ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ
Θεολόγου – Καθηγητοῦ
Στὶς 6 Φεβρουαρίου ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία μας τὴ μνήμη τοῦ Μεγάλου Φωτίου. Πρόκειται γιὰ μιὰ σπουδαία ἐκκλησιαστικὴ προσωπικότητα, ὁ ὁποῖος ἔχει λάβει δικαίως τὸν σπάνιο τίτλο τοῦ μεγάλου. Ἐπίσης δὲν θεωρεῖται μεγάλος μόνο ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν ἱστορία, διότι συγκαταλέγεται στοὺς ξεχωριστοὺς πνευματικοὺς φάρους τῆς ἀνθρωπότητας.
Γεννήθηκε στὴν Κωνσταντινούπολη τὸ 810 μ. Χ. ἀπὸ πλούσιους καὶ εὐσεβεῖς γονεῖς, τὸν Σέργιο καὶ τὴν Εἰρήνη, οἱ ὁποῖοι ἀνῆκαν στὶς τάξεις τῶν ὀρθοδόξων ὑπερασπιστῶν τῶν Ἁγίων Εἰκόνων. Ἔλαβε σπουδαῖα κλασικὴ καὶ θεολογικὴ μόρφωση στὰ ὀνομαστὰ πανεπιστήμια τῆς Βασιλεύουσας. Μάλιστα μετὰ τὸν θρίαμβο τῆς Ὀρθοδοξίας, τὴν ἀναστήλωση τῶν Ἱερῶν Εἰκόνων ἀπὸ τὴν ἁγία Θεοδώρα τὴν Αὐγούστα καὶ τὸν υἱό της Μιχαὴλ Γ΄ (842-867), τὸ 842 ὁ Φώτιος ἀνῆλθε μὲ τὴν ἀξία του σὲ ὑψηλὰ πολιτικὰ ἀξιώματα. Τὸ 858 μετὰ τὴν ἀπομάκρυνση τοῦ πατριάρχη Ἰγνατίου ἀπὸ τὸν πατριαρχικὸ θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως ὁ αὐτοκράτορας πρότεινε νὰ ἀνέβει ὁ Φώτιος, ὁ ὁποῖος εἶχε ἀναδειχθεῖ ὡς ἐνάρετος καὶ συνετὸς ἄνδρας. Παρὰ τίς ἀρχικὲς ἀντιρρήσεις του δέχτηκε νὰ εἰσέλθει στὸν ἱερὸ κλῆρο. Σὲ μιὰ ἑβδομάδα ἔλαβε καὶ τοὺς τρεῖς βαθμοὺς τῆς ἱεροσύνης. Ἡ χειροτονία του ὡς ἐπίσκοπος καὶ ἡ ἐνθρόνισή του στὸν πατριαρχικὸ θρόνο ἔγινε τὰ Χριστούγεννα τοῦ 858.
Ὁ Φώτιος ἀπὸ τίς πρῶτες κιόλας μέρες ἄρχισε τὴν ἀναδιοργάνωση τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὸ κλείσιμο τῶν πληγῶν της ποὺ εἶχε ἀνοίξει ἡ ἑκατονταετὴς εἰκονομαχικὴ ἔριδα (726-842). Καλῶντας ἄξιους συνεργάτες ἀγωνίστηκε γιὰ τὴν πνευματικὴ ἀνόρθωση τῶν πιστῶν καὶ τὴν ἱεραποστολικὴ ἀποστολὴ τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία εἶχε ἀναστείλει ἡ λαίλαπα της εἰκονομαχίας. Ἄρχισε ἀπὸ τὸν ἐκχριστιανισμὸ τῶν Βουλγάρων, τοὺς ὁποίους μετέβαλε ταυτόχρονα καὶ σὲ φίλους τοῦ βυζαντινοῦ κράτους. Ἀνέθεσε στοὺς δύο σπουδαίους Θεσσαλονικεῖς ἀδελφοὺς Κύριλλο καὶ Μεθόδιο νὰ μεταβοῦν στὴν Εὐρώπη καὶ νὰ ἐκχριστιανίσουν τοὺς λαοὺς τῆς ἀνατολικῆς καὶ κεντρικῆς Εὐρώπης, οἱ ὁποῖοι ἦταν ἀκόμη εἰδωλολάτρες. Αὐτὸ σημαίνει πὼς πραγματικὸς φωτιστὴς τῆς Εὐρώπης εἶναι ὁ Μέγας Φώτιος!
Στὸν μορφωτικὸ καὶ παιδευτικὸ τομέα ὑπῆρξε πρωτοπόρος γιὰ τὴν ἐποχή του. Πίστευε μὲ ὅλη τὴ δύναμη τῆς ψυχῆς του ὅτι ἡ παιδεία καὶ ἡ μόρφωση εἶναι ἀπαραίτητα στοιχεῖα τοῦ ἀνθρώπου γιὰ νὰ μεταστοιχειωθεῖ σὲ πνευματικὴ ὀντότητα. Μάλιστα θεωροῦσε ὅτι ἡ χριστιανικὴ πίστη καὶ εὐσέβεια θὰ πρέπει νὰ ἐπικουροῦνται ἀπὸ τὴ μόρφωση καὶ τὴ γνώση ὥστε νὰ ὁ χριστιανὸς νὰ μὴν ὑστερεῖ ἔναντι τοῦ μὴ χριστιανοῦ. Ἡ χριστιανικὴ πίστη συνδυασμένη μὲ τὴν «θύραθεν» παιδεία δημιουργεῖ ἄρτιες προσωπικότητας καὶ ὑψηλὰ πολιτισμικὰ ἰδεώδη. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἵδρυε παντοῦ σχολεῖα, στὰ ὁποῖα διδάσκονταν ὅλες οἱ γνώσεις καὶ οἱ ἐπιστῆμες. Τὸ πιὸ ὀνομαστὸ σχολεῖο ποὺ ἵδρυσε εἶναι τὸ περίφημο πανεπιστήμιο τῆς Μαγναύρας στὴν Κωνσταντινούπολη, ὅπου κλήθηκαν νὰ διδάξουν οἱ πιὸ ὀνομαστοὶ δάσκαλοι τῆς οἰκουμένης. Ὁ Φώτιος ἦταν ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ὁ ὁποῖος δίδασκε φιλοσοφία σὲ αὐτὸ γιὰ πολλὰ χρόνια, παράλληλα μὲ τὰ ποιμαντικά του καθήκοντα.
Ὁ Φώτιος ἔτρεφε μεγάλη ἀγάπη γιὰ τὰ κλασικὰ γράμματα καὶ ἐκτίμηση γιὰ τοὺς ἀρχαίους Ἕλληνες φιλοσόφους καὶ συγγραφεῖς καὶ γι᾿ αὐτὸ εἶχε βάλλει ὡς στόχο νὰ διασώσει τὴν ἀρχαιοελληνικὴ πνευματικὴ κληρονομία, τὴν ὁποία θεωροῦσε καὶ δική του κληρονομιά. Ἀνέθεσε σὲ μοναχοὺς καλλιγράφους νὰ ἀντιγράφουν καὶ νὰ διαδίδουν τὰ ἀρχαῖα συγγράμματα καὶ νὰ ἐμπλουτίζουν τίς βιβλιοθῆκες. Ὁ ἴδιος ἀνέλαβε τὸ τιτάνιο ἔργο νὰ διασώσει σὲ ἐπιτομὴ τὰ σπουδαιότερα ἔργα τῶν ἀρχαίων στὸ περίφημο καὶ μοναδικὸ στὴν ἱστορία, ἔργο του: «Μυριόβιβλος». Στὸ ἔργο αὐτό ἔχουν διασωθεῖ τὰ πιὸ σπάνια ἔργα τῶν ἀρχαίων. Μάλιστα βεβαιώνουν οἱ εἰδικοὶ πὼς ἂν ὁ Φώτιος δὲν μᾶς ἄφηνε τὴν «Μυριόβιβλό» του ἡ γνώσεις μας γιὰ τοὺς ἀρχαίους συγγραφεῖς θὰ ἦταν φτωχή. Δὲ θὰ γνωρίζαμε κἂν τὴν ὕπαρξη κλασικῶν ἔργων, οὔτε κἂν τοὺς συγγραφεῖς τους χωρὶς αὐτή!
Ὅμως οἱ μεγάλοι ἄνδρες ἀντιμετωπίζουν καὶ μεγάλες προκλήσεις καὶ ἔχθρες. Ἔτσι καὶ ὁ Φώτιος πέρασε μιὰ ταραγμένη ζωή. Οἱ «ἰγνατιανοὶ» κατέφυγαν στὸν πάπα τῆς Ρώμης Νικόλαο γιὰ νὰ καταγγείλουν τὸν Φώτιο γιὰ ἀντικανονικὲς ἐνέργειες. Ὁ πάπας (ὁ ὁποῖος ἦταν ἀκόμη ὀρθόδοξος) βρῆκε ἀφορμὴ γιὰ νὰ ἐπέμβει στὰ πράγματα τῆς Ἀνατολῆς ἀπαίτησε νὰ τοῦ ἀποδοθοῦν κτήσεις ποὺ τοῦ εἶχαν ἀφαιρεθεῖ. Ζήτησε νὰ καθιερωθεῖ ὑποχρεωτικὰ ἡ λατινικὴ γλῶσσα στὴ λατρεία τῶν ἐκκλησιῶν ποὺ ἵδρυσαν οἱ βυζαντινοὶ ἱεραπόστολοι στὴν Εὐρώπη καὶ φυσικὰ ἀπαίτησε τὴν ἀποκατάσταση τοῦ Ἰγνατίου. Ὁ Φώτιος κατάλαβε ὅτι ὅλα αὐτὰ ἦταν προσχήματα καὶ γι᾿ αὐτὸ προχώρησε στὴν καταδίκη τῆς αἱρέσεως τοῦ filioque (ἐκπόρευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ) καὶ κατάγγειλε τίς ἀντιεκκλησιαστικὲς ἐνέργειες τοῦ πάπα. Τελικὰ ὁ πάπας ἀφόρισε τὸν Φώτιο τὸ 863 καὶ ὁ Φώτιος ἀναγκάστηκε νὰ κάμει τὸ ἴδιο, συγκάλεσε σύνοδο τὸ 867, μὲ τὴν ὁποία ἀναθεμάτισε καὶ καθαίρεσε τὸν πάπα Νικόλαο. Αὐτὸ εἶναι τὸ πρῶτο λεγόμενο «σχίσμα ἐπὶ Φωτίου».
Τὸ 867 ἀπὸ τὸ νέο αὐτοκράτορα Βασίλειο Α΄ ἀπομακρύνθηκε ἀπὸ τὸ θρόνο καὶ ἐξορίστηκε. Ἐπανῆλθε τὸ 879 στὸ θρόνο γιὰ νὰ ἀπομακρυνθεῖ καὶ πάλι τὸ 886. Κοιμήθηκε στὶς 6 Φεβρουαρίου τοῦ 893, ἀφοῦ εἶχε συμφιλιωθεῖ μὲ τὸν Ἰγνάτιο καὶ εἶχε ἀποκατασταθεῖ τὸ σχίσμα μὲ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ρώμης. Ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνακήρυξε ἅγιο καὶ μέγα γιὰ τὸ μεγάλο ἔργο του. Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τὸν θεωρεῖ προστάτη της καὶ ἑορτάζει μὲ λαμπρότητα τὴν ἡμέρα τῆς μνήμης του.
Ἀξίζει νὰ σημειώσουμε πὼς ὁ Μέγας Φώτιος καὶ τὸ ἔργο του εἶναι ἐξαιρετικὰ ἐπίκαιρο γιὰ τὴν ἐποχή μας. Ὁ σύγχρονος οἰκουμενιστικὸς οἶστρος τείνει νὰ ἰσοπεδώσει τὴν ὀρθόδοξη παράδοσή μας καὶ νὰ νοθεύσει τὴν ἐκκλησιαστική μας αὐτοσυνειδησία. Ὁ οἰκουμενισμὸς κατόρθωσε νὰ περάσει τὴν αἱρετικὴ ἐκκλησιολογικὴ κακοδοξία ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Καθολικὴ Ἐκκλησία μας δὲν εἶναι ἡ Μία Ἁγία Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ μέρος της, ἀφοῦ, κατ᾿ αὐτόν, «ἐκκλησία» εἶναι καὶ ἡ πανσπερμία τῶν αἱρετικῶν ὁμάδων, ἀπὸ τὸν παπισμό, ἕως καὶ τίς ἐσχατιὲς τοῦ προτεσταντισμοῦ! Μελετῶντας τὸ ἔργο τοῦ Μεγάλου Φωτίου, δὲν ἀφήνονται τέτοια περιθώρια ἀπὸ τὸν θεοφόρο ἄνδρα! Ἡ Ἐκκλησία, κατ᾿ ἐκεῖνον, εἶναι μία καὶ ἀδιαίρετη, ὅπως τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Οἱ σχισματικοὶ καὶ οἱ αἱρετικοὶ εἶναι ἐκτὸς τῆς Μιᾶς Ἐκκλησίας.
Ὁ σύγχρονος ὅρος «Ἐκκλησίες» καὶ «ἕνωση Ἐκκλησιῶν» εἶναι ὁρολογία ἄγνωστη στὸν ἅγιο Φώτιο, ἀλλὰ κυριαρχεῖ ὁ ὅρος «ἐπιστροφὴ στὴν Ἐκκλησία». Ἰδιαιτέρως ὁ Μ. Φώτιος, ἐμπνευσμένος ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, κατανόησε τὴν ἀποστασία τῆς δυτικῆς χριστιανοσύνης καὶ προεῖδε τὰ σπέρματα τῆς παπικῆς κατάπτωσης. Καὶ γι᾿ αὐτὸ ἀγωνίστηκε σφοδρὰ γιὰ τὴ διάσωση τῆς Ὀρθοδοξίας τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὁ ἀγῶνας του εἶναι ἀποτυπωμένος στὸ ἔργο καὶ τίς ἀποφάσεις τῆς Η΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου τῆς Κωνσταντινουπόλεως (879-880).
Ὁ ἀγῶνας του καὶ ἡ ἱστορία τὸν δικαίωσε. Οἱ φόβοι του δυστυχῶς ἐπαληθεύτηκαν, ἀφοῦ ἡ δυτικὴ χριστιανοσύνη ὁδηγήθηκε τελικὰ ἐκτὸς τῆς Ἐκκλησίας καὶ παραμένει ἐκτὸς ὡς τὰ σήμερα. Τρανὴ ἀπόδειξη τὸ μῖσος τῶν δυτικῶν κατὰ τοῦ Μεγάλου Φωτίου, τὸν ὁποῖο, ὄχι μόνο δὲν τὸν τιμοῦν ὡς ἅγιο, ἀλλὰ τοῦ προσάπτουν ἀπίστευτες συκοφαντίες ἐδῶ καὶ δέκα αἰῶνες! Γιά μᾶς τοὺς Ὀρθοδόξους εἶναι (θὰ πρέπει νὰ εἶναι) ὁ Μέγας Φώτιος, μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους μεγάλους Πατέρες τῆς ἐποχῆς του καὶ μετέπειτα (Γρηγόριο Παλαμᾶ, Μᾶρκο Εὐγενικό, Γεώργιο Σχολάριο, Κοσμᾶ Αἰτωλό, Ἰουστῖνο Πόποβιτς, κλπ), τὰ φωτεινὰ ὁρόσημα τῆς Ὀρθόδοξης πίστης μας καὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας αὐτοσυνειδησίας!
__________________________________
Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ
«Πᾶνος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου