Τρίτη 2 Αυγούστου 2022

Εὐαγγελία Λάππα: Ἰωάννης (Ἴων) Δραγούμης [31 Ιουλίου 1920]

(Πηγή: Ἐρανιστής)

 

Εὐαγγελία Κ. Λάππα

17 ἐτῶν
22 Ἰουλίου 2022


Ὁ Ἰωάννης (Ἴων) Δραγούμης γεννήθηκε στὶς 2 Σεπτεμβρίου (π.η.)/14 Σεπτεμβρίου 1878 στὴν Ἀθήνα, μὲ καταγωγὴ ἀπὸ τὸ Βογατσικὸ τῆς Καστοριάς, καὶ ἦταν τὸ πέμπτο ἀπὸ τὰ ἕντεκα παιδιὰ τοῦ Στέφανου Δραγούμη1 καὶ τῆς Ἐλισάβετ Κοντογιαννάκη.

Σπούδασε Νομικὰ στὸ Παρίσι καὶ πῆρε μέρος στὸν Ἑλληνοτουρκικὸ Πόλεμο ὡς δεκανέας. Μόλις τελείωσε τὴ στρατιωτικὴ θητεία του, ἐργάστηκε ὡς διπλωμάτης.

Τὸ 1902, κατόπιν δικῆς του ἐπιθυμίας, τοποθετήθηκε ὡς ὑποπρόξενος στὴν πόλη Μοναστήρι, ποὺ ὁ ἴδιος ἀγάπησε πολύ. Ἐκεῖ ὀργάνωσε τὴν ἄμυνα τῶν Ἑλλήνων ἐναντίον τῆς βουλγαρικῆς προπαγάνδας καὶ στήριζε τὸν Ἑλληνισμὸ σὲ  ὅλη  τὴ  Δυτικὴ  Μακεδονία.  Παράλληλα, βλέποντας καὶ ἀνησυχῶντας γιὰ τὴν κατάσταση ποὺ βρισκόταν ὁ τόπος, ἔγραφε συνεχῶς στὴν ἑλληνικὴ κυβέρνηση νὰ στείλει ἐνισχύσεις, ὥστε νὰ γίνουν ἔνοπλες συγκρούσεις Ἑλλήνων καὶ Βουλγάρων. Ἡ ἐπιθυμία του τελικὰ ἐπιτεύχθηκε μὲ τὴν ἀποστολὴ τοῦ ἐπ᾿ ἀδελφῇ γαμπροῦ του Παύλου Μελᾶ ὡς ἀρχηγοῦ καὶ τὴ θυσία του στὴ Σιάτιστα (σημερινὸ Μελᾶς) Καστοριάς. Σ᾿ αὐτὸν ὁ Ἴων Δραγούμης ἀφιέρωσε καὶ τὸ βιβλίο του «Μαρτύρων καὶ Ἡρώων αἷμα», ποὺ ἐκδόθηκε τὸ 1907.

Ὁ Ἴων Δραγούμης, στὴ συνέχεια, ὑπηρέτησε καὶ στὰ Προξενεῖα Σερρῶν (1903), τοῦ Πύργου, τῆς Φιλιππούπολης (1904) καὶ στὴν Ἑλληνικὴ Πρεσβεία (1908). Ὅπου καὶ νὰ πήγαινε, ὁ Ἑλληνισμὸς ἦταν πάντα τὸ πρῶτο καὶ κύριο μέλημά του.

Ἔγραψε βιβλία ὅπως τὴ «Σαμοθράκη» (1908), τὸ «Ὅσοι ζωντανοί» (1911), το «Ἑλληνικὸς Πολιτισμός» (1914) καί τό «Ὁ Ἑλληνισμός μου καὶ οἱ Ἕλληνες», ποὺ ἐκδόθηκε τὸ 1927 μὲ ἐπιμέλεια τοῦ ἀδελφοῦ του Φίλιππου Δραγούμη.

