Δημήτρης Νατσιός: Εὐλαβικό μνημόσυνο στά λαμπρά παλληκάρια τῆς ΕΟΚΑ

Γράφει ὁ Δημήτρης Νατσιός

 

«Τὰ σπίτια ποὺ εἶχα μοῦ τὰ πῆραν», ἔλεγε μὲ ἐκείνη τὴν χαρακτηριστικὴ σὰν λονδρέζικη ὁμίχλη θλίψη του ὁ ποιητής-ὑπονοῶντας πολὺ περισσότερα ἀπὸ τοὺς τέσσερις τοίχους τῶν σπιτιῶν. Στίχος ποὺ ταιριάζει σήμερα στοὺς σύγχρονους Ἕλληνες. Στίχος ποὺ ἀνακαλεῖ ἐν πολλοῖς ὅλες τίς χαμένες πατρίδες τοῦ Ἑλληνισμοῦ.

Τὰ σπίτια ὅμως ἔχουν ψυχή, εἶναι «στοιχειὰ καὶ μᾶς προσμένουν». Τέτοια «ἐθνικὰ ὀσπήτια», ὅπως ἔλεγαν τοὺς ἐρειπιῶνες τοῦ Ἀναπλιοῦ, ποὺ στοίβαζαν τίς χῆρες καὶ τὰ ὀρφανὰ τῆς Ἐθνεγερσίας, δηλαδὴ τὰ ριζιμιὰ λιθάρια τοῦ Γένους, εἶναι καὶ οἱ ἡμέρες μνήμης. Καὶ σήμερα ποὺ μᾶς «ἐκύκλωσαν αἱ τοῦ βίου μας ζάλαι, ὥσπερ μέλισσαι κηρίον» καὶ εἶναι πλῆθος τ᾿ ἄσχημα καὶ τ᾿ ἄδεια ἀφέντες, ψάχνουμε, σὰν τὸν Διογένη, μέρα μεσημέρι, νὰ βροῦμε τίς ἀνηφοριὲς καὶ τὰ σκαλοπάτια ποὺ πᾶν στὴν λευτεριά, ὅπως μᾶς κανοναρχεῖ ὁ Εὐαγόρας ὁ ἀνδρειωμένος.

Ξεφυλλίζω τὸ «Λεύκωμα τῆς ΕΟΚΑ». Ἔχει μιὰ μαυρόασπρη φωτογραφία, ποὺ ἀναπαριστᾷ τὸν Κύπριο ἐθνομάρτυρα Μιχαὴλ Καραολή, πλαισιωμένον ἀπὸ ἀποικιακοὺς δεσμοφύλακες, κατὰ τὴν ἔξοδό του ἀπὸ τὸ δικαστήριο τῆς ξεδοντιασμένης γηραιᾶς Ἀλβιόνας. Ἐκεῖ, πρὶν ἀπὸ λίγα λεπτά, ὁ Ἐγγλέζος δικαστής, παγερὰ βλοσυρός, κάτω ἀπὸ τὴν ἄσπρη του περούκα, τοῦ ἀνακοίνωνε φλεγματικὰ πὼς ὁ νόμος του τιμωρεῖ τὴν φιλοπατρία μὲ θάνατο. Στὶς 10 Μαϊου τοῦ 1956 ἀπαγχονίζεται ὁ Καραολής, γιατί τὴν Ἑλλάδα ἔτσι τὴν ἐννοοῦσαν τέτοιοι ἄνθρωποι ὡς τάφο. Λόγος ἐθνικὸς γι᾿ αὐτοὺς εἶναι νὰ μιλᾷς μὲς ἀπὸ τὸ μνῆμα.
 

Ἦταν Πρωταπριλιὰ τοῦ 1955, ὅταν ξεκίνησε στὴν Κύπρο, τὸ τελευταῖο '21 τοῦ Γένους. ΕΟΚΑ, τέσσερις λέξεις, δηλαδὴ σὰν νὰ λὲς Ζάλογγο καὶ Μανιάκι καὶ Μεσολόγγι καὶ Γραβιά. Καὶ ὀνόματα ποὺ μπῆκαν στὸ Εἰκονοστάσι τοῦ Γένους, δίπλα στοὺς ἥρωες τοῦ '40, τοῦ '12-'13, τοῦ '21. Ὁ Αὐξεντίου, ὁ Μάτσης, ὁ Δράκος, ὁ Λένας, ὁ Παναγίδης...

Ἄς τοὺς «ἀναστήσουμε» μέσα ἀπὸ τὰ τελευταῖα λόγια τους. Ἕνα εὐλαβικὸ μνημόσυνο στὰ λαμπρὰ παλληκάρια. Νὰ ξεχάσουμε λίγο τίς ἀνθυπομετριότητες, ποὺ μᾶς καταρρακώνουν... Νὰ θυμηθοῦμε τί σημαίνει Ἑλλάδα...
 

«Ἀγαπητοί μου γονεῖς, ὅταν θὰ διαβάζετε τὸ γράμμα μου αὐτό, ἐγὼ θὰ ἔχω σβήσει γιὰ πάντα ἀπὸ τὴ ζωή. Μὴ νομίσετε ὅμως ὅτι αὐτὸ μὲ λυπεῖ. Ἀπεναντίας, ἐπειδὴ γνωρίζω γιὰ ποιό σκοπὸ θὰ ἐκτελεστῶ, αἰσθάνομαι τὸν ἑαυτό μου ἰσχυρὸ καὶ γαλήνιο καὶ εἶμαι ἕτοιμος νὰ τὸ ἀντιμετωπίσω μὲ ἀφάνταστη ψυχραιμία». Χαρίλαος Μιχαήλ, ἀπαγχονίστηκε στὶς κεντρικὲς φυλακὲς τῆς Λευκωσίας, στὶς 9 Αὐγούστου τοῦ 1956. Τελευταία του λόγια: «δοξάζωμεν τὸν Θεὸν ποὺ μᾶς ἀπαξίωσε νὰ πεθάνουμε χάριν τῆς ἐλευθερίας τῆς Κύπρου μας».
 

«...Ἡ ὥρα τοῦ θανάτου πλησιάζει. Μὰ στὴν ψυχή μου φωλιάζει ἠρεμία... Τότε θὰ αἰσθανόμουν λύπη, ἂν ἤξερα ὅτι θὰ μποροῦσα νὰ μείνω πάντα, πάντα νέος κι ἀθάνατος, ἂν ἀπέφευγα τὴν ἐκτέλεση. Πρῶτα ἢ ὕστερα ἔπρεπε νὰ διαθέσω τὴ ζωή μου. Δὲν βλέπω πιὸ κατάλληλη περίσταση ἀπὸ τὴν τωρινή, νὰ τὸ κάνω». Ἀνδρέας Ζάκος, ἐκτελέστηκε στὶς 9 Αὐγούστου τοῦ 1956.

 

«Μητέρα, πρέπει νὰ εἶσαι ὑπερήφανη, γιατί εἶμαι κι ἐγὼ ἕνα παιδὶ τῆς Κύπρου ποὺ δίνει τὸ αἷμα του γιὰ τὴν ἐλευθερία... Οἱ μόνες λέξεις ποὺ μποροῦν ν᾿ ἀκούσουν ἀπὸ τὰ χείλη μας οἱ δυνάστες εἶναι αὐτές: "Ἐλευθερία ἢ θάνατος". Εἶναι θέλημα Θεοῦ νὰ χωριστοῦμε καὶ πρέπει νὰ σεβαστοῦμε τὸ ἅγιο θέλημά Του. Θὰ ἐλυπόμουν, ἂν πέθαινα σὰν ἕνας κοινὸς κλέφτης. Δὲν ὑπάρχει ὅμως λόγος νὰ λυπηθῶ τώρα, ποὺ πεθαίνω γιὰ χάρη ἑνὸς ὑψηλοῦ ἰδανικοῦ. Δὲν λυποῦμαι, γιατί θὰ ἐκτελεστῶ ἐν ὀνόματι τῆς ἐλευθερίας». Μιχαὴλ Κουτσόφτας, ἀπαγχονίστηκε, 22 χρονῶν, στὶς 21 Σεπτεμβρίου τοῦ 1956. Ὅταν τὸ μεσημέρι τῆς 20ης Σεπτεμβρίου τὸν ἐπισκέφθηκε ἡ μάνα του... ἄρχισε νὰ κλαίει ἡ γερόντισσα: «Μάνα, ἂν εἶσαι Ἑλληνίδα, μὴν κλάψῃς, γιατί ὁ γιός σου δὲν εἶναι γιὰ κλάματα, ὁ γιός σου τραβάει γιὰ τὴ δόξα καὶ τὴν τιμή». Καὶ ἡ μάνα: «Εἶμαι περήφανη γιὰ σένα γιέ μου. Σὲ γέννησα γιὰ τὴν πατρίδα καὶ σὲ δίνω στὴν πατρίδα». Ὅταν λέμε ἡ πατρίδα μου, δὲν σημαίνει ὅτι τὴν κατέχουμε ἢ μᾶς ἀνήκει, ἀλλὰ ὅτι ἀνήκουμε σ᾿ αὐτὴν χωρὶς ἐπιφύλαξη. Καὶ ἡ «πατρὶς» κάνει τὸ χρέος της, διὰ στόματος τοῦ πατριδοφύλακα στρατηγοῦ Μακρυγιάννη: «Πατρίς, νὰ μακαρίζῃς ὅλους τοὺς Ἕλληνες, ὅτι θυσιάστηκαν διὰ σένα νὰ σ᾿ ἀναστήσουνε, νὰ ξανασηκωθῇς ἄλλην μιὰν φορὰν ἐλεύτερη πατρίδα...»....

 

«Ἄς εὐχαριστήσουμε ὅλοι τὸν Θεὸ κι ἂς γίνει τὸ θέλημά Του... Τώρα ποὺ γνωρίζω ὅτι σὲ μία μέρα θ᾿ ἀντικρύσω τὴν ἀγχόνη, ἔχω διπλάσιο θάρρος παρὰ ποτέ. Ὁ Χριστὸς εἶναι πάντα συντροφιὰ στὰ κελλιά μας...».... Ἀντρέας Παναγίδης, 23χρονος, ἀπαγχονίστηκε στὶς 21 Σεπτεμβρίου τοῦ 1956, γιὰ τὴν ἕνωση τῆς Κύπρου μὲ τὴν Ἑλλάδα. Διαβάζεις τὰ λόγια τοῦ ἥρωα καὶ εἶναι σὰν ν᾿ ἀκοῦς τὸν Σολωμὸ νὰ λέει:

 

«Φρικτή ᾿ναι ἡ ὥρα ποὺ ὁ ἄνθρωπος

βαριὰ ψυχομαχᾷ

ἀλλὰ μὴ φοβηθεῖς

ἰδού, ὁ Χριστός, ποὺ γέρνοντας

στοῦ πόνου τὸ κρεβάτι

σοῦ σιάζει τὸ προσκέφαλο

καὶ σὲ παρηγορᾷ»

(Εἰς Μοναχήν).

Καὶ πιὸ κοντὰ ὁ Κολοκοτρώνης, ὁ Γέρος τῆς Λευτεριᾶς, νὰ ἀφήνει παρακαταθήκη στοὺς ἀπογόνους: «Μία φορὰ ἐβαπτίσθημεν μὲ τὸ λάδι, βαπτιζόμεθα καὶ μίαν μὲ τὸ αἷμα διὰ τὴν ἐλευθερίαν τῆς πατρίδος μας». Μοσκοβολοῦν σὰν Τίμιο Ξύλο αὐτὰ τὰ λόγια, δύσκολο νὰ ἀντιληφθοῦμε σήμερα πὼς τὸ νὰ παθαίνεις σωστὰ εἶναι ὁ μόνος σωστὸς τρόπος ζωῆς.

«...Νιώθω τὸν ἑαυτό μου ἰσχυρὸ καὶ γαλήνιο καὶ εἶμαι ἕτοιμος νὰ τὰ ἀντιμετωπίσω ὅλα μὲ θάρρος καὶ ὑπομονή, γιατί ἔχω τὸν Χριστὸ μέσα μου καὶ μὲ βοηθᾷ...».... Στέλιος Μαυρομάτης, ἐκτελέστηκε στὶς 21 Σεπτεμβρίου τοῦ 1956. Καὶ «σιμώνει ἡ Λευτεριὰ καὶ κλαίει» καὶ ἀκούει τὸν ἥρωα νὰ λέει: «μήπως ὁ Ἰησοῦς δὲν εἶπε «μὴ φοβηθεῖτε ἀπὸ τῶν ἀποκτεινόντων τὸ σῶμα τὴν δὲ ψυχὴ μὴ δυναμένων ἀποκτεῖναι;». Ἀπὸ τί λοιπὸν νὰ φοβηθοῦμε ἐφ᾿ ὅσον ἡ ψυχή μας θὰ ζεῖ αἰωνίως;...».

Ὁ Κυριάκος Μάτσης σ᾿ ἀπάντηση στὶς ἐκκλήσεις τοῦ Ἄγγλου ἀξιωματικοῦ ποὺ τὸν προέτρεψε νὰ παραδοθεῖ, γιὰ νὰ μὴν σκοτωθεῖ ἄδικα, μιᾶς καὶ εἶχε ἤδη ἐκτελέσει τὸ καθῆκον στὴν πατρίδα του ἀκέραιο, ἀπάντησε: «Ἐγὼ θὰ βγῶ πυροβολῶντας». Καὶ ἔκανε ΕΞΟΔΟ καὶ τὴν ἴδια στιγμὴ δύο χειροβομβίδες τὸν διαμέλισαν, στὶς 19 Νοέμβρη τοῦ 1958.  Θυσία «γιὰ τὴν πίστη τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου καθισμένη, στὰ γόνατα τῆς Ὑπερμάχου Στρατηγοῦ, ποὺ εἶχε στὰ μάτια της ψηφιδωτὸ τὸν καημὸ τῆς Ρωμιοσύνης» (Σεφέρης).  1η Ἀπριλίου 1955, ἀρχίζει ὁ ἐθνικοαπελευθερωτικὸς ἀγῶνας τῆς Κύπρου... ὁ ἀγῶνας τῆς ΕΟΚΑ γιὰ τὴν Ἕνωση, δηλαδή, ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρίδος...

Δημήτρης Νατσιός
δάσκαλος-Κιλκίς

__________________________________

Πολυτονισμὸς καὶ προσθήκη

φωτογραφιῶν ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ 

«Πᾶνος»