Γέροντα, ὅταν εἶμαι στενοχωρημένη, πῶς θὰ βρῶ παρηγοριά;
– Νὰ καταφύγης στὴν προσευχή. Καὶ μόνον τὸ κεφάλι σου νὰ ἀκουμπήσης σὲ μία εἰκόνα, θὰ βρῆς παρηγοριά. Κάνε τὸ κελλί σου σὰν ἐκκλησάκι μὲ εἰκόνες ποὺ σὲ ἀναπαύουν, καὶ νὰ δῆς, θὰ βρίσκης μέσα σὲ αὐτὸ πολλὴ παρηγοριά.
– Μερικὲς φορές, Γέροντα, κατὰ τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς ἀσπάζομαι τὶς εἰκόνες. Εἶναι σωστό;
– Σωστὸ εἶναι. Κανονικὰ ἔτσι πρέπει νὰ ἀσπαζώμαστε τὶς εἰκόνες: Νὰ ξεχειλίζη ἡ καρδιά μας ἀπὸ ἀγάπη πρὸς τὸν Χριστό, τὴν Παναγία καὶ τοὺς Ἁγίους, καὶ νὰ πέφτουμε, νὰ προσκυνοῦμε τὶς ἅγιες εἰκόνες τους.
Μιὰ χρονιά[1], στὶς 26 Μαρτίου, ποὺ γιορτάζουμε τὴν Σύναξη τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριήλ, προσευχόμουν ὄρθιος μπροστὰ στὶς εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Παναγίας.
Γιὰ μιὰ στιγμὴ βλέπω τὸν Χριστὸ καὶ τὴν Παναγία νὰ κινοῦνται σὰν ζωντανοί! «Χριστέ μου, εἶπα, εὐλόγησέ με. Παναγία μου, εὐλόγησέ με». Καί, καθὼς ἔπεφτα νὰ προσκυνήσω, μιὰ ἔντονη εὐωδία γέμισε τὸ κελλί.
Μὲ ἔπιασε τρέλλα! Τὸ χαλάκι ποὺ εἶχα στρωμένο κάτω, ἂν καὶ ἦταν γεμάτο χῶμα, ἀκόμη καὶ αὐτὸ εὐωδίαζε. Ἔμεινα γονατιστὸς καὶ ἀσπαζόμουν αὐτὸ τὸ χαλάκι. Τέτοια εὐωδία!
– Γέροντα, ὅταν προσεύχωμαι, βοηθάει νὰ φέρω στὸν νοῦ μου τὴν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ;
– Κοίταξε, ὅταν προσεύχεσαι μπροστὰ σὲ μιὰ εἰκόνα, ἡ εἰκόνα βοηθάει, γιατὶ ἀπὸ τὴν εἰκόνα περνᾶς στὸ εἰκονιζόμενο πρόσωπο[2].
Ὅταν ὅμως προσεύχεσαι νοερῶς καὶ εἶσαι σκυμμένη μὲ κλειστὰ τὰ μάτια, δὲν πρέπει νὰ φέρνης στὸν νοῦ σου μὲ τὴν φαντασία σου εἰκόνες, γιατὶ μπορεῖ νὰ τὸ ἐκμεταλλευθῆ τὸ ταγκαλάκι καὶ νὰ σοῦ τὰ παρουσιάση σὰν ὁράματα, γιὰ νὰ σὲ πλανήση καὶ νὰ σοῦ κάνη κακό.
Ἰδίως ἡ εὐχὴ καλὰ εἶναι νὰ γίνεται μὲ καθαρὸ νοῦ, χωρὶς λογισμοὺς ἢ παραστάσεις, ἔστω κι ἂν αὐτὲς εἶναι εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ ἢ παραστάσεις ἀπὸ τὴν Ἁγία Γραφή, γιατὶ αὐτὸ εἶναι ἐπικίνδυνο, ἰδιαίτερα γιὰ ὅσους ἔχουν πολλὴ φαντασία καὶ ὑπερηφάνεια.
Μόνον ὅταν ἔρχωνται ρυπαροὶ ἢ βλάσφημοι λογισμοί, μποροῦμε νὰ χρησιμοποιήσουμε παραστάσεις ἀπὸ τὴν Ἁγία Γραφή. Ἡ καλύτερη ὅμως «παράσταση» εἶναι ἡ συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητός μας καὶ τῆς ἀχαριστίας μας
____________________
[1] Τὸ 1984.
[2] Βλ. Τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Βασιλείου Ἀρχιεπισκόπου Καισαρείας Καππαδοκίας, Περὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, κεφ. ΙΗ΄, PG 32, 149C. «Ἡ τῆς εἰκόνος τιμὴ ἐπὶ τὸ πρωτότυπον διαβαίνει». Ἡ ἀναφορὰ τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου στὸ χωρίο αὐτὸ τοῦ προσδίδει ἰδιαίτερη σημασία γιὰ τὴν σχέση τῆς εἰκόνος μὲ τὸ πρωτότυπο.
«Πᾶνος»
Ἔχω τόν λογισμό, ὅτι κακῶς τά παλαιά εἰκονίσματα συγκεντρώνονται καί κλείνονται σέ προθῆκες τῶν λεγόμενων βυζαντινῶν ἤ ἄλλως πως λεγομένων μουσείων.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑὐτά τά παλαιά ἱερά εἰκονίσματα ἔχουν Χάρι ἐπάνω τους.
Ἐνώπιόν τους ἔγιναν ἀμέτρητες γονυκλισίες, ἔπεσαν ποτάμι τά δάκρυα τῶν ἱκεσιῶν, τῶν εὐχαριστιῶν καί τῆς μετανοίας. Χιλιάδες φορές ραντίστηκαν μέ ἀγιασμό, λιβανίστηκαν, βγῆκαν σέ λιτανίες στίς ἀγκαλιές ἐπισκόπων καί ἱερέων.
Πῶς εἶναι δυνατόν, τώρα, νά τίς ἐκθέτουμε στά ψυχρά μουσιακά περιβάλλοντα, μπροστά στά μάτια καί τίς ἐπιθυμίες ἀδιάφορων ἤ ἀκόμα καί ἀντίχριστων ἡμίγυμνων ἐπισκεπτῶν, τάχα γιά νά τίς προστατέψουμε ἀπό τήν φθορά;
Οἱ ἱερές εἰκόνες θαρρῶ, πώς εἶναι μονάχα γιά τίς ἁγιασμένες μας τίς ἐκκλησιές καί τά εἰκονοστάσια τῶν σπιτιῶν μας. Στα μουσεῖα ἄς βάλουμε τά ἀγάλματα τῶν προγόνων μας καί τίς παλιές μας παραδοσιακές φορεσιές.
Φώτ. Μιχαήλ
Πάρα πολὺ σωστὴ ἐπισήμανση καὶ κατὰ τὴν δική μου ταπεινή γνώμη ἀγαπητέ Φώτη!
ΔιαγραφήΑγαπητέ μου Γιατρέ, ο λογισμός σας είναι η ζοφερή πραγματικότητα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπό την ισοπέδωση των πάντων δυστυχώς δεν γλίτωσαν ούτε οι ιερές εικόνες.
Τώρα τα έχει αναλάβει όλα οι UNESCO, και όταν λέει για ανεκτίμητης αξίας, φυσικά δεν εννοεί αυτά που γράφετε:
Ἐνώπιόν τους ἔγιναν ἀμέτρητες γονυκλισίες, ἔπεσαν ποτάμι τά δάκρυα τῶν ἱκεσιῶν, τῶν εὐχαριστιῶν καί τῆς μετανοίας. Χιλιάδες φορές ραντίστηκαν μέ ἀγιασμό, λιβανίστηκαν, βγῆκαν σέ λιτανίες στίς ἀγκαλιές ἐπισκόπων καί ἱερέων.
Άλλα εννοεί την παλαιότητα τους, την καλλιτεχνική τους πλευρά, και όταν λένε ανεκτίμητης αξίας, δηλαδή δεν μπορούν να τις προσδιορίσουν σε χρήματα.
Και θα κλείσω με αυτό που είπε, αν θυμάμαι καλά ο άγιος Πατροκοσμάς:
Αφού δεν μπορούμε να ανέβουμε εμείς στον ουρανό για αυτό έχουμε και τις ιερές εικόνες, για να τις ασπαζόμαστε και λαμβάνουμε την Χάριν.