Κατὰ τὴ διάρκεια τῶν Βαλκανικῶν Πολέμων, ὑπηρέτησε στὸ Γενικὸ  Ἐπιτελεῖο τοῦ Διαδόχου καὶ Ἀρχιστράτηγου Κωνσταντίνου. Μαζὶ μὲ τὸν Βίκτωρα Δούσμανη καὶ τὸν Ἰωάννη Μεταξᾶ διαπραγματεύτηκε τὴν παράδοση τῆς Θεσσαλονίκης στοὺς Ἕλληνες καὶ ὕψωσε τὴν ἑλληνικὴ σημαία στὴ Μητρόπολη τοῦ Ἁγίου Δημητρίου.

Χαιρόταν ποὺ τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς ἑλληνικότατης Μακεδονίας τοὐλάχιστον εἶχε ἐλευθερωθεῖ. Ἀλλὰ τὸν τσάκισε ἡ εἴδηση ὅτι θὰ ἔμενε ἐκτὸς συνόρων τὸ ἀγαπημένο του Μοναστήρι. Τόσο πολὺ λυπήθηκε, ποὺ σ᾿ ὅλη τὴν ὑπόλοιπη ζωή του τὸν συντρόφευαν οἱ ἀναμνήσεις ποὺ πέρασε ἐκεῖ καὶ ἡ νοσταλγία νὰ ἐπιστρέψει σ᾿ αὐτὴ τὴν πόλη.

Στὸν Ἐθνικὸ Διχασμό, παραιτήθηκε ἀπὸ διπλωμάτης καὶ στράφηκε στὴν πολιτική. Ἐκλέχθηκε στὴ Φλώρινα ἀνεξάρτητος Βουλευτής, καυτηριάζοντας τὴν πολιτικὴ καὶ ἐθνικὴ στάση τοῦ Βενιζέλου. Αὐτὸς ἦταν ὁ λόγος ποὺ τὸ 1918 ἐξορίστηκε στὴν Κορσικὴ μαζὶ μὲ ἄλλους πολιτικοὺς ἀντιπάλους τοῦ τελευταίου. Ἐκεῖ ἔγραψε τὸ τελευταῖο βιβλίο του, τὸ «Σταμάτημα». Ἔπειτα, μεταφέρθηκε στὴ Σκόπελο κι ὕστερα ἀφέθηκε ἐλεύθερος, συνεχίζοντας τὴ δράση τοῦ κατὰ τοῦ Βενιζέλου.

Ὅταν ἔγινε ἡ ἀπόπειρα δολοφονίας κατὰ τοῦ Βενιζέλου στὸ Παρίσι, ὁ Ἴων Δραγούμης συνελήφθῃ ἀπὸ στρατιωτικὸ ἀπόσπασμα Κρητῶν του -ἐπίσης Μακεδονομάχου καί, δυστυχῶς, φίλου τοῦ Ἴωνος- Παύλου Γύπαρη. Μὲ ἐντολὴ τοῦ λοχία Σαρτζέτη (ἡ ἐντολὴ εἶχε ἔρθει ἀπὸ πιὸ πάνω ἱεραρχικά), ποὺ ἦταν ἐκείνη τὴν ὥρα ἐπικεφαλῆς τοῦ ἀποσπάσματος, ὁ Ἴων Δραγούμης ἐκτελέστηκε μὲ πυροβολισμὸ δίπλα στὸ ξενοδοχεῖο Χίλτον (σημερινὴ λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας) στοὺς Ἀμπελόκηπους Ἀττικῆς στὶς 31 Ἰουλίου 1920.


Ἴων Δραγούμης

Τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνα ἡ ψυχή,

στὴν πόλη τοῦ Μοναστηρίου πάνω ᾽κεῖ,

ἀγωνίστηκες γιὰ ἀλήθεια καὶ λευτεριά,

κι ἂς σ᾿ ἐμπόδιζαν χίλια θεριά.

***

Τὸ φρόνημα τῶν Ἑλλήνων στήριξες γερά,

μὲ βιβλία καὶ λόγια φλογερά,

τοὺς Βουλγάρους  ἔτρεπες  σὲ  φυγή,

μὲ τοὺς Τούρκους ἔδωσες μάχη σκληρή.

***

Στὴ Θεσσαλονίκη ὕψωσες σημαία ἑλληνική,

ὅταν εἶχε φτάσει τοῦ ποθούμενου ἡ στιγμή!

Σ᾿ εὐχαριστεῖ μὲ μιὰ γλυκιὰ καρδιά,

ἡ Μακεδονία γιά σέ, δυὸ στιχάκια τραγουδᾷ!

***

Χτύπησες μὲ ἄρθρα τὴ δωσίλογη πολιτική,

τῆς Ἑλλάδος τὴν ἀνίατη πληγή,

δὲν δείλιασες νὰ τῆς ἀντισταθεῖς,

μέχρι τελευταίας σου πνοῆς!

***

Μὰ βόλι σοῦ ᾽ριξαν οἱ ἐχθροί2,

-«Ἕλληνες» αὐτοί, Ἕλληνας κι ἐσύ-

καὶ ἔφυγες  ψηλὰ  στὸν  οὐρανό,

ὅπου στεφάνι σὲ πρόσμενε λαμπρό!

***

Ἴων Δραγούμη, ἂς εἶσαι παράδειγμά μας,

ὁ λόγος σου ἂς εἶναι σύνθημα μας3,

τώρα στοὺς δίσεκτους καιροὺς ποὺ ζοῦμε,

ἐσὲ ποτέ - ποτὲ νὰ μὴν ξεχνοῦμε!




(Τὸ μοιρολόϊ τοῦ Μοναστηρίου,

Εὐαγγελία Κ. Λάππα,

Ἐκδόσεις Πελασγὸς 2021)




Μετὰ ἀπὸ αὐτὴ τὴν πράξη του, ὁ λοχίας Σαρτζέτης ἔφυγε στὴν Κρήτη, τὴν ὁποία δήλωσε ὡς πατρίδα του.

Στὸ σημεῖο τῆς ἐκτελέσεως τοῦ Δραγούμη ἔχει ἀνεγερθεῖ ἀναμνηστικὴ στήλη, ἐνῶ στὴ Θεσσαλονίκη ἔχει στηθεῖ ἀνδριάντας του. Ὁ Κωστῆς Παλαμᾶς, μάλιστα, τὸν ἀμέσως ἑπόμενο μῆνα τοῦ 1920, εἶχε γράψει ἕνα ποίημα γιὰ τὸν Ἴωνα Δραγούμη, ποὺ οἱ στίχοι του εἶχαν γραφεῖ πάνω στὴν ἀναμνηστικὴ στήλη, ἀλλὰ τώρα ἔχουν σβηστεῖ. Οἱ στίχοι ἔχουν ὡς ἑξῆς:


Λευκή, ἂς βαλθῇ ὅπου ἔπεσες, κολώνα,

(Πῶς ἔπεσες, γραφὴ νὰ μὴν τὸ λέει)

λευκή, μὲ τῆς Πατρίδας τὴν εἰκόνα.

Μόνο ἐκείνη ταιριάζει νὰ σὲ κλαίει,

βουβή, μαρμαρωμένη νὰ σὲ κλαίει.
  
 

Στὸ σημεῖο ὅπου δολοφονήθηκε ὁ Ἴων Δραγούμης, στὸ πεζοδρόμιο τῆς Βασιλίσσης Σοφίας ἀπέναντι ἀπὸ τὸ Χίλτον, ὑπάρχει ἕνα ἀπέριττο μνημεῖο, μὲ μιὰ μαρμάρινη στήλη. Ὡστόσο, πολὺ λίγοι ἀπὸ τίς χιλιάδες διερχομένων ἀντιλαμβάνεται τὴν ὕπαρξή του. (Πηγή: Ἐπισκόπηση)



Πηγές:

1. Κωνσταντῖνος Βακαλόπουλος Ἴων Δραγούμης, Μαρτύρων καὶ Ἡρώων αἷμα - Ἀνατομία τῆς ἑλλαδικῆς πραγματικότητας. Ἀθήνα: ἐκδόσεις Σταμούλης (2008).

2. Μαστέλλου - Γιαννάκενα Ἐλίνας, Ὁ Παῦλος Μελᾶς καὶ ὁ Μακεδονικὸς Ἀγῶνας (1904 - 1908), Ὁ σκοπός του καὶ οἱ ἥρωές του, Ἐκδόσεις Πελασγὸς Ἰωάννου Χρ. Γιαννάκενα, Ἀθήνα 2018.

3. Σμυρνιοῦ - Παπαθανασίου Βιολέττας, Μοναστήρι, Ἱστορικὴ περιπλάνηση στὴν πάτρια γῆ, Ἐκδόσεις Μαίανδρος, Θεσσαλονίκη 1996.



(Ἀπὸ τὸ βιβλίο: Εὐαγγελία Κ. Λάππα, Ἡ ΠΡΟΣΦΟΡΑ τῆς Πολύτεκνης Οἰκογένειας στὸν ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΑΓΩΝΑ - Βιογραφίες Πολυτέκνων Μακεδονομάχων, Ἐκδόσεις «Νάμα», Ἀθήνα 2022)

____________________________________                               

1. Ὁ πολιτικός, δικαστικὸς καὶ πρωθυπουργὸς τὸ 1909 Στέφανος Δραγούμης γεννήθηκε στὴν Ἀθήνα τὸ 1848, μὲ καταγωγὴ ἀπὸ τὸ Βογατσικὸ  τῆς  Καστοριάς,  καὶ  ἦταν  ἕνα  ἀπὸ τὰ τέσσερα παιδιὰ τοῦ Νικολάου Δραγούμη καὶ τῆς Εὐφροσύνης Γεωργαντᾶ. Νυμφεύτηκε τὴν Ἐλισάβετ Κοντογιαννάκη καὶ ἀπέκτησε ἕντεκα παιδιά. Κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνα, ἦταν μέλος τοῦ Ἑλληνικοῦ Μακεδονικοῦ Κομιτάτου Ἀθηνῶν. Ἐξέδωσε τὸ 1903 τὸ βιβλίο «Μακεδονικὴ Κρίσις» μὲ τὸ ψευδώνυμο «Γνάσιος Μακεδνός». Ἀπεβίωσε στὴν Ἀθήνα στὶς 17 Σεπτεμβρίου 1923. (Πηγή: Εὐαγγελία Κ. Λάππα, Ἡ ΠΡΟΣΦΟΡΑ τῆς Πολύτεκνης Οἰκογένειας στὸν ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΑΓΩΝΑ - Βιογραφίες Πολυτέκνων Μακεδονομάχων, Ἐκδόσεις «Νάμα», Ἀθήνα 2022)

2. Πολιτικοὶ ἐχθροί.

3. «Ἡ πανώρια τούτη χώρα αἷμα διψᾶ καὶ ἀποζητάει ἀμέτρητα παλληκάρια.  Ἀπὸ  τὸν Βορριᾶ πάντα γεννεὲς βαρβάρων θὰ πλακώνουν γιὰ νὰ πνίξουν τὴν ἑλληνικὴ τὴ φύτρα. Ἕλληνες, ἡ φύτρα σας σὲ γῆς ἑλληνικὴ γεννιέται, ξεφυτρώνει, θεριεύει καὶ φυτρώνει. Γενεὲς κλεφτῶν ἂς στέκωνται παντοτεινά, σκοποὶ ἀκούραστοι, στὰ σύνορα τὰ βορεινά, γιὰ νὰ φυλάγουν τὰ ἑλληνικά, τὰ ἅγια χώματα. Εἶναι ἀνοιγμένος τώρα μπροστὰ στὰ θολωμένα μάτια σας καὶ στὰ μυαλὰ σας τὰ σκοτισμένα, ἕνας δρόμος ἀληθινός, δρόμος ζωῆς καὶ πολέμου. Ἄν θέλετε πάρετέ  τον.  Ἄν  δὲν  σᾶς  ἀρέσει  πάλι  τοῦτος βρίσκονται καὶ ἄλλοι, ἀληθινοὶ κι᾽ αὐτοί, δρόμοι ζωῆς καὶ πολέμου· διαλέξετε καὶ πάρετε. Εἰδεμή, σαπίστε ἐκεῖ ποῦ εἶσθε!». (Ἴων Δραγούμης «Μαρτύρων καὶ ἡρώων Αἷμα».)
_______________________________________
Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ
«Πᾶνος»

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου