

Παρὰ ταῦτα γίνεται μία ἀντίθετη προσπάθεια ἀπὸ ἐκείνους τοὺς ἄλλους, τοὺς φιλοσοφοῦντας καὶ ἐσχατολογούντας. Ἐνῶ οἱ πραγματικοὶ ἐσχατολογούντες εἶναι οἱ ἡσυχάζοντες (ὄχι ἐφησυχάζοντες). Διότι ἡ πραγματικὴ Ὀρθόδοξη Ἐσχατολογία εἶναι ὁ Ἡσυχασμός. Αὐτοὶ λοιπὸν φέροντες ὡς πρόσχημα δῆθεν κοινωνικοπολιτικὰ θέματα κρύβουν τὴν βρωμηοσύνη τους γιὰ νὰ θάψουν τὴν Ρωμηοσύνη μας. Γι' αὐτὸ νὰ μὴν εἶστε ἀφελεῖς.

Ὁ Χριστὸς εἶπε νὰ εἴμεθα φρόνιμοι ὡς οἱ ὄφεις.

Σημειώσεις
_____________________

59. Διετηρήσαμε αὐτὴ τὴ γραφὴ τῆς λέξεως, ἐπειδὴ αὐτὴ ἀπαντᾶται καὶ σὲ ὅλα τὰ ὑπόλοιπα κείμενα τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδου, παρ᾿ ὅτι ἔχωμε τὴν γνώμη ὅτι ἡ γραφὴ Ρωμιοσύνη εἶναι σωστότερη.

60. Α' Κορ. 14, 15.

61. Τὸ ἔτος 1983.

Πηγή:http://www.oodegr.com/

«Πᾶνος»