Λάμπρος Σκόντζος: «Ἐσταυρώθης δι᾿ ἐμέ, ἵνα ἐμοί πηγάσης τήν ἄφεσιν»

(Θεολογικὸ σχόλιο στὸ περιεχόμενο καὶ τὰ νοήματα τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς)

 

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητοῦ

 

«Τὴ Ἁγία καὶ Μεγάλη Παρασκευὴ τὰ ἅγια καὶ σωτήρια καὶ φρικτὰ Πάθη τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐπιτελοῦμεν· τοὺς ἐμπτυσμούς, τὰ ραπίσματα, τὰ κολαφίσματα, τὰς ὕβρεις, τοὺς γέλωτας, τὴν πορφυρᾶν χλαίναν, τὸν κάλαμον, τὸν σπόγγον, τὸ ὄξος, τοὺς ἥλους, τὴν λόγχην καὶ πρὸ πάντων τὸν σταυρὸν καὶ τὸν θάνατον, ἅ δι᾿ ἡμᾶς κατεδέξατο· ἔτι δὲ καί τὴν τοῦ εὐγνώμονος λῃστοῦ, τοῦ συσταυρωθέντος αὐτῷ, σωτήριον ἐν τῷ σταυρῷ ὁμολογίαν». Τὸ ἱερὸ συναξάρι τῆς ἁγίας αὐτῆς ἡμέρας ἀναφέρει μὲ λεπτομέρεια τί τιμοῦμε καὶ προσκυνᾶμε αὐτὴ τὴν ἁγία ἡμέρα.
 

Ἡ Μεγάλη Παρασκευὴ εἶναι γιά μᾶς τοὺς χριστιανοὺς ἡ πλέον φρικτή, πένθιμη καὶ λυπητερὴ ἡμέρα, ἀλλὰ καὶ ἡ πιὸ ἱερή, ἡ πιὸ ἁγία, ἡ πολυσέβαστη καὶ πλέον ἀγαπητὴ καὶ προσκυνητὴ ἡμέρα τῆς Ἐκκλησίας μας. Κι αὐτὸ διότι ὁ Βασιλεὺς τῶν βασιλευόντων καὶ Κύριος τῶν κυριευόντων, ὁ Ἐνανθρωπήσας Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ κρέμεται καρφωμένος, γυμνός, ἄπνους, ἐπάνω στὸ ξύλο τοῦ σταυροῦ, ὡς χείριστος κακοῦργος. Ὁ Ἐσταυρωμένος Χριστός μας πῆρε ἐπάνω Του ὅλες τίς ἁμαρτίες τοῦ κόσμου καὶ ἀνέβηκε ἑκὼν στὸ φρικτὸ Γολγοθᾶ γιὰ νὰ ἐξαγοράσει, μυστήριο πώς, μὲ τὸ τίμιο Αἷμα Του τὴ λύτρωση τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Τέλεσε ὡς ἱερεὺς καὶ ταυτόχρονα ὡς ἱερεῖο τὴ μεγαλύτερη καὶ ἀποτελεσματικότερη θυσία ὅλων τῶν ἐποχῶν, ἡ ὁποία ἀποτέλεσε τὴν πραγματικὴ καταλλαγὴ μὲ τὸν Θεό. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος τονίζει πὼς «ἐχθροὶ ὄντες κατηλλάγημεν τῷ Θεῷ διὰ τοῦ θανάτου τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ» (Ρωμ. 5,10). Στὸ ἑξῆς ὁ ἀναγεννημένος «ἐν τῷ αἵματι τοῦ Χριστοῦ» (Ἐφ. 2,13) ἄνθρωπος «οὐκέτι εἶ δοῦλος, ἀλλ᾿ υἱός· εἰ δὲ υἱός, καὶ κληρονόμος Θεοῦ διὰ Χριστοῦ»  (Γαλ. 4,5). Καὶ αὐτὸ ἐπειδὴ ἐπάνω στὸ φρικτὸ Γολγοθᾶ συνήφθῃ διὰ τοῦ τιμίου Αἵματος τοῦ Χριστοῦ ἡ αἰώνια διαθήκη Θεοῦ καὶ ἀνθρώπου (Ἑβρ. 8,15).
 

Ποιά καρδιὰ δὲν λυγίζει τὴν ἡμέρα αὐτὴ μπροστὰ στὴ φρικτὴ καὶ ἀνείπωτη θεοκτονία; Ποιά μάτια δὲ βουρκώνουν στὸ ἀντίκρυσμα τοῦ γλυκύτατου Ἐσταυρωμένου; Ποιά ψυχὴ δὲ μαλακώνει μπροστὰ στὰ ἄδικα παθήματα; Ποιά γόνατα δὲν κλείνουν κάτω ἀπὸ τὸ Σταυρὸ γιὰ νὰ προσκυνήσουν τὰ Θεῖα Πάθη; Ἑκατομμύρια πιστοὶ χριστιανοὶ πενθοῦν γιὰ τὸν ὀδυνηρὸ θάνατο τοῦ Χριστοῦ μας. Κατακλύζουν τοὺς ἱεροὺς Ναοὺς μὲ μπουκέτα ἄνθη στὰ χέρια γιὰ νὰ τὰ ἐναποθέσουν στὸν ἱερὸ Ἐπιτάφιο. Νὰ προσκυνήσουν τὸν Λυτρωτή τους, Αὐτόν, ὁ Ὁποῖος «ἐξηγόρασεν ἡμᾶς ἐκ τῆς κατάρας τοῦ νόμου τῷ τιμίῳ Του αἵματι».
 

Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστὸς ἀφοῦ συνελήφθῃ στὸν κῆπο τοῦ Ὄρους τῶν Ἐλαιῶν, ὕστερα ἀπὸ τὴν προδοσία τοῦ Ἰούδα, σύρθηκε δέσμιος σὲ  μιὰ δραματικὴ νυκτερινὴ δίκη. Ἡ μανία τῶν ἀρχόντων τοῦ ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ ἦταν τέτοια ποὺ δὲν μποροῦσε νὰ περιμένει γιὰ νὰ ξημερώσει ἡ αὐριανὴ ἡμέρα. Οἱ ἱεροὶ Εὐαγγελιστὲς ἀναφέρουν λεπτομέρειες γιὰ τὴν δίκη - παρωδία. Ἡ καταδίκη ἦταν ἤδη προαποφασισμένη καὶ μόνο ἔπρεπε νὰ τηρηθοῦν κάποια νομιμοφανῆ προσχήματα. Τὴ λύση ἔδωκαν πληρωμένοι ψευδομάρτυρες, οἱ ὁποῖοι, διαστρέφοντας τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ στήριξαν τὴν ἐπιθυμητὴ κατηγορία: Ἔνοχος θανάτου!
 

Μὲ τὸ φῶς τῆς ἡμέρας ὁδηγήθηκε στὸ Πραιτόριο, στὴν ἕδρα τοῦ Ρωμαίου διοικητῆ Πιλάτου. Ἡ ἐπίσημη καταδίκη ἔπρεπε νὰ ἀπαγγελθεῖ ἀπὸ τὴ «νόμιμη ἐξουσία». Ἐπιστρατεύθηκε ὁ ὄχλος γιὰ νὰ φωνασκεῖ καὶ νὰ ἀπαιτεῖ τὴν σταυρική Του καταδίκη. Εἶναι αὐτὸς ὁ ἴδιος ὁ ὄχλος ποὺ λίγες ἡμέρες πρὶν φώναζε «Εὐλογημένος ὁ Ἐρχόμενος»! Ὁ διεφθαρμένος ἐκπρόσωπος τῆς διεφθαρμένης ρωμαϊκῆς ἐξουσίας, ἀνταλλάσσει τὴν καταδίκη τοῦ Μεγάλου Ἀθώου μὲ τὴν ἐλευθερία τοῦ μεγάλου κακούργου Βαραββά. Ὁ Κύριος ὑφίσταται ἀνείπωτες ταπεινώσεις, τέτοιες ποὺ δὲν ὑπέστῃ οὔτε ὁ χειρότερος τῶν κακούργων θνητῶν. Τελικὰ  παρ᾿ ὅλες τίς ἐπιφυλάξεις του ὁ Πιλάτος παραδίδει τὸ Χριστὸ «ἵνα σταυρωθῇ» (Λουκ. 19,16).
 

Φορτωμένος τὸ βαρὺ ξύλο τοῦ σταυροῦ πέρασε ἀπὸ τοὺς δρόμους τῆς ἁγίας πόλεως γιὰ διαπόμπευση, ὁδηγούμενος στὸν τόπο τοῦ μαρτυρίου, τὸν λόφο τοῦ Γολγοθᾶ. Τὸ κουρασμένο, πληγωμένο καὶ ἐξασθενισμένο ἅγιο σαρκίο Του δὲν ἀντέχει τὸ βάρος τοῦ ξύλου καὶ πέφτει καταμεσῆς στὸ δρόμο. Ἀγγαρεύεται ὁ διερχόμενος Σίμων ὁ Κυρηναῖος, ὁ ὁποῖος τελικὰ ἀνεβάζει τὸ φονικὸ ὄργανο στόν
τόπο τῆς ἐκτελέσεως. Σκουριασμένα χοντρὰ καρφιὰ μπήγονται στὰ χέρια καὶ τὰ πόδια Του. Τὸ τίμιο Αἷμα Του χύνεται ἄφθονο καὶ βάφει τὰ ἄνομα χέρια τῶν δημίων
Του. Ὡς ἄνθρωπος πονᾷ καὶ ὑποφέρει, μὰ ὑπομένει τὸ φοβερὸ μαρτύριο, τὸ ὁποῖο τὸν ὁδηγεῖ ἀργὰ καὶ βασανιστικὰ στὸ θάνατο. Ἑκατέρωθέν Του σταυρώνονται δύο ἀδίστακτοι λῃστές, ἀπὸ τοὺς ὁποίους ὁ ἕνας μετανοεῖ καὶ σώζεται (Λουκ.23,40). Εἶναι ὁ πρῶτος ἄνθρωπος, ποὺ εἰσέρχεται στὸν ἄρτι ἀνοιχθέντα ἀπὸ τὸν Ἐσταυρωμένο Παράδεισο!
 

Μέσα σοὺς ἀφόρητους πόνους καὶ τὸ χειρότερο κάτω ἀπὸ τὸ αἴσθημα τῆς ἄδικης καταδίκης Του, ὄχι μόνο δὲν ὀργίζεται καὶ δὲν καταριέται τοὺς ἄνομους δημίους Του, ἀλλὰ παρακαλεῖ τὸν Οὐράνιο Πατέρα νὰ τοὺς συγχωρήσει, διότι «Οὐκ οἴδασι τί ποιοῦσι» (Λουκ. 23,34). «Ἦν δὲ ὡσεὶ ὥρα ἕκτη» (Λουκ. 23,44), ὁ Κύριος φθάνοντας στὰ ἔσχατα τῆς ἀνθρώπινης ἀντοχῆς, «κράξας φωνὴ μεγάλη ἀφῆκε τὸ πνεῦμα» (Ματθ. 27,50). Ἀμέσως συνέβησαν θαυμαστὰ καὶ πρωτόγνωρα φαινόμενα: «σκότος ἐγένετο ἐφ᾿ ὅλην τὴν γῆν ἕως ὥρας ἐνάτης, τοῦ ἡλίου ἐκλείποντος» (Λουκ. 23,44), «τὸ καταπέτασμα τοῦ ναοῦ ἐσχίσθῃ εἰς δύο ἀπὸ ἄνωθεν ἕως κάτω, καὶ ἡ γῆ ἐσείσθῃ καὶ αἱ πέτραι ἐσχίσθησαν, καὶ τὰ μνημεῖα ἀνεώχθησαν καὶ πολλὰ σώματα τῶν κεκοιμημένων ἁγίων ἠγέρθῃ, καὶ ἐξῆλθον εἰς τὴν ἁγίαν πόλιν καὶ ἐνεφανίσθησαν πολλοῖς» (Ματθ. 27,51-52). Ἄν οἱ σκληρόκαρδοι Ἰουδαῖοι ἔμειναν ἀπαθεῖς μπροστὰ στὴν φρικτὴ θεοκτονία, ἡ ἄψυχη φύση συγκλονίστηκε συθέμελα, διαμαρτυρόμενη γιὰ τὴ μεγαλύτερη κακουργηματικὴ πράξη ὅλων τῶν ἐποχῶν, γιὰ τὸ ἄδικο πάθος καὶ τὸν ἀναίτιο θάνατο τοῦ Θεοῦ! Αἰώνιοι φυσικοὶ νόμοι διαταράχτηκαν, ὁ κόσμος ἔφτασε στὸ χεῖλος τῆς καταρρεύσεως. Ὁ ἐθνικὸς Ἀρεοπαγίτης Διονύσιος, ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο, ἀναφώνησε δραματικὰ πὼς «ἢ θεὸς πάσχει, ἢ τὸ πᾶν ἀπόλυται».
 

Ὁ ἐπὶ κεφαλῆς τοῦ ἐκτελεστικοῦ ἀποσπάσματος «ἑκατόνταρχος καὶ οἱ μετ᾿ αὐτοῦ τηροῦντες τὸν Ἰησοῦν, ἰδόντες τὸν σεισμὸν καὶ τὰ γινόμενα ἐφοβήθησαν σφόδρα λέγοντες· ἀληθῶς Θεοῦ υἱὸς ἦν οὗτος» (Ματθ. 27,54). Τὸ ἴδιο «καὶ πάντες οἱ συμπαραγενόμενοι ὄχλοι ἐπὶ τὴν θεωρίαν ταύτην, θεωροῦντες τὰ γενόμενα, τύπτοντες ἑαυτῶν τα στήθη ὑπέστρεφον» (Λουκ. 23,48). Ἀντίθετα οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι, ὄχι μόνο δὲν συγκινήθηκαν ἀπὸ τὰ συγκλονιστικὰ γεγονότα, ἀλλὰ πῆγαν στὸν Πιλάτο ζητῶντας του: «κέλευσον ἀσφαλισθῆναι τὸν τάφον ἕως τρίτης  ἡμέρας, μήποτε ἐλθόντες οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ νυκτὸς κλέψωσιν αὐτὸν καὶ εἴπωσι τῷ λαῷ, ἠγέρθῃ ἀπὸ τῶν νεκρῶν· καὶ ἔσται ἡ ἐσχάτη πλάνη χείρων τῆς πρώτης» (Ματθ. 27,64).
 

Ἡ Μεγάλη Παρασκευὴ εἶναι, ὅπως προαναφέραμε, ἡμέρα θλίψεως καὶ συντριβῆς γιά μᾶς τοὺς πιστούς. Ὅμως γιὰ τὴ θεολογία τῆς Ἐκκλησίας μας ἡ Μεγάλη Παρασκευὴ εἶναι ἤδη Πάσχα. Ἡ ψυχὴ τοῦ Κυρίου, ὡς ψυχὴ ἀληθινοῦ ἀνθρώπου ἔπρεπε νὰ ἀκολουθήσει τὴν προδιαγεγραμμένη πορεία της, νὰ κατέβει στὸν παμφάγο Ἅδη, στὸν τόπο κατοικίας ὅλων τῶν ψυχῶν, ὅλων τῶν ἐποχῶν. Ὅμως ἡ ψυχὴ τοῦ Κυρίου, ὡς ἀναπόσπαστο μέρος τῆς θεανδρικῆς ὑποστάσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου, δὲν ἦταν δυνατὸν νὰ κρατηθεῖ στὸν τόπο τῆς βασάνου, δὲν ἦταν δυνατὸν ἡ ψυχὴ τῆς πηγῆς τῆς ζωῆς, νὰ γίνει βορρᾶ τοῦ θανάτου καὶ νὰ παραμείνει δέσμια τοῦ Ἅδη. Σύμφωνα μὲ τὴν πατερικὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας ἡ ψυχὴ τοῦ Κυρίου λειτούργησε ὡς δόλωμα στὸν Ἅδη. Ὡς παμφάγος κατάπιε τὸ δόλωμα αὐτὸ καὶ πιάστηκε καὶ αἰχμαλωτίσθηκε ἀπὸ αὐτὸ καὶ νικήθηκε!
 

Τὸ Θεῖο Πάθος ἔχει καὶ μιὰ ἄλλη σημαντικὴ παράμετρο γιά μᾶς τοὺς ὀρθοδόξους πιστούς. Χωρὶς ἀγῶνα καὶ παθήματα, εἶναι ἀδύνατο νὰ ὑπάρξει νίκη καὶ θρίαμβος. Χωρὶς θυσία εἶναι ἀδύνατον νὰ ὑπάρξει λύτρωση. Χωρὶς σταυρὸ δὲν  μπορεῖ νὰ ὑπάρξει ἀνάσταση. Τὸ Θεῖο Πάθος δείχνει καὶ σὲ μᾶς τὴν ἀνάγκη νὰ ἀκολουθήσουμε πρόθυμα τὸ δικό μας δρόμο τοῦ μαρτυρίου, νὰ ἀνεβοῦμε στὸ δικό μας σταυρό, ποὺ εἶναι ἡ σταύρωση καὶ ὁ θάνατος τοῦ παλαιοῦ πτωτικοῦ ἑαυτοῦ μας, προκειμένου νὰ ἔχουμε τὴν μακάρια ἐλπίδα καὶ τῆς δικῆς μας ἀναστάσεως. Σύμφωνα μὲ τὴν προτροπὴ τοῦ ἱεροῦ ὑμνογράφου! «Μὴ ὡς Ἰουδαῖοι ἑορτάσωμεν, καὶ γὰρ τὸ Πάσχα ἡμῶν, ὑπὲρ ἡμῶν ἐτύθῃ Χριστὸς ὁ Θεός. Ἀλλ᾿ ἐκκαθάρωμεν ἑαυτούς, ἀπὸ παντὸς μολυσμοῦ, καὶ εἰλικρινῶς δεηθῶμεν αὐτῷ, Ἀνάστα Κύριε, σῶσον ἡμᾶς ὡς φιλάνθρωπος»!

__________________________________

Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ

«Πᾶνος»