Λάμπρος Σκόντζος: Ἅγιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης - Ὁ ἀσυμβίβαστος ὁμολογητὴς τῆς Ἐκκλησίας μας

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητοῦ

 

Μιὰ ἀπὸ τίς πιὸ σεβαστὲς τάξεις τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι οἱ ὁμολογητές. Σὲ αὐτὴ τὴν τάξη ἀνήκουν οἱ ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας, οἱ ὁποῖοι ἔδωσαν τὴ μαρτυρία τῆς πίστεώς τους, χωρὶς νὰ ὑπολογίσουν τίς συνέπειες τῆς ὁμολογίας τους αὐτῆς. Δὲ θὰ ἦταν ὑπερβολικὸ νὰ ὑποστηρίξουμε πὼς ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι ἀπόλυτα στηριγμένη στοὺς ἀγῶνες τῶν ἁγίων ὁμολογητῶν Της, στὴ δισχιλιόχρονη πορεία Της στὴν ἱστορία.
 

Ἕνας ἀπὸ τοὺς μεγάλους ὁμολογητὲς τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι καὶ ὁ ἅγιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης, ὁ ὁποῖος ἔδρασε σὲ μιὰ πολὺ ταραγμένη γιὰ τὴν Ἐκκλησία ἱστορικὴ περίοδο. Πρόκειται γιὰ τὴν φοβερὴ εἰκονομαχικὴ ἔριδα, ἡ ὁποία συντάραξε τὴ βυζαντινὴ κοινωνία γιὰ περισσότερο ἀπὸ ἕναν αἰῶνα, μὲ ἀφόρητες διώξεις τῶν ὀρθοδόξων ἀπὸ τοὺς εἰκονομάχους αὐτοκράτορες (726-843). Γεννήθηκε στὴν Κωνσταντινούπολη τὸ 759 ἀπὸ εὐγενεῖς καὶ εὐσεβεῖς γονεῖς, οἱ ὁποῖοι φρόντισαν νὰ τοῦ δώσουν ἐκτὸς ἀπὸ τὴν εὐσέβεια καὶ κατὰ κόσμον παιδεία, τὴν ὁποία ὁ ἴδιος ἀργότερα τὴν χρησιμοποίησε γιὰ τὴν Ἐκκλησία. Σπούδασε μὲ ἐπιμέλεια τὴν ἑλληνικὴ φιλοσοφία καὶ τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας.
 

Ἀπὸ μικρὸς ἀγαποῦσε τὸν Χριστὸ καὶ λαχταροῦσε νὰ προσφέρει σὲ Αὐτὸν τὴ ζωή του. Ἔφηβος ἀκόμη, ἄφησε τὴν καριέρα τοῦ ἀνώτερου κρατικοῦ ὑπαλλήλου καὶ ἀποσύρθηκε τὸ 781 σὲ μοναστήρι στὴν Προῦσα τῆς Μ. Ἀσίας, ὅπου ἡγούμενος ἦταν ὁ θεῖος του Πλάτων. Αὐτὸς τὸν μύησε στὴν ὀρθόδοξη πνευματικότητα καὶ τὸν ἐνέπνευσε νὰ ἀφιερώσει τὴ ζωή του γιὰ τὴν προάσπιση τῆς ἀλήθεια καὶ τῆς αὐθεντικότητας τῆς Ἐκκλησίας. Τὸ 789 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος ἀπὸ τὸν πατριάρχη Ταράσιο καὶ τὸ 794 ἀνέλαβε τὴ θέση τοῦ ἡγουμένου τῆς Μονῆς.
 

Δὲν πρόλαβε νὰ χαρεῖ τὴν ἠγουμενία του, διότι δύο χρόνια μετὰ ὁ αὐτοκράτορας Κωνσταντῖνος ὁ ΣΤ΄ (780-797) χώρισε τὴ σεμνὴ σύζυγό του Μαρία γιὰ χάρη μιᾶς ἄλλης γυναίκας τῆς Θεοδότης. Ἀφοῦ ἔκλεισε σὲ μοναστήρι τὴ Μαρία, νυμφεύτηκε τὸ ἴδιο βράδυ κρυφὰ στὰ ἀνάκτορα τὴ Θεοδότη. Τὸ μυστήριο τέλεσε ὁ ἱερέας τῆς Ἁγίας Σοφίας Ἰωσήφ. Τὴν ἑπόμενη ἡμέρα ἔγινε ἡ στέψη της ὡς βασίλισσα!
 

Ἡ Θεοδότη ἦταν ἐξαδέλφη τοῦ ἁγίου Θεοδώρου. Αὐτὸ δὲν τὸν ἐμπόδισε νὰ ἐλέγξει τὴν παρανομία τοῦ αὐτοκράτορα καὶ τὴ γελοιοποίηση τοῦ ἱεροῦ μυστηρίου τοῦ γάμου. Ζήτησε ἐξηγήσεις ἀπὸ τὸν πατριάρχη Ταράσιο γιατί δὲν τιμώρησε τὸν ἱερέα Ἰωσήφ, καὶ ἐπειδὴ δὲν πῆρε ἐπαρκεῖς ἐξηγήσεις διέκοψε τὸ μνημόσυνό του. Οἱ κολακεῖες τοῦ αὐτοκρατορικοῦ ζεύγους δὲν ἀπέδωσαν καὶ γιὰ τοῦτο ἄρχισαν οἱ διώξεις ἐναντίον του.  Ἐξορίστηκε στὴ Θεσσαλονίκη ὡς τὸ 797, ὅπου ὁ Κωνσταντῖνος ἐκθρονίστηκε καὶ τυφλώθηκε ἀπὸ τὴ μητέρα του Εἰρήνη τὴν Ἀθηναία (797-802). Τὸ 798 ἐπέστρεψε στὴν Κωνσταντινούπολη, ὅπου ἔγινε ἡγούμενος τῆς περίφημης Μονῆς τοῦ Στουδίου. Εὐτύχησε νὰ ἔχει στὴν ἠγουμενία του περισσότερους ἀπὸ χίλιους μοναχούς. Μετέβαλλε τὴ Μονὴ σὲ κέντρο κοινωνικῆς εὐποιΐας καὶ πνευματικῆς ἀκτινοβολίας. Μεταξὺ τῶν ἄλλων στὴ Μονὴ γινόταν καὶ ἀντιγραφὴ ἀρχαίων κωδίκων. Τότε ἀντιγράφηκαν καὶ ἔφτασαν ὡς ἐμᾶς τὰ ἔργα τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων συγγραφέων.
 

Ἀλλὰ καὶ πάλι τὸ 808 ἀναγκάστηκε νὰ ἔρθει σὲ σύγκρουση μὲ τὸν πατριάρχη Νικηφόρο, ὁ ὁποῖος ἀποκατέστησε τὸν Ἰωσήφ, κατ' ἀπαίτηση τοῦ αὐτοκράτορα Νικηφόρου Ἀ΄ (86-815) καὶ διότι θεώρησε τὴν ἐκλογή του ἀντικανονική. Ἐξορίστηκε αὐτὴ τὴ φορὰ στὴ Χάλκη καὶ διαλύθηκε ἡ περίφημη Μονὴ τοῦ Στουδίου καὶ ἀναστάλθηκε τὸ κολοσσιαῖο πνευματικό της ἔργο.
 

Τὸ 811 ἐπέστρεψε ἀπὸ τὴν ἐξορία, ἀλλὰ τέσσερα χρόνια μετά, τὸ 815 ἀνέβηκε στὸ αὐτοκρατορικὸ θρόνο ὁ Λέων Ε΄ ὁ Ἀρμένιος, ὁ ὁποῖος ἐγκαινίασε τὴ δεύτερη
εἰκονομαχικὴ περίοδο. Στὶς 25 Μαρτίου τοῦ 815, Κυριακὴ τῶν Βαΐων, ὁ ἅγιος Θεόδωρος ἀψηφῶντας τὸ διάταγμα γιὰ τὴν καθήλωση καὶ καταστροφὴ τῶν Ἱερῶν Εἰκόνων, μαζὶ μὲ ἱερεῖς, μοναχοὺς καὶ εὐσεβεῖς λαϊκούς, πῆραν τίς Ἱερὲς Εἰκόνες καὶ τίς περιέφεραν στὴν Κωνσταντινούπολη. Ἔτσι γιὰ  μιὰ ἀκόμη φορὰ ὁ ἅγιος Θεόδωρος θὰ ἀντιμετωπίσει τὴν αὐθαιρεσία τῆς ἐξουσίας καὶ θὰ διωχθεῖ. Ἀφοῦ τὸν συνέλαβαν, τὸν ξυλοκόπησαν ἄγρια, τὸν κακοποίησαν καὶ τὸν ἔστειλαν γιὰ τρίτη φορὰ ἐξορία, αὐτὴ τὴ φορὰ στὴ Σμύρνη. Τὸν φυλάκισαν στὰ ὑγρὰ καὶ σκοτεινὰ ὑπόγεια τοῦ μητροπολιτικοῦ μεγάρου τῆς πόλεως, ὅπου τὸν μαστίγωναν ἀνηλεῶς καθημερινὰ καὶ τοῦ στεροῦσαν ἀκόμη καὶ τὸ ψωμὶ καὶ τὸ νερό!  Ἐκεῖ κλονίστηκε σοβαρὰ ἡ ὑγεία του.
 

Τὸ 820 ἐπὶ αὐτοκράτορος Μιχαὴλ Β΄ τοῦ Τραυλοῦ (820-829) ἀνακλήθηκε ἀπὸ τὴν ἐξορία. Ὅμως τὸ 824 ἦρθε σὲ σύγκρουση μὲ τὸν Μιχαὴλ γιὰ τὸν παράνομο γάμο καὶ αὐτοῦ τοῦ αὐτοκράτορα. Γιὰ μιὰ ἀκόμη φορὰ ἀκολουθούμενος ἀπὸ ὁρισμένους στουδίτες μοναχούς, ἀναγκάστηκε νὰ φύγει καὶ πάλι ἀπὸ τὴν ἀγαπημένη του Μονή, γιὰ τὴν ὁποία τόσο κοπίασε. Βαριὰ ἄρρωστος ἄφησε τὰ ἐγκόσμια την 11η Νοεμβρίου τοῦ 826, ἀφοῦ ζήτησε ἀπὸ τοὺς μοναχοὺς νὰ τοῦ διαβάσουν τὸν 118ο Ψαλμό. Παρέδωσε τὴν ἁγία του ψυχὴ στὸν Κύριο σὲ ἡλικία 67 ἐτῶν.
 

Παρ᾿ ὅλες τίς διώξεις καὶ τίς ἐξορίες του ἔγραψε σπουδαιότατα θεολογικὰ ἔργα. Διακρίθηκε ἐπίσης ὡς σπουδαῖος ποιητὴς καὶ ὑμνογράφος, ὁ ὁποῖος συνέθεσε τοὺς περισσότερους ὕμνους τοῦ Τριωδίου.
 

Ὁ ἅγιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης εἶναι ἀντιπροσωπευτικὸ παράδειγμα ἀσυμβίβαστου χριστιανοῦ μὲ τὸν ἁμαρτωλὸ καὶ πτωτικὸ κόσμο. Ἐκφράζει μὲ τὸν πλέον κατηγορηματικὸ τρόπο τὸ ἀσυμβίβαστο τῆς Ἐκκλησίας μὲ τὴν ἁμαρτία καὶ τὸ ἀντιχριστιανικὸ πνεῦμα. Ἄν καὶ μοναχὸς προασπίστηκε τὸν ἱερὸ θεσμὸ τοῦ γάμου, τὸν ὁποῖο εἶχαν καταπατήσει οἱ ἰσχυροὶ τῆς ἐποχῆς του. Προασπίσθηκε ἐπίσης τὴν ἁγία καὶ ἀμώμητη πίστη τῆς Ὀρθοδοξίας, ἡ ὁποία εἶναι συνώνυμη μὲ τὴ σωτηρία. Νομίζουμε ὅτι καὶ ἡ ἐποχή μας ἔχει ἀνάγκη ἁγίων καὶ ὁμολογητῶν, σὰν τὸν ἅγιο Θεόδωρο τὸ Στουδίτη γιὰ νὰ μπορέσουμε νὰ βγοῦμε ἀπὸ τὸ φοβερὸ πνευματικὸ τέλμα, στὸ ὁποῖο ἔχουμε βυθισθεῖ!

 

__________________________________

Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ

«Πᾶνος»