ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ
Θεολόγου – Καθηγητοῦ
Ἡ μεγάλη θεομητορικὴ καὶ συνάμα δεσποτικὴ ἑορτὴ τῆς Ὑπαπαντῆς τοῦ Κυρίου εἶναι ἕνας ἀκόμη σημαντικὸς ἑορτολογικὸς σταθμὸς τοῦ ἐνιαυτοῦ στὴν Ἐκκλησία μας. Κατ᾿ αὐτὴν ἑορτάζεται τὸ γεγονὸς τῆς εἰσόδου τοῦ Χριστοῦ στὸν ἰουδαϊκὸ Ναὸ τῆς Ἱερουσαλὴμ καὶ τῆς εὐλογίας Του ἀπὸ τὸν ἅγιο Συμεῶν καὶ τὴν σεβάσμια γερόντισσα καὶ προφήτιδα Ἄννα. Αὐτὴ ἡ τυπικὴ νομικὴ ἐπίσκεψη τοῦ Κυρίου μας στὸ Ναὸ τοῦ Θεοῦ ἐνέχει πολὺ μεγάλη θεολογικὴ σημασία γιὰ τὴν Ἐκκλησία μας, διότι ὅπως θὰ δοῦμε, ἐκεῖ ἀναγγέλλεται γιὰ πρώτη φορὰ δημόσια ἡ πολυπόθητη γιὰ τὸ ἀνθρώπινο γένος ἔλευση τοῦ Λυτρωτῆ καὶ εἰπώθηκαν ἀπὸ τοὺς προαναφερόμενους δικαίους, Συμεῶν καὶ Ἄννα, ὕψιστης ἀξίας προφητικὰ λόγια, τὰ ὁποῖα φανερώνουν περίτρανα τὴν θεία καταγωγὴ καὶ τὴ σωτήρια ἀποστολὴ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ στὸν κόσμο. Γι᾿ αὐτὸ οἱ Ὀρθόδοξοι πιστοὶ πανηγυρίζουμε λαμπρὰ αὐτὴ τὴν ἱερὴ ἡμέρα.
Ἡ ἑορτὴ τῆς Ὑπαπαντῆς εἶναι πολὺ παλιὰ καὶ ἀνάγεται στοὺς χρόνους ἴσως καὶ νωρίτερα τοῦ 5ου αἰῶνα. Καθιερώθηκε κατ᾿ ἀρχὴν στὴ Δύση γιὰ νὰ ἀντικαταστήσει τὴ βάρβαρη καὶ παγανιστικὴ ἑορτὴ τοῦ πρὸς τιμὴν ἀπαίσιου τραγόμορφου θεοῦ τῶν δασῶν Silvanus, ἀντίστοιχου τοῦ Πᾶνα τῆς ἀρχαιοελληνικῆς θρησκείας, προκειμένου νὰ σταματήσουν τὰ αἰσχρὰ ὄργια τῶν λατρευτῶν τοῦ ψευτοθεοῦ.
Σύμφωνα μὲ τὴ μωσαϊκὴ θρησκεία ὄφειλαν οἱ γονεῖς νὰ ὁδηγήσουν στὸ Ναὸ καὶ νὰ ἀφιερώσουν στὸ Θεὸ κάθε νεογέννητο παιδὶ τὴν τεσσαρακοστὴ ἡμέρα ἀπὸ τὴ γέννησή του (Ἔξοδ. 13,1). Γιὰ τοὺς πιστοὺς Ἰουδαίους ἡ γέννηση παιδιῶν θεωροῦνταν θεῖο δῶρο καὶ γι᾿ αὐτὸ φρόντιζαν νὰ εὐχαριστήσουν το Θεό, μετὰ τὸν καθαρισμὸ τῆς λεχῶνας μητέρας, μετὰ ἀπὸ σαράντα ἡμέρες, ὅπως προέβλεπε ἡ μωσαϊκὴ νομοθεσία, «ὅταν ἀναπληρωθῶσιν αἱ ἡμέραι καθάρσεως αὐτῆς ἐφ᾿ υἱῷ ἢ ἐπὶ θυγατρί, προσοίσει ἀμνὸν ἄμωμον, εἰς ὁλοκαύτωμα, καὶ νεοσσὸν περιστερᾶς ἢ τρυγόνα περὶ ἁμαρτίας ἐπὶ τὴν θύραν τῆς σκηνῆς τοῦ μαρτυρίου» (Λευιτ. 12.6).
Τὸ ἴδιο ἔκαμαν καὶ οἱ ἅγιοι γονεῖς τοῦ Κυρίου μας. Ὡς εὐσεβεῖς τηρητὲς τῆς ἰουδαϊκῆς θρησκείας τηροῦσαν ἐπακριβῶς ὅλες τίς νομικὲς διατάξεις. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος μᾶς βεβαιώνει πὼς «ἐξαπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ γενόμενον ὑπὸ γυναικός, γενόμενον ὑπὸ νόμον, ἵνα τοὺς ὑπὸ νόμον ἐξαγοράσῃ» (Γαλ. 4,4), διότι «ὤφειλε κατὰ πάντα τοῖς ἀδελφοῖς ὁμοιωθῆναι» (Ἕβρ.2,17). Κάθε λεπτομέρεια τῆς ζωῆς τοῦ Κυρίου ἔχει μεγάλη θεολογικὴ καὶ σωτηριολογικὴ σημασία, διότι ἀποδεικνύει τὴν πραγματικὴ ἐνανθρώπησή Του καὶ κατὰ συνέπεια τὴν βεβαία σωτηρία μας!
Ὁ εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς διέσωσε στὸ Εὐαγγέλιό του τὸ γεγονὸς τῆς εἰσόδου τοῦ νηπίου Ἰησοῦ στὸ Ναὸ τῆς Ἱερουσαλήμ. «Καὶ ὅτε ἐπλήσθησαν αἱ ἡμέραι τοῦ καθαρισμοῦ αὐτῶν κατὰ τὸν νόμον Μωϋσέως, ἀνήγαγον αὐτὸν εἰς Ἱεροσόλυμα παραστῆσαι τῷ Κυρίῳ... Καὶ ἰδοὺ ἦν ἄνθρωπος ἐν Ἰεροσολύμοις ὦ ὄνομα Συμεῶν, καὶ ὁ ἄνθρωπος οὗτος ἦν δίκαιος καὶ εὐλαβής, προσδεχόμενος παράκλησιν τοῦ Ἰσραήλ, καὶ Πνεῦμα ἦν Ἅγιον ἐπ᾿ αὐτόν΄ καὶ ἦν αὐτῷ κεχρισμένον ὑπὸ τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἁγίου μὴ ἰδεῖν θάνατον πρὶν ἴδῃ τὸν Χριστὸν Κυρίου. Καὶ ἦλθεν ἐν τῷ Πνεύματι εἰς τὸ ἱερόν· καὶ ἐν τῷ εἰσαγαγεῖν τοὺς γονεῖς τὸ παιδίον Ἰησοῦν τοῦ ποιῆσαι αὐτοὺς κατὰ τὸ εἰθισμένον τοῦ νόμου περὶ αὐτοῦ, καὶ αὐτὸς ἐδέξατο αὐτὸν εἰς τὰς ἀγκάλας αὐτοῦ καὶ εὐλόγησε τόν Θεὸν καὶ εἶπε· νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλον σου, δέσποτα, κατὰ τὸ ρῆμά σου ἐν εἰρήνῃ, ὅτι εἶδον οἱ ὀφθαλμοί μου τὸ σωτήριόν σου, ὁ ἡτοίμασας κατὰ πρόσωπον πάντων τῶν λαῶν, φῶς εἰς ἀποκάλυψιν ἐθνῶν καὶ δόξαν λαοῦ σας Ἰσραήλ. Καί ἦν Ἰωσὴφ καὶ ἡ μήτηρ αὐτοῦ θαυμάζοντες ἐπὶ λαλουμένοις περὶ αὐτοῦ. Καὶ εὐλόγησεν αὐτοὺς Συμεῶν καὶ εἶπε πρὸς Μαριὰμ τὴν μητέρα αὐτού· ἰδοὺ οὗτος κεῖται εἰς πτῶσιν καὶ ἀνάστασιν πολλῶν ἐν τῷ Ἰσραὴλ καὶ εἰς σημεῖον ἀντιλεγόμενον. Καί σοῦ δὲ αὐτῆς τὴν ψυχὴν διελεύσεται ρομφαία, ὅπως ἂν ἀποκαλυφθῶσιν ἐκ πολλῶν καρδιῶν διαλογισμοί» (Λουκ. 2,22-35).
Πρέπει νὰ ἔχουμε κατὰ νοῦν ὅτι ὁ Ναὸς τῆς Ἱερουσαλὴμ ἦταν γιὰ τοὺς εὐσεβεῖς Ἰουδαίους τόπος ἱερὸς καὶ ἅγιος, διότι πίστευαν πὼς ἐκεῖ κατοικοῦσε ὁ Ὕψιστος Θεός. Ἡ προσέγγισή τους ἐκεῖ γέμιζε τὴν ψυχή τους μὲ βαθιὰ εὐλάβεια. Μόλις περνοῦσαν τίς μεγαλόπρεπες πύλες τοῦ ἐντειχισμένου περιβόλου, τοὺς καταλάμβανε δέος καὶ τρόμος. Πατοῦσαν τὸν τόπο τῆς παρουσίας του ἀπόλυτα ἀπρόσιτου Θεοῦ! Ὁ Ναὸς τῆς Ἱερουσαλὴμ ἦταν ταυτόσημος μὲ τὴν ἰουδαϊκὴ θρησκεία καὶ σημεῖο ἀναφορᾶς κάθε πιστοῦ Ἰουδαίου. Χωρὶς αὐτὸν δὲ μποροῦσε νὰ λειτουργήσει ἡ ἰουδαϊκὴ θρησκεία καὶ γι᾿ αὐτὸ ὅταν καταστράφηκε τὸ 70 μ.Χ. ἀπὸ τὰ ρωμαϊκὰ στρατεύματα κατοχῆς, τέθηκε τὸ ἐρώτημα ἂν μποροῦσε νὰ ὑπάρξει ἡ θρησκεία χωρὶς αὐτόν, τόσο μεγάλη σημασία εἶχε γιὰ τοὺς Ἰουδαίους.
Ὁ Ναὸς ἦταν ὁ τόπος ἠρεμίας καὶ παρηγοριᾶς ὅλων τῶν εὐσεβῶν Ἰουδαίων, οἱ ὁποῖοι ἀπαυδισμένοι ἀπὸ τὴν ἀφάνταστη ἀσέβεια καὶ ἠθικὴ κατάπτωση τῆς ἐποχῆς των, περίμεναν τὴν ἀπὸ Θεοῦ λύτρωση. Ἀνέβαιναν στὸ λόφο Σιῶν, ποὺ ἦταν κτισμένος ὁ Ναὸς καὶ προσευχόταν μὲ κατάνυξη καὶ συντριβὴ γιὰ τὴν ἀποστασία τοῦ λαοῦ καὶ παρακαλοῦσαν, μὲ δάκρυα, τὴν συντόμευση τοῦ χρόνου τῆς ἐλεύσεως τοῦ Μεσσία. Ὁρισμένοι μάλιστα εἶχαν ἐγκατασταθεῖ μόνιμα στὰ πολυάριθμα παρακείμενα κτίσματα καὶ ζοῦσαν μὲ προσευχὴ καὶ νηστεία, τὴν ἀναμονὴ τοῦ Σωτῆρα.
Δύο ἀπὸ αὐτοὺς ἦταν ὁ δίκαιος Συμεῶν καὶ ἡ ἁγία γερόντισσα Ἄννα. Ὁ Συμεῶν, λόγῳ ἁγιότητας, ἦταν πλημμυρισμένος ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα καὶ εἶχε τὴν θεία πληροφορία πὼς δὲν θὰ πέθαινε πρὶν δεῖ το Μεσσία. Πράγματι, ὁ φωτισμένος ἅγιος γέρων, μὲ τὴν ἔμπνευση τοῦ Θεοῦ Παρακλήτου, ἀναγνώρισε στὸ πρόσωπο τοῦ νηπίου, ποὺ ἔφερε στὸ Ναὸ ἡ ἁγία Οἰκογένεια, τὸν ἀναμενόμενο Λυτρωτὴ καὶ ἀποκάλυψε γιὰ πρώτη φορὰ δημόσια, ἐνώπιον πλήθους προσκυνητῶν, ὅτι ὁ ἀναμενόμενος Μεσσίας ἦρθε! Πῆρε στὶς ἀδύναμες γεροντικές του ἀγκάλες τὸ Θεῖο Βρέφος καὶ μὲ δάκρυα ἀνείπωτης χαρᾶς ὕψωσε τὰ μάτια τους στὸν οὐρανὸ καὶ ὕμνησε τὸ Θεό, ὁ Ὁποῖος πραγματοποίησε τὴν ὑπόσχεσή Του νὰ στείλει στὸν κόσμο το Λυτρωτή, ποὺ ἀνήγγειλε μέσῳ τῶν προφητῶν Του.
Ἀνέπεμψε τὴ γνωστὴ σὲ ὅλους μας τελευταία καταγραμμένη ὠδὴ τῆς Καινῆς Διαθήκης, «Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλον Σου Δέσποτα...», ἡ ὁποία συμπεριλήφθηκε στὸ κείμενο τοῦ Λουκᾶ. Ἡ ὠδὴ αὐτὴ ἔχει τεράστια θεολογικὴ σημασία. Σύμφωνα μὲ τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ Συμεῶν ἀπευθύνεται στὸ Θεὸ Παράκλητο, Ὁποῖος τὸν εἶχε διαβεβαιώσει γιὰ τὸν ἐρχομὸ τοῦ Σωτῆρα. Μόνο αὐτὸ τὸ γραφικὸ χωρίο θὰ ἀρκοῦσε νὰ ἀποδείξει τὴν πραγματικότητα τῆς θείας ὑποστάσεώς Του σὲ ὅσους κακόβουλα καὶ πλανεμένα Τὴν ἀρνοῦνται. Τὸν ἀποκαλεῖ «Δέσποτα», ἀποκλείοντας κάθε ὑπόνοια ὅτι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα δὲν εἶναι πρόσωπο. Ἀποδεικνύεται περίτρανα ἡ ὑπέρτατη συμβολή Του στὴ διαδικασία τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Ἡ σάρκωση τοῦ Θεοῦ Λόγου εἶναι, κατὰ κύριο λόγο, ἔργο τοῦ Παναγίου Πνεύματος (Λουκ. 1,35. Ματθ. 1, 21).
Ὁ ἅγιος γέρων ζητεῖ ἀπό το Θεό, ἂν θέλει, νὰ τὸν πάρει πιὰ ἀπὸ τὴ ζωὴ αὐτή, διότι ἱκανοποιήθηκε ἡ μεγάλη προσδοκία του. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἔτρεφε μὲ θέρμη περίσσια στὴν ψυχή του βγῆκε ἀληθινὸς καὶ πραγματοποιήθηκε. Εὐτύχησε νὰ δεῖ μὲ τὰ γεροντικά του μάτια τὴ νέα ἐποχὴ τῆς σωτηρίας καὶ τῆς χάριτος, ὡς ἀποτέλεσμα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ γιὰ τὸν ἄνθρωπο καὶ ὁλόκληρη τὴ δημιουργία Του. Ζητεῖ νὰ ἀπολυθεῖ ἀπὸ αὐτὸν τὸν μάταιο κόσμο εἰρηνικά, διότι τὸ ἄγχος καὶ ἡ ταραχή, πού προκαλεῖ στὸ βίο ἡ ἁμαρτία, παραμερίζονται. Ἀποζητᾷ τὸν θάνατο, διότι προαισθάνεται ὅτι ἐπίκειται ὁ θάνατος τοῦ θανάτου του. Ὅτι, διὰ τοῦ Χριστοῦ, ὁ θάνατος εἶναι πιὰ πέρασμα πρὸς τὴν αἰωνιότητα.
Μιὰ ἄλλη σημαντικὴ παράμετρος τῆς ὠδῆς τοῦ Συμεῶν εἶναι ἡ ἐπισήμανση τῆς παγκοσμιότητας τῆς σωτηρίας. Ἀποκαλεῖ τὸ «σωτήριον», δηλαδὴ τὸ Μεσσία, ἑτοιμασμένον «κατὰ πρόσωπον πάντων τῶν λαῶν» καὶ «φῶς εἰς ἀποκάλυψιν ἐθνῶν» (Λουκ. 2,32). Ὁ δίκαιος γέρων, ὑπὸ θεία ἔμπνευση ὑπερέβῃ τίς μικροεθικιστικὲς ἰουδαϊκὲς ἀντιλήψεις καὶ κατανόησε τὴν καθολικὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Ὁ ἐνανθρωπήσας Θεὸς Λόγος ἦρθε στὸν κόσμο νὰ σώσει ὁλόκληρη τὴν ἀνθρωπότητα καὶ ὄχι νὰ ἱδρύσει ἐγκόσμια ἰουδαϊκὴ βασιλεία.
Ὁ ἅγιος Συμεῶν, ὅταν τελείωσε τὴν εὐχαριστήρια ὠδή του, εὐλόγησε τὴν ἁγία Οἰκογένεια καὶ εἶπε στὴ Θεοτόκο: «ἰδοὺ οὗτος κεῖται εἰς πτῶσιν καὶ ἀνάστασιν πολλῶν ἐν τῷ Ἰσραὴλ καὶ εἰς σημεῖον ἀντιλεγόμενον, καί σοῦ δὲ αὐτῆς τὴν ψυχὴν διελεύσεται ρομφαία· ὅπως ἂν ἀποκαλυφθῶσιν ἐκ πολλῶν καρδιῶν διαλογισμοί» (Λουκ. 2,34), προφητεύοντας τὴν αἰώνια διαμάχη γιὰ τὸ θεῖο πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ καὶ βέβαια τὴν μητρικὴ πίκρα τῆς Παναγίας μας ἐξαιτίας τοῦ Θείου Πάθους τοῦ Υἱοῦ Της.
Τὸ ἴδιο ὁμιλοῦσε καὶ ἡ ἁγία προφῆτις Ἄννα. «Αὕτη προβεβηκύια ἐν ἡμέραις πολλαῖς, ζήσασα ἔτη μετὰ ἀνδρὸς ἑπτὰ ἀπὸ τῆς παρθενίας αὐτῆς καὶ αὕτη χήρα ὡς ἐτῶν ὀγδοήκοντα τεσσάρων, ἡ οὐκ ἀφίστατο ἀπὸ τοῦ ἱεροῦ νηστείαις καὶ δεήσεσι λατρεύουσα νύκτα καὶ ἡμέραν» (Λουκ. 2,36). Μόλις εἶδε τὸ Θεῖο Βρέφος στὶς ἀγκάλες τοῦ Συμεῶνος, «ἐπιστάσα ἀνθωμολογεῖτο τῷ Κυρίῳ καὶ ἐλάλει περὶ αὐτοῦ πᾶσι τοῖς προσδεχομένοις λύτρωσιν ἐν Ἱερουσαλήμ». (Λουκ. 2,38). Ἔχει καὶ αὐτὴ ἡ λεπτομέρεια μεγάλη σημασία. Ἡ γυναῖκα στὸν ἀρχαῖο προχριστιανικὸ κόσμο ἦταν ὁλότελα ἀπαξιωμένη. Ἐδῶ, στὸ πρόσωπο τῆς γηραιᾶς προφήτιδας, καταξιώνεται καὶ πάλι ἡ παραγκωνισμένη προσωπικότητα τῆς γυναίκας. Ἡ ἁγία Ἄννα στέκεται ἐπάξια δίπλα στὸ Συμεῶν καὶ καταδεικνύει προφητικὰ τὴ χαραυγὴ τῆς λυτρώσεως τοῦ κόσμου, διὰ τοῦ Χριστοῦ.
Ἡ μεγάλη ἑορτὴ τῆς Ὑπαπαντῆς τοῦ Κυρίου εἶναι μιὰ καλὴ εὐκαιρία γιὰ ὅλους τοὺς πιστοὺς νὰ δοξάσουμε γιὰ μιὰ ἀκόμα φορὰ τὸν Ἐνανθρωπήσαντα Υἱὸ καὶ Λόγο τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος χάρις στὴν ἄμετρη φιλανθρωπία Του, ἄφησε τὰ δυσθεώρητα ὕψη τοῦ οὐράνιου θρόνου Του καὶ ἔγινε ἄνθρωπος, γιὰ νὰ σώσει τὸ ἀνθρώπινο γένος ἀπὸ τὰ φοβερὰ δεσμὰ τῆς ἁμαρτίας καὶ τὸν πικρὸ θάνατο. Χάρις στὴ σωτηρία μας, Αὐτὸς ποὺ «τὰ σύμπαντα ἐν τῇ δρακὶ περιέχων», καταδέχθηκε νὰ ἀναπαυθεῖ στὶς γεροντικὲς ἀγκάλες τοῦ δικαίου Συμεῶν καὶ νὰ λάβει εὐλογία ἀπὸ αὐτὸν Ἐκεῖνος ποὺ εὐλογεῖ, συντηρεῖ καὶ δίνει ζωὴ σὲ ὁλάκερη τὴ δημιουργία. Τόσο μεγάλο εἶναι τὸ μέγεθος τῆς θείας φιλανθρωπίας.
Αὐτὸ θὰ πρέπει νὰ μᾶς δίνει τὴ βεβαιότητα πὼς «οὐκ ἔστιν ἐν ἄλλῳ οὐδενὶ ἡ σωτηρία», ὅπως διακήρυξε μὲ περισσὸ θάρρος ὁ ἀπόστολος Πέτρος, παρὰ μονάχα στὸ θεανδρικὸ πρόσωπο τοῦ Σωτῆρα Χριστοῦ μας, τοῦ Ὁποίου «οὐδὲ γὰρ ὄνομα ἐστιν ἕτερον ὑπὸ τὸν οὐρανὸν τὸ δεδομένον ἐν ἀνθρώποις ἐν ὦ δεῖ σωθῆναι ἡμᾶς» (Πράξ. 4,12). Νὰ μὴν ἀναζητοῦμε ἄλλους ψεύτικους καὶ ἀναποτελεσματικοὺς σωτῆρες, διότι μόνος Αὐτός, ἑτοιμάσθηκε ἀπὸ τὴ θεία βουλή, λυτρωτὴς «πάντων τῶν λαῶν» καὶ «φῶς εἰς ἀποκάλυψιν ἐθνῶν» (Λουκ. 2,31-32).
__________________________________
Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ
«Πᾶνος»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου