Η ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟ ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟΥ ‘’ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΟΥ’’ - Πρωτοπρεσβύτερος Ἄγγελος Ἀγγελακόπουλος MSc Θεολογίας

Εἰσήγηση στήν Θεολογική Ἡμερίδα, πού συνδιοργάνωσε ἡ «Σύναξη Ὀρθοδόξων Κληρικῶν καί Μοναχῶν», σέ συνεργασία μέ τήν «Ἑταιρεία Ὀρθοδόξων Σπουδῶν», τόν Ὀρθόδοξο Χριστιανικό Σύλλογο «Ἅγιος Ἰωσήφ ὁ Ἠσυχαστής» καί τόν Ὀρθόδοξο Χριστιανικό Σύλλογο «Ζωοδόχος Πηγή», μέ θέμα : «Τό Οὐκρανικό Αὐτοκέφαλο καί ἡ νέα ἐκκλησιολογία τοῦ Φαναρίου», πού πραγματοποιήθηκε στήν Θεσσαλονίκη τό Σάββατο 22 Ἰουνίου 2019, στην αἴθουσα Chrystal τoῦ Ξενοδοχείου Porto Palace.

Σεβαστοί

Πατέρες,                                                                                                               Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,

Ἡ εἰσήγηση, πού θά παρουσιάσουμε στήν ἀγάπη σας, ἔχει ὡς θέμα : «Ἡ στάση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος στό θέμα τοῦ Οὐκρανικοῦ ΄΄Αὐτοκεφάλου΄΄».

1. Ἡ στάση τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου καί τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος

Μέχρι στιγμῆς, ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος δέν ἔχει λάβει τελική ἐπίσημη ἀπόφαση γιά τό θέμα τοῦ Οὐκρανικοῦ ψευδοαυτοκεφάλου. Τό Οὐκρανικό ζήτημα ἔχει ἀπασχολήσει τήν Διαρκῆ Ἱερά Σύνοδο (Δ.Ι.Σ.) σέ ἀρκετές Συνεδρίες της, ἡ ὁποία τό παρέπεμψε στίς Συνοδικές Ἐπιτροπές ἐπί τῶν Δογματικῶν καί Νομοκανονικῶν Ζητημάτων καί ἐπί τῶν Διορθοδόξων καί Διαχριστιανικών Σχέσεων, ὥστε ἀπό κοινοῦ νά εἰσηγηθοῦν δεόντως πρός τήν Ἱερά Σύνοδο. Οἱ δύο Ἐπιτροπές συνεδρίασαν ἀπό κοινοῦ στίς 23-5-2019 στό Συνοδικό Μέγαρο καί συναποφάσισαν νά προτείνουν στήν Ἱεραρχία τήν ἀναγνώριση τῆς σχισματικῆς ψευδοεκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, τήν ὁποία μονομερῶς καί ἀντικανονικῶς τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἀνεκήρυξε «αὐτοκέφαλη». 

Τό κείμενο τῆς προτάσεως πρός τήν Ἱερά Σύνοδο ἔχει στά χέρια του ὁ Μητροπολίτης Διδυμοτείχου Δαμασκηνός, πρόεδρος τῆς Ἐπιτροπῆς Νομοκανονικῶν, ὁ ὁποῖος καί ἀνέλαβε νά τό παραδώσει στήν Ἱερά Σύνοδο^[1]. Ἡ τελική ἔκδοση τῆς ἀποφάσεως ἀναμένεται νά ληφθεῖ στήν ἑπομένη τακτική Συνεδρίαση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, πού θά γίνει τόν ἐρχόμενο Ὀκτώβριο τοῦ 2019. 

Εἶναι ὠφέλιμο νά γνωρίζουμε τήν ἐξ Ἀρχιερέων σύνθεση τόσο τῆς Δ.Ι.Σ. ὅσο καί τῶν ἀνωτέρω Συνοδικῶν Ἐπιτροπῶν, διότι ἀπό αὐτή τή σύνθεση θά ἐξαρτηθεῖ ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἡ ὅποια θετική ἤ ἀρνητική ἤ ἀμφίσημη τοποθέτηση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας (Ι.Σ.Ι.)  

Ἡ Δ.Ι.Σ. τῆς συνοδικῆς περιόδου 2018-2019 ἀποτελεῖται ἀπό τόν Πρόεδρο, Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος Ἱερώνυμο Β΄, καί μέλη τούς Μητροπολῖτες Μεσογαίας καί Λαυρεωτικῆς Νικόλαο, Πατρῶν Χρυσόστομο, Κυθήρων Σεραφείμ, Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας Κοσμᾶ, Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἱερεμία, Κορίνθου Διονύσιο, Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Θεόκλητο, Μαρωνείας καί Κομοτηνῆς Παντελεήμονα, Κίτρους καί Κατερίνης Γεώργιο, Ἰωαννίνων Μάξιμο, Ἐλασσῶνος Χαρίτωνα καί Γρεβενῶν Δαβίδ. 

Ἀρχιγραμματέας : ὁ Μεθώνης Κλήμης, νῦν Μητροπολίτης Περιστερίου, (ἕως 20/3/2019) καί ὁ Ἀρχιμανδρίτης Φιλόθεος Θεοχάρης (ἀπό 21/3/2019).

Ἐκπρόσωπος Τύπου τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου : Ὁ Μητροπολίτης Πατρῶν Χρυσόστομος^[2]. 

Ἡ διοικητική ὀργάνωση τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς ἐπί τῶν Δογματικῶν καί Νομοκανονικῶν Ζητημάτων ἔχει ὡς ἐξῆς :

Συνοδικός σύνδεσμος : Μητροπολίτης Μαρωνείας καί Κομοτηνῆς Παντελεήμων

Τακτικά Μέλη : Οἱ Μητροπολῖτες Διδυμοτείχου, Ὀρεστιάδος καί Σουφλίου Δαμασκηνός, Μεσσηνίας Χρυσόστομος, Κηφισίας, Ἀμαρουσίου καί Ὠρωποῦ Κύριλλος καί Λαγκαδᾶ, Λητῆς καί Ρεντίνης Ἰωάννης καί οἱ Καθηγητές Βλάσιος Φειδᾶς καί Σπυρίδων Τρωιάνος.

Ἀναπληρωματικά Μέλη : Οἱ Μητροπολῖτες Νικοπόλεως καί Πρεβέζης Χρυσόστομος καί Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Θεόκλητος καί οἱ Καθηγητές Νικόλαος Ξεξάκης, Ἀρχιμανδρίτης Γρηγόριος Παπαθωμάς καί Θεόδωρος Γιάγκου.

Γραμματέας : Ὁ Ἀρχιμανδρίτης Φιλόθεος Κολλιόπουλος^[3].

Ἡ διοικητική ὀργάνωση τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς ἐπί τῶν Διορθοδόξων καί Διαχριστιανικών Σχέσεων ἔχει ὡς ἐξῆς : 

Συνοδικός Σύνδεσμος : Μητροπολίτης Μεσογαίας καί Λαυρεωτικής Νικόλαος

Μέλη : Οἱ Μητροπολῖτες Περιστερίου Χρυσόστομος (ἕως 14/3/2019), Δημητριάδος καί Ἀλμυροῦ Ἰγνάτιος, Μεσσηνίας Χρυσόστομος καί Θερμοπυλῶν Ἰωάννης καί οἱ Καθηγητές Μιλτιάδης Κωνσταντίνου καί Γεώργιος Μαρτζέλος.

Ἀναπληρωτές : Οἱ Μητροπολῖτες Νέας Σμύρνης Συμεών, Ἰλίου, Ἀχαρνῶν καί Πετρουπόλεως Ἀθηναγόρας καί Νέας Ἰωνίας καί Φιλαδελφείας Γαβριήλ καί οἱ καθηγητές Χρήστος Βούλγαρης, Στυλιανός Τσομπανίδης καί Μαρίνα Κολοβοπούλου.

Γραμματέας : ὁ Ἀρχιμανδρίτης Ἰγνάτιος Σωτηριάδης^[4].

Στή συνέχεια, θά παραθέσουμε ἀποσπάσματα ἀπό τά Δελτία Τύπου τῆς Δ.Ι.Σ. τοῦ 2019, πού σχετίζονται μέ τό θέμα τῆς Οὐκρανικῆς «Αὐτοκεφαλίας». 

α) Τήν Τρίτη 8-1-2019 κατά τή συνεδρία τῆς Δ.Ι.Σ. ἀναγνώσθηκε τό ὑπ' ἀριθ. πρωτ. 119/24.12.2018 Γράμμα τοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου σχετικό μέ τήν ἐκλογή τοῦ «Πρώτου Προκαθημένου τῆς νέας Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας», ὅπως καί τό σχετικό Γράμμα τοῦ «νέου Προκαθημένου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας Ἐπιφανίου» καί ἐκεῖνο τοῦ Πατριάρχου Μόσχας καί πασῶν τῶν Ρωσιῶν Κυρίλλου. Ἡ Δ.Ι.Σ. ἀποφάσισε τήν παραπομπή τοῦ θέματος, τῆς ἀπό μέρους τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀναγνωρίσεως τῆς «νέας Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας», στήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος^[5].

β) Ἀπό τήν Τρίτη 5 ἕως καί τήν Πέμπτη 7-3-2019, συνῆλθε ἡ Δ.Ι.Σ. Κατά τίς συνεδρίες, ἡ Δ.Ι.Σ., μεταξύ ἄλλων, ἀνέθεσε τό θέμα τῆς ἀπό μέρους τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀναγνωρίσεως τῆς «νέας Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας» στίς Συνοδικές Ἐπιτροπές : α) ἐπί τῶν Δογματικῶν καί Νομοκανονικῶν Ζητημάτων, καί β) ἐπί τῶν Διορθοδόξων καί Διαχριστιανικῶν Σχέσεων, ὥστε ἀπό κοινοῦ νά εἰσηγηθοῦν δεόντως πρός τήν Ἱερά Σύνοδο^[6].

γ) Στίς 2 καί 3-4-2019 συνῆλθε ἡ Δ.Ι.Σ., ἡ ὁποία, μεταξύ ἄλλων, ἐνημερώθηκε ἀπό τόν Ἀρχιπίσκοπο Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος Ἱερώνυμο Β΄ γιά τήν συνάντηση, πού εἶχαν μαζί του τήν 1^η Ἀπριλίου οἱ ἐκπρόσωποι τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, Μητροπολῖτες Γαλλίας Ἐμμανουήλ καί Ἀδριανουπόλεως Ἀμφιλόχιος, ὅπου συζητήθηκαν θέματα σχετικά μέ τό Οὐκρανικό ἐκκλησιαστικό ζήτημα^[7].

δ) Στις 23-5-2019 οἱ δύο Ἐπιτροπές συνεδρίασαν ἀπό κοινοῦ στό Συνοδικό Μέγαρο καί συναποφάσισαν νά προτείνουν στήν Ἱεραρχία τήν ἀναγνώριση τῆς σχισματικῆς ψευδοεκκλησίας τῆς Οὐκρανίας^[8].

2. Ἡ στάση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος Ἱερωνύμου Β΄

Ὁ Ἀρχιεπισκοπος Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος Ἱερώνυμος Β΄ δέν παίρνει ὁ ἴδιος θέση, οὔτε συγκαλεῖ τήν Ἱεραρχία, γιά νά λάβει συνοδική ἀπόφαση, ἀλλά παραπέμπει παρελκυστικά τό θέμα σέ συνοδικές ἐπιτροπές, ὑποσχόμενος ὅτι θά τό φέρει κάποτε στήν Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας. Καί ἐπειδή βέβαια στήν Ἱεραρχία θά ὑπάρξουν πολλές καί σοβαρές ἀντιρρήσεις ἐκ μέρους ὀρθοφρονούντων Ἱεραρχῶν, ὅπως ἔδειξαν οἱ δημόσιες τοποθετήσεις τῶν Μητροπολιτῶν Κυθήρων καί Πειραιῶς, θέλει νά ἀποφύγει προφανῶς τό διαιρετικό κλῖμα καί τίς ἐντάσεις, ἀφήνοντας τό θέμα σέ ἐκκρεμότητα, μετέωρο, προσδοκώντας ἴσως νά ξεκαθαρίσει περισσότερο ἡ κατάσταση ἤ κάτι ἄλλο ἐξαιρετικό. 

Ἐκκλησιαστικά πάντως ἡ κατάσταση εἶναι ἀπολύτως ξεκάθαρη· οὐδεμία Τοπική Αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία ἀποδέχεται τό νέο ψευδοαυτοκέφαλο τῆς Οὐκρανίας καί τήν μνημόνευση στά Δίπτυχα τοῦ σχισματικοῦ Προκαθημένου της Μητροπολίτη Ἐπιφανίου. Στήν πράξη τό ἀρνεῖται καί ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος, ἀφοῦ οὔτε αὐτός μνημονεύει τόν σχισματικό Ἐπιφάνιο. Θά ἦταν, λοιπόν, ἀπολύτως λογικό, συνοδικό καί κανονικό, νά συνταχθεῖ καί ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος μέ τήν πανορθόδοξη ἀπόρριψη τοῦ ψευδοαυτοκεφάλου καί νά μήν ἀφήσει ἀνοικτή τήν πύλη στόν Πατριάρχη Βαρθολομαῖο νά προχωρήσει στήν δημιουργία νέου σχίσματος, ὅπως ἔγινε στό παρελθόν μέ τήν ἡμερολογιακή μεταρρύθμιση. 

Δημιούργησε τότε τό Φανάρι τό ἡμερολογιακό σχίσμα μέ τήν σύμπραξη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί προχωρεῖ τώρα στή δημιουργία τοῦ Οὐκρανικοῦ σχίσματος, ἀναμένοντας πάλι, ὅπως φαίνεται, τήν σύμπραξη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος ἀφήνει τό θέμα ἀνοικτό καί δέν τό κλείνει, διότι προφανῶς δέχεται πιέσεις ἀπό ὅσα πολιτικά, πολιτειακά, γεωπολιτικά καί ἐκκλησιαστικά κέντρα καλλιεργοῦν τήν ρωσσοφοβία καί ἐνισχύουν, γιά τά δικά τους συμφέροντα, τόν ἑλλαδικό ἐθνοφυλετισμό^[9]. 

Οἱ πιέσεις αὐτές γίνονται φανερές ἀπό τίς ἀλλεπάλληλες συναντήσεις (ἑπτά τόν ἀριθμό), πού εἶχε ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἀπό τόν Μάϊο τοῦ 2018 ἕως καί σήμερα μέ τήν ἀντιπροσωπεία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, μέ τόν ἴδιο τόν Πατριάρχη Βαρθολομαῖο, μέ τόν Πρέσβη τῆς Ἀμερικῆς στήν Ἀθήνα Τζέφρι Πάιατ, μέ τόν πρέσβη Σάμιουελ Μπράουνμπακ (Samuel Brownback), ἐπικεφαλῆς τῆς ὑπηρεσίας θεμάτων διεθνοῦς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας τῶν ΗΠΑ καί στελέχη τῆς διπλωματικῆς ὑπηρεσίας τῆς Πρεσβείας. 

Ἄς τά δοῦμε, ὅμως, ὅλα αὐτά πιό ἀναλυτικά.

α) Τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος Ἱερώνυμο Β΄, ἐπισκέφθηκε τήν Δευτέρα, 14-5-2018, στά Γραφεῖα τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἐπιτροπή ἐκ μέρους τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἀποτελουμένη ἀπό τούς Μητροπολῖτες Γέροντα Περγάμου Ἰωάννη, Γαλλίας Ἐμμανουήλ καί Σμύρνης Βαρθολομαῖο, προκειμένου νά ἐνημερώσει τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος περί τοῦ ἐν ἐξελίξει Οὐκρανικοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Ζητήματος. Παρέστησαν, ἐπίσης, ἐκ μέρους τῆς Δ.Ι.Σ., ὁ Μητροπολίτης Νέας Σμύρνης Συμεών, ἐκ μέρους τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς ἐπί τῶν Δογματικῶν καί Νομοκανονικῶν Ζητημάτων, ὁ Μητροπολίτης Διδυμοτείχου, Ὀρεστιάδος καί Σουφλίου Δαμασκηνός, καί ἐκ μέρους τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς ἐπί τῶν Διορθοδόξων καί Διαχριστιανικῶν Ζητημάτων, ὁ Μητροπολίτης Δημητριάδος καί Ἁλμυροῦ Ἰγνάτιος^[10].

β) Συνάντηση μέ τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος Ἱερώνυμο Β΄, εἶχε τήν Τρίτη 29-5-2018 ὁ Πρέσβης τῆς Ἀμερικῆς στήν Ἀθήνα Τζέφρι Πάιατ. Τό θέμα τῆς «ἐκκλησίας» τῆς Οὐκρανίας καί τῆς ὀνομασίας τῆς ΠΓΔΜ καί οἱ εὐρύτερες ἐξελίξεις στή ΝΑ Εὐρώπη, βρέθηκαν στό ἐπίκεντρο τῆς συζήτησης τοῦ Πρέσβη τῶν ΗΠΑ μέ τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἱερώνυμο. Ὁ Ἀμερικανός πρέσβης ἀνέφερε, μεταξύ ἄλλων, πώς «ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μπορεῖ νά συμβάλλει καθοριστικά στήν ἑδραίωση τῆς εἰρήνης καί τή συμφιλίωση τῶν λαῶν». Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος ἀπό τήν πλευρά του ὑπογράμμισε τήν προσοχή, πού πρέπει νά ἐπιδείξουν οἱ ἐμπλεκόμενες πλευρές στό θέμα τῆς «ἐκκλησίας» τῆς Οὐκρανίας, ἐνῶ γιά τήν ὀνομασία τῆς γειτονικῆς ΠΓΔΜ σημείωσε πώς πρέπει νά εἰσακουστοῦν ὅλες οἱ ἀπόψεις, πρίν προταθεῖ μιά ὁριστική λύση^[11].

γ) Τό κατώφλι τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν πέρασε στίς 4-6-2018 ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαῖος. Ἡ συνάντηση χαρακτηρίστηκε ἐθιμοτυπική. Ὅμως, σύμφωνα μέ πληροφορίες, τούς δύο Προκαθημένους ἀπασχόλησαν πολλά θέματα, ὅπως ἡ διαφορά τους γιά τό ναό στό Κτῆμα Προμπονᾶ, τό θέμα τῆς «ἐκκλησίας» τῆς ΠΓΔΜ, ἡ «αὐτοκεφαλία τῆς ἐκκλησίας» τῆς Οὐκρανίας καί ἄλλα καυτά θέματα, πού ἀπασχολοῦν τήν ἐκκλησιαστική ἐπικαιρότητα^[12].

δ) Διερευνητική συνάντηση γιά τό πῶς σκοπεύει νά τοποθετηθεῖ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος στό ζήτημα τῆς «αὐτοκεφαλίας τῆς ἐκκλησίας» τῆς Οὐκρανίας εἶχε ἀντιπροσωπεία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου μέ τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἱερώνυμο τήν 1^η-4-2019. Ἡ συνάντηση διήρκησε περισσότερο ἀπό μία ὥρα καί τό μοναδικό ζήτημα, τό ὁποῖο εἶχε ἐξουσιοδότηση ἀπό τόν Πατριάρχη νά συζητήσει ἡ ἀντιπροσωπεία, ἦταν τό οὐκρανικό. Οἱ Μητροπολίτες Γαλλίας Ἐμμανουήλ καί Ἀδριανουπόλεως Ἀμφιλόχιος συζήτησαν μέ τόν Ἀρχιεπίσκοπο καί εἶχαν τήν εὐκαιρία νά ἀνταλλάξουν ἀπόψεις γιά τό θέμα καί νά ἐκφράσουν ἑκατέρωθεν τούς προβληματισμούς τους. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος τούς διαβεβαίωσε πώς παρακολουθεῖ μέ ἰδιαίτερη προσοχή τό ζήτημα καί πώς σέ προσεχή συνεδρίαση τῆς ὁλομέλειας τῆς Ἱεραρχίας θά ὑπάρξει ἡ ἐπίσημη θέση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος^[13].

ε) Ζητήματα, πού ἀφοροῦν τίς θρησκευτικές ἐλευθερίες στήν Ἑλλάδα, τίς σχέσεις μεταξύ τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἀλλά καί τό ζήτημα τῆς «ἐκκλησίας» τῆς Οὐκρανίας συζήτησαν στίς 6-5-2019 ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος μέ τόν πρέσβη Samuel Brownback, ἐπικεφαλῆς τῆς ὑπηρεσίας θεμάτων διεθνοῦς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας τῶν ΗΠΑ. Στή συνάντησή τους εἶχαν τήν εὐκαιρία νά ἀνταλλάξουν ἀπόψεις γιά ὅλα τά ζητήματα καί τίς ἐξελίξεις σέ παγκόσμιο ἐπίπεδο. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος ἀναφέρθηκε στίς θέσεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος στά παραπάνω ζητήματα καί στό πῶς προβλέπεται νά τοποθετηθεῖ ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἐπ' αὐτῶν στό προσεχές διάστημα. Τόν Brownback συνόδευε ὁ πρέσβης τῶν ΗΠΑ στήν Ἀθήνα Geoffrey Pyatt καί στελέχη τῆς διπλωματικῆς ὑπηρεσίας τῆς Πρεσβείας^[14].

στ) Συνάντηση μέ τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος Ἱερώνυμο εἶχε τήν Τρίτη 21-5-2019 ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος. Ἡ συνάντηση διήρκησε πάνω ἀπό δύο ὧρες, ὅπου οἱ δύο Προκαθήμενοι συζήτησαν τό ἐκκλησιαστικό πρόβλημα, πού ὑπάρχει στήν Οὐκρανία.

Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος ἐνημέρωσε τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἱερώνυμο γιά τίς συναντήσεις, πού εἶχε τίς προηγούμενες ἡμέρες μέ τούς Πατριάρχες Σερβίας Εἰρηναῖο καί Βουλγαρίας Νεόφυτο.Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου σέ δηλώσεις του τόνισε ὅτι «πρέπει νά προσέξουμε νά μήν κάνουμε λάθος γιά τήν Ἐκκλησία, διότι εἶναι ἁμαρτία ἀπό τόν Θεό! Γι' αὐτό συνεχῶς γνώμονας τῶν ἐνεργειῶν μας πρέπει νά εἶναι τό καλῶς νοούμενο συμφέρον τῆς Ἐκκλησίας, ἐνῶ δέν πρέπει νά δοῦμε τά πρόσωπα. Ὅποια καί νά εἶναι, δέν μᾶς ἐνδιαφέρει, διότι μᾶς ἐνδιαφέρει πρώτιστα ἡ Ἐκκλησία. Ἡ Ἐκκλησία ἔχει ἀρκετά θέματα καί προβλήματα καί πρέπει νά τά ἀντιμετωπίσουμε μέ θάρρος καί μέ αἰσιοδοξία».

Ἀπό τήν πλευρά του ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος ἀνέφερε ὅτι τά λόγια τοῦ Μακαριωτάτου εἶναι σοφά, ἐνῶ οἱ προβληματισμοί του εἶναι σωστοί. «Πρέπει ὅλοι ἀπό τήν θέση, πού διακονοῦμε, νά δοῦμε τό θέμα σοβαρά, ὑπεύθυνα καί ὄχι προσωπικά», δήλωσε χαρακτηριστικά. Ἐπίσης, πρόσθεσε : «Νά μήν ὑποστηρίξουμε προσωπικά συμφέροντα, ἀλλά νά δοῦμε τό συμφέρον τῆς Ἐκκλησίας καί ἰδιαίτερα τήν ἑνότητα». Τέλος, τόνισε ὅτι «εἴμαστε ἄνθρωποι καί κάνουμε λάθη, ἀλλά μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ πρέπει νά τά ὑπερβοῦμε»^[15].

ζ) Στήν Ἱερά Ἀρχιεπισκοπή Ἀθηνῶν ἔφτασε στίς 22-5-2019 ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαῖος. Ὁ Πατριάρχης ἔτυχε θερμῆς ὑποδοχῆς ἀπό τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος Ἱερώνυμο.

Ὁ Προκαθήμενος τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας ὑπογράμμισε ὅτι «πρέπει νά ἀφήσουμε στήν ἄκρη τίς μικρότητες, καί εἴμαστε ὑποχρεωμένοι τίς ὅποιες δυσκολίες νά τίς ὑπερκεράσουμε καί νά κάνουμε τό ἔργο μας, ὅπως το θέλει ἡ Ἐκκλησία».

Ἀπό τήν πλευρά του ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης τόνισε μεταξύ ἄλλων : «Εἶναι ἀνθρώπινο στή ζωή τῶν προσώπων καί τῶν Ἐκκλησιῶν νά μεσολαβοῦν δυσάρεστες στιγμές, ἀλλά προκειμένου περί τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἰσχύει αὐτό, πού λέει ὁ λαός μας, ὅτι τό αἷμα νερό δέν γίνεται. Ἔτσι θά πορευθοῦμε ὡς ὁμόδοξοι καί ὡς ἀδελφοί. 

Εἴμαστε ὑπεύθυνοι ἔναντι τῶν Ἐκκλησιῶν μας καί τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ. Συζητήσαμε ὅλα τά θέματα, μεταξύ ἄλλων ὁ Μακαριώτατος εἶχε τήν καλοσύνη νά μέ ἐνημερώσει γιά τήν χθεσινοβραδυνή ἐκτενή συνομιλία μέ τόν Ἀρχιεπίσκοπο Κύπρου. Θίξαμε καί τό Οὐκρανικό ἐκκλησιαστικό θέμα καί ἄλλα θέματα, πού ἀφοροῦν τίς Ἐκκλησίες μας, ἐνῶ ἔγινε καί μία ἀμοιβαία ἐνημέρωση γιά τά θέματα, πού ἀφοροῦν αὐτήν τήν στιγμή τό Πατριαρχεῖο καί τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος. Χωρίζουμε ἀπόψε πολύ εὐχαριστημένοι καί ἀγαπῶντες περισσότερο ὁ ἕνας τόν ἄλλο.

Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος δήλωσε πώς προσυπογράφει ὅλα ὅσα δήλωσε ὁ Πατριάρχης καί εὐχαρίστησε «γιά τήν εὐκαιρία νά ἔχουμε κοντά μας τόν Πατριάρχη μας»^[16].

η) Στίς 10-6-2019 ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος ἀφίχθη στό Οικουμενικό Πατριαρχείο,  γιά τά ὀνομαστήρια τοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου καί δήλωσε στούς ἐκπροσώπους τῶν ΜΜΕ ὅτι «ἐρχόμαστε σήμερα, μέ τήν εὐκαιρία τῆς ἑορτῆς τοῦ Παναγιωτάτου Πατριάρχου μας, νά τοῦ εὐχηθοῦμε νά τοῦ δίνει ὁ Θεός δύναμη νά συνεχίζει τό εὐλογημένο ἔργο του»^[17].

Κατά τόν Μ. Ἑσπερινό στήν Ἱ. Μονή Ζωοδόχου Πηγῆς Βαλουκλῆ, ἐπί τῇ ἑορτῇ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Βαρθολομαίου καί Βαρνάβα, χοροστατούντος τοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου, τοῦ ἄγοντος τά ὀνομαστήριά του, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος Ἱερώνυμος παρίστατο συμπροσευχόμενος μέ τόν σχισματικό ψευδομητροπολίτη Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας Ἐπιφάνιο^[18]. 

Τόν Ἀρχιεπίσκοπο συνόδευσαν οἱ Μητροπολῖτες Μεσογαίας καί Λαυρεωτικῆς Νικόλαος καί Γρεβενῶν Δαβίδ, ὁ Ἐπίσκοπος Θεσπιῶν Συμεών καί ὁ Ἀρχιμ. Φιλόθεος Θεοχάρης. Ὁ Ἐπιφάνιος στόν λόγο του, στρεφόμενος πρός τόν Ἱερώνυμο καί μιλῶντας ἑλληνικά, εἶπε : «Μακαριώτατε, μέ μεγάλη χαρά ἔμαθα ὅτι θά εἴσαστε ἀπόψε ἐδῶ καί προσδοκοῦσα νά βρεθῶ καί ἐγώ ἀπόψε στήν Κωνσταντινούπολη, γιά νά συναντήσω καί τό δικό σας σεβάσμιο πρόσωπο. Τό πρόσωπο τοῦ Ποιμενάρχου τῶν Ἀθηνῶν, τόν Ἱεράρχη, ὁ ὁποῖος ἀγαπᾶ καί σέβεται τόν θεσμό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί ὁ ὁποῖος εἶναι στυλοβάτης τῶν δικαίων Του.  

Στό πρόσωπό Σας χαιρετίζω καί ὅλη τήν Ἱεραρχία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί ἀναμένω τήν τιμή καί χαρά τῆς συλλειτουργίας μας στό μέλλον»^[19].

Μετά τό πέρας τοῦ Ἑσπερινοῦ ὁ Ἐπιφάνιος προσέφερε στόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἱερώνυμο ἕνα ἀναμνηστικό ἀρχιερατικό ἐγκόλπιο ἀπό τήν ἐνθρόνισή του^[20].

3. Ἡ στάση τινῶν Ἀρχιερέων τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος

Μελετῶντας τήν στάση Ἀρχιερέων τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἔναντι τοῦ Οὐκρανικοῦ ζητήματος, διαπιστώνουμε ὅτι διαμορφώνονται κάποιες κατηγοριοποιήσεις. Πιό συγκεκριμένα : 

α) Ὑπάρχουν Ἱεράρχες, πού ἔχουν τοποθετηθεῖ δημοσίως ἀρνητικά κατά τῆς Οὐκρανικῆς ψευδοαυτοκεφαλίας, ὅπως οἱ Μητροπολῖτες Κυθήρων Σεραφείμ καί Πειραιῶς Σεραφείμ.

β) Ὑπάρχουν Ἱεράρχες, πού ἔχουν μνημονεύσει ἀντικανονικῶς τόν σχισματικό ψευδομητροπολίτη Ἐπιφάνιο στή Θεία Λειτουργία, ὅπως οἱ Μητροπολῖτες Δωδώνης Χρυσόστομος καί Φλωρίνης Θεόκλητος, ἐνέργεια ἡ ὁποία ἀποδεικνύει τήν ἀναγνώρισή του ὡς κανονικοῦ μητροπολίτου. 

γ) Ὑπάρχουν Ἱεράρχες, πού ἔχουν τοποθετηθεῖ δημοσίως θετικά ὑπέρ τῆς Οὐκρανικῆς ψευδοαυτοκεφαλίας, ὅπως οἱ Μητροπολῖτες Ναυπάκτου Ἱερόθεος, Ἀλεξανδρουπόλεως Ἄνθιμος, Λαρίσης Ἱερώνυμος καί Φθιώτιδος Νικόλαος. 

δ) Ὑπάρχουν Ἱεράρχες, πού δέν ἔχουν τοποθετηθεῖ δημοσίως ὑπέρ ἤ κατά τῆς Οὐκρανικῆς ψευδοαυτοκεφαλίας, ἀλλά ἔχουν ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ κληρικούς, πού ἔχουν ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ τούς σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας, ὅπως οἱ Μητροπολῖτες Σύρου Δωρόθεος, Νέας Ἰωνίας Γαβριήλ καί Θεσσαλιώτιδος Τιμόθεος, πράξη ἡ ὁποία ἀποτελεῖ ἔμμεση ἀναγνώριση τῆς σχισματικῆς καταστάσεως. 

ε) Ὑπάρχει Ἱεράρχης, ὁ ὁποῖος δέν ἔχει μέν τοποθετηθεῖ δημοσίως ὑπέρ ἤ κατά τῆς Οὐκρανικῆς ψευδοαυτοκεφαλίας, ἀλλά τροφοδότησε μέ πρώην κληρικό τῆς Μητροπόλεώς του τό ἔμψυχο δυναμικό τῆς «συνόδου» τῆς σχισματικῆς ψευδοεκκλησίας τῆς Οὐκρανίας. Ἀναφερόμαστε στόν Μητροπολίτη Δημητριάδος Ἰγνάτιο καί τόν ψευδεπίσκοπο Ὀλβίας Ἐπιφάνιο.

στ) Ὑπάρχουν Ἱεράρχες, πού ἔχουν ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ τόν Πατριάρχη Βαρθολομαῖο καί μέ Ἱεράρχες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, οἱ ὁποῖοι, ἐκτός ἀπό φοβερά αἱρετίζοντες, λόγῳ προωθήσεως τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καί τῆς ψευδοσυνόδου τῆς Κρήτης, ἔχουν καταστεῖ ἐπίσης σχισματικοί καί ἀκοινώνητοι, λόγῳ τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινωνίας μέ τόν σχισματικό, ἀχειροτόνητο καί ἀκοινώνητο ψευδομητροπολίτη Ἐπιφάνιο. 

Τέλος, ζ) ὑπάρχουν Μητροπολῖτες, πού οὔτε ἔχουν τοποθετηθεῖ δημοσίως ὑπέρ ἤ κατά τῆς Οὐκρανικῆς «Αὐτοκεφαλίας», οὔτε ἔχουν ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ τούς σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας ἤ μέ κληρικούς, πού ἔχουν ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ τούς σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας.

Ἄς τά δοῦμε, ὅμως, αὐτά πιό ἀναλυτικά.  

           

4. Ἡ στάση τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων κ. Σεραφείμ

Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυθήρων κ. Σεραφείμ, ὡς μέλος τῆς Δ.Ι.Σ. τῆς συνοδικῆς περιόδου 2018-2019, ὑπῆρξε ὁ πρῶτος Μητροπολίτης τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, πού ἀντελήφθη τό βαθύ ἐκκλησιολογικό πρόβλημα τοῦ Οὐκρανικοῦ ζητήματος, τό ὁποῖο καί ἀνέδειξε τόσο μέ τόν προφορικό ὅσο καί μέ τόν γραπτό λόγο του, καί τοποθετήθηκε ἐξ ἀρχῆς μέ τόν πλέον ξεκάθαρο τρόπο ἀρνητικά στήν ἀναγνώριση τῆς Οὐκρανικῆς ψευδοαυτοκεφαλίας ἀπό τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος.

Στή συνέχεια παραθέτουμε τίς προφορικές καί γραπτές τοποθετήσεις τοῦ Σεβασμιωτάτου περί τοῦ Οὐκρανικοῦ ζητήματος, οἱ ὁποῖες ἀπό τόν Σεπτέμβριο τοῦ 2018 ἕως σήμερα φτάνουν τίς δεκατρεῖς τόν ἀριθμό.

α) Στίς 16-9-2018 ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυθήρων κ. Σεραφείμ ἔκανε τίς ἀκόλουθες δηλώσεις στόν κ. Ἀλέξανδρο Στεφανόπουλο γιά τήν ψευδοαυτοκεφαλία στούς σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο : 

«Εἶμαι βαθύτατα λυπημένος, ἀγαπητέ κ. Ἀλεξάνδρε Στεφανόπουλε, διά τήν διακοπή τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινωνίας τοῦ Πατριαρχείου τῆς Ρωσίας μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο. Εἰς αὐτό τό θλιβερό καί ἀξιοθρήνητο ἀποτέλεσμα ὡδήγησε ἡ ἐμμονή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου νά ἐκχωρήσει την Αὐτοκεφαλία εἰς τούς σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἀποκεκομμένοι ἀπό τήν Ἁγία μας Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, δηλ. ἀπό ὅλα τά Ὀρθόδοξα Πατριαρχεῖα καί τάς κατά τόπους Αὐτοκεφάλους Ὀρθοδόξους Ἐκκλησίας καί ἀποτελοῦν την συντριπτική μειοψηφία τοῦ Οὐκρανικοῦ λαοῦ.

Μέχρι πρότινος τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἀνεγνώριζε μόνον τήν ὑπό τόν Ἀρχιεπίσκοπον Ὀνούφριον Κανονικήν Οὐκρανικήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν καί τώρα διά τούς ἰδικούς του λόγους ἀποδίδει τήν Αὐτοκεφαλίαν εἰς τούς σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας καί παραθεωρεῖ τήν κανονικήν Ὀρθόδοξον Ἀρχιεπισκοπήν τῆς Οὐκρανίας, τήν ὁποίαν καί μόνον ἀναγνωρίζουν, μαζί μέ τό Πατριαρχεῖον τῆς Ρωσίας, καί οἱ λοιπές κατά τόπους Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες.

Οἱ σχισματικοί, ὡς γνωστόν, δέν εἶναι Ἐκκλησία καί ἡ κοινωνία μετ' αὐτῶν προσκρούει εἰς τούς ἀπαγορεύοντας αὐτήν Θείους καί Ἱερούς Κανόνας (Ἀποστολικούς καί τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων).

Πρός τί, λοιπόν, ἡ ἐμμονή καί ἐπιμονή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου διά τήν ἀναγνώρισιν τῶν σχισματικῶν ὡς Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας καί τήν οὕτω πως πρόκλησιν σχισμάτων καί διαιρέσεων ἐν τῇ Μιᾷ, Ἁγίᾳ, Καθολικῇ καί Ἀποστολικῇ τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίᾳ; Δέν φθάνουν ὁ σάλος, οἱ κλυδωνισμοί καί οἱ ταραχές, οἱ ὁποῖες προεκλήθησαν καί προκαλοῦνται ἀπό τάς Ἀποφάσεις τῆς ἀποκληθείσης «Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου» τῆς Κρήτης (Ἰούνιος 2016) καί μάλιστα ὁ χαρακτηρισμός ὡς Ἐκκλησιῶν, πού ἐκχωρήθηκε σέ ὁμολογίες καί κοινότητες ἑτεροδόξων;

Ἀλλά, καί αὐτή ἡ καλουμένη «Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος» δέν παραγκωνίσθηκε ἀπό τήν πρόσφατη ἀπόφασι τῆς Πατριαρχικῆς Συνόδου Κωνσταντινουπόλεως, ἡ ὁποία ὑπό ὅρους ἐπιτρέπει τόν δεύτερο γάμο (διγαμία) τῶν Κληρικῶν; Εἰς τό τελικό κείμενο τῆς Συνόδου αὐτῆς : «Τό μυστήριον τοῦ Γάμου καί τά κωλύματα αὐτοῦ» εἰς τήν παράγραφο 4 τῶν κωλυμάτων Γάμου, δέν ἀναγράφεται ἐπί λέξει : «ἡ ἱερωσύνη αὐτή καθ’ ἑαυτήν δέν ἀποτελεῖ κώλυμα γάμου, ἀλλ’ ὅμως, συμφώνως πρός τήν ἰσχύουσαν κανονικήν παράδοσιν (κανών 3 τῆς Πενθέκτης ἐν Τρούλλῳ Συνόδου) μετά τήν χειροτονία κωλύεται ἡ σύναψις γάμου» ὑπό Κληρικῶν;

Ἔκκλησι θερμότατη καί παράκλησι ἐγκάρδια ἀπευθύνουμε ἀπό τάς ἐσχατιάς τῆς Ἑλληνικῆς μας Πατρίδος, τήν παραμεθόριο πρός νότον περιοχή τῶν Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων, κ. Στεφανόπουλε, πρός τόν Πρωτόθρονον Πατριάρχην τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας κ. Βαρθολομαῖο «νά ἀνακρούσῃ πρύμναν» πρός ἀποφυγήν νέων σχισμάτων καί διαιρέσεων εἰς τό Πανάγιο Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τήν Ἁγιωτάτη Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας.

Ἀντί τῶν συμπροσευχῶν, πού διοργανώνει τόν τελευταῖο καιρό μέ τόν Πάπα τῆς Ρώμης καί μέ ἀρχηγούς καί ἐκπροσώπους ἑτεροδόξων ὁμολογιῶν καί κοινοτήτων, ἀλλά καί ἀλλοθρήσκων ἀκόμη, οἱ ὁποῖες ὄχι μόνον δέν ὠφελοῦν σέ κάτι, ἀλλά σκανδαλίζουν τό Ὀρθόδοξο Χριστεπώνυμο Πλήρωμα, δέν θά ἔπρεπε νά κηρύξῃ μετάνοιαν καί ἐπιστροφήν σύμπαντος τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανικοῦ κόσμου εἰς «τήν ἅπαξ παραδοθεῖσαν τοῖς ἁγίοις πίστιν», εἰς τήν διδαχήν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, τῶν Ὁσίων καί Θεοφόρων Πατέρων ἡμῶν τῶν Ἁγίων Οἰκουμενικῶν Συνόδων τῆς Ἐκκλησίας μας καί τήν ἐν γένει Ὀρθόδοξη Παράδοσί μας;

Αὐτά εἶχα νά σᾶς ἀπαντήσω συνοπτικά, κ. Στεφανόπουλε, σχετικά εἰς τό ἐρώτημα, τό ὁποῖο μοῦ ἐθέσατε καί νά εὐχηθῶ ἀπό καρδίας σύνεσιν καί ἐγρήγορσιν ἐν πᾶσι εἰς τούς πνευματικούς ταγούς τῆς Ἁγίας μας Ἐκκλησίας προς ἀναχαίτισιν καί ἀντιμετώπισιν τῆς ἐπερχομένης πνευματικῆς κρίσεως καί ἀποφυγήν ὀδυνηρῶν ἐπιπτώσεων καί συνεπειῶν διά τήν ἑνότητα τῆς Ἁγιωτάτης τοῦ Χριστοῦ Ὀρθοδόξου Ποίμνης. Γιατί εἶναι τοῖς πᾶσι γνωστόν τό τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου ὅτι «τό σχίσμα οὐδέ αἷμα μαρτυρίου ἀποπλύνει»^[21].

β) Στίς 15-10-2018 ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυθήρων κ. Σεραφείμ ἀπέστειλε ἐπιστολή πρός τήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἡ ὁποία ἔχει ὡς ἑξῆς :

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΚΥΘΗΡΩΝ & ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ

Τ. Κ. 801 00 ΚΥΘΗΡΑ

ΤΗΛ. : 2736031202 & 2736038359

FAX : 2736031202

Ἐν Κυθήροις τῇ 15ῃ Ὀκτωβρίου 2018

Ἀριθ. Πρωτ. : 545

Πρός

Τήν Ἱεράν Σύνοδον

Τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος

Ἰωάννου Γενναδίου 14

115 21 Ἀθήνας

Μακαριώτατε Ἅγιε Πρόεδρε,

Εὐσεβάστως καί ἐν βαθείᾳ συνοχῇ καρδίας προάγομαι, ἐν ὄψει σοβαροτάτων καί λίαν κρισίμων ἐξελίξεων εἰς τάς ἤδη τεταμένας σχέσεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί τοῦ Πατριαρχείου Ρωσίας, νά παρακαλέσω ἐκ βαθέων διά τά ἀκόλουθα :

1. Ἡ Διαρκής ἡμῶν Ἱερά Σύνοδος, κατά τήν δευτέραν Συνεδρίαν Αὐτῆς τοῦ τρέχοντος μηνός Ὀκτωβρίου (9-10-2018) ἀπεφάσισεν ὁμοφώνως (ἑνός ἁγίου Ἀδελφοῦ ἐπιφυλαχθέντος διά τήν ἄμεσον ἐκτέλεσιν τῆς Ἀποφάσεως), ὅπως ἡ ἡμετέρα Ἑλλαδική Ἐκκλησία, ἀπευθυνομένη διακριτικῶς πρός ἁπάσας τάς κατά τόπους Αὐτοκεφάλους Ὀρθοδόξους Ἐκκλησίας, ἐκφράσῃ τήν μεγάλην ἀγωνίαν καί ἀνησυχίαν της διά τό φλέγον Οὐκρανικόν ζήτημα καί νά δηλώσῃ ὅτι προσεύχεται ἐκτενῶς ὑπέρ εἰρηνεύσεως καί καταστάσεως τῶν Ἁγίων τοῦ Θεοῦ Τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καί τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου. Μέχρι στιγμῆς δέν ἀπελύθη τό σωτήριο αὐτό εἰρηνικό μήνυμα, καθόσον γνωρίζω, παρά τό κατεπεῖγον τοῦ θέματος.

2. Ἐν τῷ μεταξύ μᾶς προλαμβάνουν αἱ ἀμφοτέρωθεν ἐξελίξεις. Ἡ Πατριαρχική Σύνοδος Κωνσταντινουπόλεως ἀποκατέστησε ἤδη τόν σχισματικόν, καθῃρημένον καί ἀναθεματισμένον τ. Μητροπολίτην Κιέβου Φιλάρετον, ἄνευ ἀποφάσεως Συνοδικοῦ τινός Δικαστηρίου. Ἡ Πατριαρχική Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας, ἐξ ἄλλου, συγκαλεῖται ἐπειγόντως διά τήν ἀντιμετώπισιν τῆς Ἀποφάσεως τῆς Πατριαρχικῆς Συνόδου Κωνσταντινουπόλεως, καί

3. Ἐπειδή ἐπαπειλεῖται ἔκρηξις «ἐμφυλίου πολέμου» εἰς τήν Οὐκρανίαν καί ἀπηνής διωγμός τῆς Κανονικῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας, ἀφ’ἑνός, καί ἀφ’ἑτέρου μέγα καί ἀθεράπευτον σχίσμα μεταξύ ἑλληνοφώνων καί σλαβοφώνων Ἐκκλησιῶν, καί ἐπειδή ἡ Ὀρθόδοξος τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία δέν πρέπει ἐπ’οὐδενί λόγῳ νά καταστῇ ἐργαλεῖον ἰκανοποιήσεως τῶν βλέψεων καί τῶν ὀρέξεων τῶν ἰσχυρῶν τῆς γῆς ἐπί ἀνυπολογίστῳ πνευματικῇ ζημίᾳ Αὐτῆς, ποιοῦμαι θερμοτάτην ἔκκλησιν ὑπέρ τῆς ἀμέσου συγκλήσεως τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος διά τήν ἱεροκανονικήν ἀντιμετώπισιν τῆς ἐκραγείσης δεινῆς ἐκκλησιαστικῆς κρίσεως, διότι ὁλόκληρος ὁ Ὀρθόδοξος κόσμος ἔχει ἐστραμμένα τά βλέμματά του εἰς τήν Ἁγιωτάτην ἡμῶν Αὐτοκέφαλον Ἑλλαδικήν Ἐκκλησίαν, ἀφοῦ ἐδῶ ἀναπνέει ἡ Ὀρθοδοξία καί ὁ Ἑλληνισμός. «Οἱ καιροί οὐ μενετοί».

Ἐπί δε τούτοις ὑποσημειούμενος βαθυσεβάστως διατελῶ,

Ἐλάχιστος ἐν Χριστῷ Ἀδελφός

† ὁ Κυθήρων Σεραφείμ^[22]

γ) Στίς 16-10-2018 ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυθήρων κ. Σεραφείμ, μιλώντας στό ἱστολόγιο «Βῆμα Ὀρθοδοξίας» σχετικά μέ τήν ἐπιστολή, πού ἀπέστειλε στήν Ἱερά Σύνοδο, σχολίασε : «Εἶναι ἕνα σημαντικότατο θέμα γιά τήν Ὀρθοδοξία. Στήν πρόσφατη Ἱεραρχία δέ συζητήθηκε. Κάναμε μιά συζήτηση στή Διαρκή Ἱερά Σύνοδο λίγες ἡμέρες μετά, καθότι εἶμαι μέλος τῆς τρέχουσας ΔΙΣ, καί διαβάσαμε καί ἐπιστολή τοῦ Μητροπολίτη Ὀνουφρίου, συμφωνώντας πώς εἶναι μεγάλο θέμα. Καλό θά ἦταν νά συζητηθεῖ καί στήν Ἱεραρχία καί νά ἀποφασίσουμε. Ἀναμένω τήν ἀπόφαση γιά τή σύγκλησή της».

Ἀναφερόμενος στήν κρίση, πού ἔχει ξεσπάσει καί κορυφώθηκε στίς 15-10-2018 μέ τή διακοπή κοινωνίας, ὁ Μητροπολίτης Κυθήρων τόνισε : «Ἀγωνιοῦμε καί προσευχόμαστε νά ἐπανέλθει ἡ ἠρεμία. Ἡ Ὀρθοδοξία χρειάζεται ἑνότητα καί μετάνοια. Ἡ ἑνότητα εἶναι ἀπαραίτητη. Βλέπουμε αὐτή τήν περίοδο χάσμα τῶν ἑλληνοφώνων Ἐκκλησιῶν ἀπό τίς σλαβόφωνες».

Τέλος, γιά τό ἄν συμφωνεῖ μέ τήν ἐπιστροφή στήν κανονικότητα τῶν σχισματικῶν τῆς Οὐκρανίας, ὁ Μητροπολίτης Κυθήρων σχολίασε : «Ὁ τρόπος εἶναι ἡ μετάνοια. Μέ μιά ἐπιστολή καί μέ χαρτιά δέ γίνεται ἡ ἀναγνώριση οὔτε ἡ συγχώρεση. Χρειάζεται πραγματική μετάνοια»^[23].

δ) Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυθήρων κ. Σεραφείμ στήν ποιμαντορική του ἐγκύκλιο γιά τήν Ἁγία Τεσσαρακοστή τῶν Χριστουγέννων (15-11-2018), ἀναφέρει : «Ὀξύτατα πνευματικά ζητήματα μᾶς καλοῦν σέ ἀφύπνισι καί ἐγρήγορσι πνευματική. Ἀναφέρουμε ἐδῶ τά κυριώτερα : α) Τό λεγόμενο Οὐκρανικό ζήτημα, τό ὁποῖο, ἐάν δέν ληφθοῦν ὅσον ἔνεστι καιρός, κατεπειγόντως, τά ἐνδεδειγμένα πνευματικά μέτρα, μέ τήν ἔμπνευσι καί τόν φωτισμό τοῦ Παναγίου Πνεύματος, καταργουμένων τῶν κοσμικῶν κινήτρων καί κριτηρίων, θά ἀποβῇ ὀλέθριο διά τήν ἑνότητα καί τήν ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι κοινωνίαν τῶν διϊσταμένων Πατριαρχείων καί τῶν λοιπῶν κατά τόπους Ἁγίων τοῦ Θεοῦ Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν. Θεός φυλάξοι»^[24]!

ε) Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυθήρων κ. Σεραφείμ στήν Χριστουγεννιάτικη Ποιμαντορική Ἐγκύκλιο τοῦ 2018, λέγει : «Ὁ δι’ ἄφατον ἀγαθότητα καί πολλήν φιλανθρωπίαν ἐνανθρωπήσας Θεῖος Λυτρωτής μας καί Θεός ἐδώρησε, κατά τήν λειτουργική εὐχή, τήν εἰρήνην Του στόν κόσμο, τίς κατά τόπους Ἐκκλησίες Του, πού ὅλες μαζί συγκροτοῦν τήν Μία καί Μόνη Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία, τήν ταμειοῦχο τῆς Θείας Χάριτος καί τῆς εἰρήνης τοῦ Θεοῦ καί στόν Χριστώνυμο λαό.

Ὅταν, ὅμως, διασαλεύεται πρός καιρόν ἡ Κανονική τάξις σέ κάποια Τοπική Ἐκκλησία φυγαδεύεται ἡ εἰρήνη τοῦ Κυρίου μας καί ἐπικρατεῖ ἡ ἀκαταστασία καί ἡ ταραχή.

Δυστυχῶς, τό ὁμολογοῦμε μέ βαθειά λύπη, ἡ πρόσφατη ἀναγνώρισις τῆς Αὐτοκεφαλίας τῆς Οὐκρανίας μέ Προκαθήμενο σχισματικό μέχρι χθές Ἐπίσκοπο, μή ἀναγνωριζόμενον ὑπό τῶν λοιπῶν Αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, οἱ ὁποῖες ἀποδέχονται μόνον τόν παραγκωνισθέντα Κανονικό Ἐπίσκοπο Οὐκρανίας κ. Ὀνούφριο καί τήν περί Αὐτόν Ἱεράν Σύνοδον, ἐδημιούργησε μεῖζον Κανονικό πρόβλημα μέ ἀνυπολόγιστες συνέπειες διά τήν ἀρραγῆ ἑνότητα τῆς Ἁγιωτάτης τοῦ Χριστοῦ Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας. Ταπεινά φρονοῦμε ὅτι ὁ ἐπανεντροχιασμός εἰς τήν Ἱεροκανονικήν τάξιν καί τήν Κανονικήν ὁδόν θά ἐπιτευχθῇ διά τῆς ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι συγκλήσεως καί λειτουργίας Πανορθοδόξου Συνόδου.

Εὐελπιστοῦμε, καί τό ὑποβάλλουμε ὡς ἔνθερμο αἴτημα εἰς τό Θεῖο Βρέφος, νά ἀποκατασταθῇ ὡς τάχιον ἡ θεία εἰρήνη στήν Οὐκρανική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, νά ἐκλείψῃ τό ὑφιστάμενο φρικτό σχίσμα καί νά βασιλεύσῃ ἡ ὁμόνοια καί ἡ θεία ἀγάπη εἰς τόν μαρτυρικό Ὀρθόδοξο Οὐκρανικό λαό»^[25].

στ) Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυθήρων κ. Σεραφείμ στήν Πρωτοχρονιάτικη Ποιμαντορική Ἐγκύκλιο τοῦ 2019, σημειώνει : «Αὐτά καί τά ἄλλα γνωστά σοβαρά ἐκκλησιαστικά καί ἐθνικά ζητήματα, ὅπως τό Οὐκρανικό, τό Μακεδονικό καί τό μεταναστευτικό, ἄς μᾶς ἀπασχολήσουν σοβαρά μέσα εἰς τό νέο σωτήριο ἔτος τοῦ 2019. Τό ἀπαιτεῖ ἐπίμονα τό ἐπιτακτικό χρέος μας καί ἡ ἀληθινή ἀγάπη μας πρός τήν Ἁγιωτάτη Μητέρα μας Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί πρός τήν φιλτάτη Ἑλληνορθόδοξη Πατρίδα μας»[26].

ζ) Στίς 7-1-2019 ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυθήρων κ. Σεραφείμ, μιλώντας στό Sputnik, ἀνέφερε : «Μεῖζον πρόβλημα μέ ἀνυπολόγιστες συνέπειες γιά τήν ἀδιατάρακτη ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας δημιούργησε ἡ ἀναγνώριση τῆς Αὐτοκεφαλίας τῆς σχισματικῆς οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας. Δυστυχῶς, μέ βαθειά λύπη τό ὀμολογοῦμε ὅτι ἡ πρόσφατη ἀναγνώριση τῆς Αὐτοκεφαλίας τῆς Οὐκρανίας μέ Προκαθήμενο, σχισματικό μέχρι χθές Ἐπίσκοπο, μή ἀναγνωριζόμενο ὑπό τίς λοιπές Αὐτοκέφαλες Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, δημιούργησε μεῖζον πρόβλημα μέ ἀνυπολόγιστες συνέπειες γιά τήν ἀδιατάρακτη ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας».

Ὅπως ὑπογράμμισε, ἡ θέση του «γιά τήν Αὐτοκεφαλία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας εἶναι σταθερή» καί τή διατύπωσε ξανά καί στήν Ποιμαντορική Ἐγκύκλιο τῶν Χριστουγέννων. «Οἱ Ἐκκλησίες αὐτές», σημείωσε, «ἀποδέχονται μόνο τόν παραγκωνισθέντα Κανονικό Ἐπίσκοπο Οὐκρανίας Ὀνούφριο καί τήν Ἱερά Σύνοδο, πού βρίσκεται γύρω ἀπό αὐτόν. Πιστεύουμε ὅτι ὁ ἐπανεντροχιασμός στήν ἱεροκανονική τάξη καί τήν κανονική ὁδό θά ἐπιτευχθεῖ μέσῳ τῆς σύγκλησης καί τῆς λειτουργίας τῆς Πανορθόδοξης Συνόδου στό ὄνομα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος».

Τήν ἴδια στιγμή, ἐπεσήμανε πώς ἡ σκέψη του βρίσκεται στόν ὀρθόδοξο λαό τῆς Οὐκρανίας. «Εὐελπιστοῦμε νά ἀποκατασταθεῖ τό συντομότερο δυνατόν ἡ θεία εἰρήνη στήν Οὐκρανική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, νά ἐκλείψει τό ὑφιστάμενο φρικτό σχίσμα καί νά βασιλεύσει ἡ ὁμόνοια, ἡ θεία ἀγάπη στόν μαρτυρικό ὀρθόδοξο Οὐκρανικό λαό»^[27].

η) Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυθήρων κ. Σεραφείμ στήν Ποιμαντορική Ἐγκύκλιο ἐπί τῇ ἀρχῇ τοῦ Τριωδίου (17-2-2019), σημειώνει : «Ἡ προσευχή μας ἄς ἀγκαλιάζη κατ’ αὐτόν τόν εὐλογημένο καιρό τοῦ Ἱεροῦ Τριῳδίου τά ζωτικά καί φλέγοντα θέματα τῆς ταραγμένης ἐποχῆς μας. Νά ζητᾶμε θερμά καί ἀπό καρδίας τήν εἰρήνη τοῦ Θεοῦ στήν Ἁγία μας Ἐκκλησία καί τήν Ὀρθόδοξη Πατρίδα μας. Τήν ἑνότητα τῆς Πίστεως καί τήν κοινωνία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.  

Τήν ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι εἰρηνική ἀποκατάστασι τῆς διασαλευθείσης Κανονικῆς Ταξεως ἐν τῇ Οὐκρανικῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ καί τήν ἀποτροπή τῶν σχισμάτων καί τῶν διαιρέσεων. Τήν διάσωσιν καί διαφύλαξιν ἀρραγοῦς ἑνότητος ἐν τῇ Ἁγιωτάτῃ Ὀρθοδόξῳ ἡμῶν Ἐκκλησίᾳ καί τήν ἐν μετανοίᾳ προσέγγισιν εἰς Αὐτήν τῶν ὑφισταμένων ἑτεροδόξων χριστιανικῶν ὁμολογιῶν. 

Τήν ὀρθήν ἐπίλυσιν τῶν ἐθνικῶν μας ζητημάτων, πού ἀπειλοῦν τήν ἐθνικήν μας ἀκεραιότητα. Τήν σωστή διευθέτησι τῶν θεμάτων τῆς Παιδείας τῶν Ἑλληνοπαίδων. Τήν σοφή διαχείρισι τῶν ἐπιμάχων ζητημάτων, κατά τήν ἐπικειμένην ἀναθεώρησιν τοῦ Συντάγματος, τά ὁποῖα ἀφοροῦν τήν Ἁγίαν μας Ἐκκλησία, τόν Ἱερόν Κλῆρον καί τίς αἰωνόβιες καί ἀπαραχάρακτες παραδόσεις τοῦ Ἑλληνορθοδόξου Γένους μας»^[28].

θ) Τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κυθήρων κ. Σεραφείμ ἐπισκέφθηκε ἀνεπίσημα στίς 19-2-2019, στήν ἐν Ἀθήναις κατοικία του, ὁ Σεβασμιώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Μπαντσέν καί Βικάριος (Τοποτηρητής) Τσερναούτι κ. Λογγῖνος, τῆς Κανονικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, ὑπό τόν Κανονικό Μακαριώτατο Μητροπολίτη Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας κ. Ὀνούφριο. Ὁ Μητροπολίτης Κυθήρων ἐξέφρασε τήν στήριξη καί τήν συμπαράστασή του τόσο πρός τόν Μητροπολίτη Ὀνούφριο ὅσο καί πρός τόν διωκόμενο Οὐκρανικό λαό.

ι) Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυθήρων κ. Σεραφείμ στήν Ποιμαντορική Ἐγκύκλιο ἐπί τῇ ἐνάρξει τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς (10-3-2019), ἀναφέρει : «Ὁ κίνδυνος διασαλεύσεως τῆς εἰρήνης τῆς Κανονικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, μετά τήν παρά τούς Ἱερούς Κανόνας ἀποκατάστασιν τῶν μερίδων τῶν σχισματικῶν καί τήν εἰς αὐτούς ἀπόδοσιν τῆς Αὐτοκεφαλίας, χωρίς τήν σύμφωνον γνώμην καί συναίνεσιν τῶν κατά τόπους Αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, εἶναι μέγιστος καί ἀπροβλέπτων διαστάσεων. 

 Οἱ διωγμοί τῶν Ὀρθοδόξων Ἀρχιερέων, Ἱερέων, Ἱερομονάχων καί Μοναχῶν τῆς Κανονικῆς ὑπό τόν Ἀρχιεπίσκοπον Ὀνούφριον Οὐκρανικῆς Εκκλησίας ἐντείνονται καθημερινῶς καί ἀναταραχές καί ἀναστατώσεις παρατηροῦνται εἰς τό Χριστεπώνυμον Πλήρωμα Αὑτῆς. «Ἀπό τῶν καρπῶν αὐτῶν ἐπιγνώσεσθε αὐτούς» (Ματθ.7,16). «Τό δέ καλόν οὐκ ἔστι καλόν, ἐάν μή καλῶς γένηται» (Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός). Ἡ ἀληθής μετάνοια ἄς ἐπανορθώσῃ τά μή κανονικῶς γενόμενα. Ἄς ἀποκαταστήσῃ πλήρως τήν εἰρήνην τοῦ Θεοῦ εἰς τούς κόλπους τῆς Ἁγιωτάτης ἡμῶν Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καί ἄς ἀποτρέψῃ τά ἀπευκτέα»^[29].

ια) Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυθήρων κ. Σεραφείμ στήν Ποιμαντορική Ἐγκύκλιο ἐπί τῇ Κυριακῇ τῆς Ὀρθοδοξίας (17-3-2019), σημειώνει : «Ἄς προσευχηθοῦμε ὅλοι μας ἐγκάρδια καί κατά τήν Ἱεράν Λιτάνευσιν τῶν Ἱερῶν Εἰκόνων, πού θά ἐπακολουθήση, ἀλλά καί εἰς τή λιτανευτική συνοδεία τῆς πανσέπτου Εἰκόνος τῆς Παναγίας μας τῆς Μυρτιδιώτισσας πρός τήν πρωτεύουσα τῆς νήσου μας, πού θά λάβη χώραν μετά ταῦτα: διά «τήν ἑνότητα τῆς Πίστεως καί τήν κοινωνίαν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος», «ὑπέρ τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου, εὐσταθείας τῶν ἁγίων τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησιῶν καί τῆς τῶν πάντων ἑνώσεως» καί «ὑπέρ εἰρηνεύσεως καί καταστάσεως τῆς χειμαζομένης Ὀρθοδόξου Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας καί ὅλων τῶν Αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν»^[30].

ιβ) Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυθήρων κ. Σεραφείμ στήν Πασχάλιο Ποιμαντορική Ἐγκύκλιο (28-4-2019) ὑπογραμμίζει : «Δοκιμάζεται καί χειμάζεται ὄντως σήμερον ἡ Ἁγιωτάτη ἡμῶν Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία καί ἐπαπειλεῖται ἡ ἁγία ἑνότης καί συνοχή της, ἐφ’ ὅσον ὑφίσταται καί εὑρίσκεται ἐν δράσει καί ἐξελίξει τό σχίσμα εἰς τήν Οὐκρανίαν, μετά τήν ἐπίσημον ἀνακήρυξιν εἰς Αὐτοκέφαλον Ἐκκλησίαν τῶν δύο σχισματικῶν μερίδων τῆς χώρας τῆς Οὐκρανίας, μή ἀνεγνωρισμένων ὅμως ὑπό τῶν λοιπῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν. 

Ἡ Κανονική Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ὑπό τόν κανονικόν Μητροπολίτην Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας κ. Ὀνούφριον, (ἡ ὁποία διατηρεῖ τήν ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ ὅλες τίς ἄλλες Αὐτοκέφαλες Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες), εὑρίσκεται ἐν διωγμῷ καί εἰς τήν κανονικήν της δικαιοδοσίαν ἐκτυλίσσονται σκηνές βίας καί βιαιοπραγιῶν, ταραχές καί συγκρούσεις, μετά τήν ἐπίσημον ἀναγνώρισιν τῶν σχισματικῶν ὡς «νέας Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας».

Μετά μεγάλης θλίψεως ἀναφερόμεθα εἰς τό παρατεινόμενο δρᾶμα τῆς Κανονικῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας, δεόμενοι ἐκτενῶς καί παρακαλοῦντες νά ἱκετεύσωμεν ἅπαντες τόν Θεῖον Ἀρχηγόν καί τήν Κεφαλήν τῆς Μιᾶς Ἁγίας Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας, τόν Ἄρχοντα τῆς εἰρήνης καί Κυβερνήτην τοῦ νοητοῦ σκάφους τῆς θεοϊδρύτου Ἐκκλησίας μας, τόν Ἀναστάντα Σωτῆρα Χριστόν, νά ἐπιδαψιλεύσῃ τό θεῖον δῶρον τῆς εἰρηνεύσεως καί καταστάσεως Αὐτῆς καί τῆς γαλήνης τῆς δεινῶς δοκιμαζομένης Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας»^[31].

ιγ) Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυθήρων κ. Σεραφείμ τό Πάσχα τοῦ 2019 ἀπέστειλε πρός ὅλους τούς Προκαθημένους, τούς Ἀρχιεπισκόπους καί τούς Μητροπολῖτες τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας κείμενό του μέ τίτλο : «Πασχάλιος ἱκεσία καί ἐνδόμυχοι εὐχαί», τό ὁποῖο δημοσιεύθηκε στίς 2-5-2019^[32] καί ἔχει ὡς ἐξῆς :

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ

ΚΥΘΗΡΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ

ΣΕΡΑΦΕΙΜ

Πασχάλιος ἱκεσία καί ἐνδόμυχοι εὐχαί

Παναγιώτατε καί Μακαριώτατοι ἅγιοι Προκαθήμενοι

τῶν Αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν,

Σεβασμιώτατοι Ἀρχιεπίσκοποι καί Σεβασμιώτατοι

καί Πανιερώτατοι Ἀδελφοί Μητροπολῖται,

Εὐλογεῖτε˙

Κατ’ ἔτος, ἀπό τῆς ἐλέῳ Θεοῦ ἐκλογῆς καί χειροτονίας μου εἰς Ἐπίσκοπον και Μητροπολίτην Κυθήρων, στοιχῶν τῇ ἀπό τοῦ κατηξιωμένου καί Πανορθοδόξου παραδοχῆς καί ἀκτινοβολίας ἀειμνήστου Γέροντός μου Μητροπολίτου Ὕδρας, Σπετσῶν καί Αἰγίνης κυροῦ Ἱεροθέου παραδόσει, ἀπέστελλον ἐπί ταῖς ἁγίαις ἑορταῖς τῆς τοῦ Χριστοῦ Θείας Ἐπιφανείας καί τοῦ Ἁγίου Πάσχα ταπεινάς εὐχετηρίους προσρήσεις εἰς Ὑμᾶς τούς ἁγίους Προκαθημένους τῶν κατά τόπους Αὐτοκεφάλων τοῦ Θεοῦ Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καί λοιπούς Πρωθιεράρχας, Σεβασμιωτάτους καί Πανιερωτάτους Μητροπολίτας, ἐκζητῶν ἐν ταὐτῷ τάς θεοτίμους Ὑμῶν εὐχάς καί προσευχάς ὑπέρ τῆς ταπεινότητός μου καί τῆς θεόθεν λαχούσης μοι Ποίμνης τοῦ Χριστοῦ.

Ἐφέτος, ἐπικειμένων τῶν θείων καί κοσμοσωτηρίων ἑορτῶν τοῦ Ἁγίου Πάσχα, ἐθεώρησα ἐπιτακτικόν καί ἐπάναγκες νά ἀπευθύνω ἐκ μέσης καρδίας καί ἐν βαθείᾳ ταπεινώσει καί συστολῇ Πασχάλιον ἱκεσίαν καί ἐνδομύχους εὐχάς εἰς ὅλους Ὑμᾶς, ὡς ὁ ἔσχατος καί ἐλάχιστος τῶν Ἐπισκόπων, μή διανοούμενος το παράπαν νά διδάξω οὐδένα, ἀλλά διά νά συμπροβληματισθῶμεν και συναγωνισθῶμεν ἅπαντες ἐν ταῖς προσευχαῖς^[33] τήν ὑστάτην αὐτήν καί κρίσιμον ὥραν, ὅτε ἐπαπειλεῖται σοβαρῶς καί διακυβεύεται ἡ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἑνότης, ὁμοφροσύνη καί ἀλληλοπεριχώρησις πασῶν τῶν Ἁγίων τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησιῶν, τῶν συγκροτουσῶν τήν Μίαν, Ἁγίαν, Καθολικήν καί Ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν, ἐξ ἀφορμῆς τοῦ ὡς μή ὤφειλε ἀνακύψαντος καί διατηρουμένου ἐν ἐξάρσει καί ὀξύτητι σοβαροτάτου ἐκκλησιολογικοῦ προβλήματος ἐκ τῆς καθ’ ὅν τρόπον παρεχωρήθη καί εἰς οὕς ἐδόθη ἡ Αὐτοκεφαλία ἐν τῇ χώρᾳ τῆς Οὐκρανίας.

Λόγῳ τῆς κρισιμότητος καί τῶν ἀπεριορίστων διαστάσεων τοῦ φλέγοντος τούτου Οὐκρανικοῦ κανονικοῦ καί ἐκκλησιολογικοῦ ζητήματος, τό ὁποῖον ἐπιφέρει φρικτάς κανονικάς συνεπείας καί ἐπιπτώσεις εἰς ἅπαν τό ἀπό τῶν περάτων ἕως τῶν περάτων τῆς Οἰκουμένης Ὀρθόδοξον Χριστεπώνυμον Πλήρωμα, -διό και ἐκφεύγει τῶν ὁρίων μιᾶς τοπικῆς ἐκκλησιαστικῆς δικαιοδοσίας-, θά ἐπιχειρήσω συντόμως, ἐν ἀγωνίᾳ κορυφουμένῃ, «ἀληθεύων ἐν ἀγάπῃ»^[34] καί μή προσβλέπων εἰς πρόσωπα ἀνθρώπων, ἀλλ’ ὡς κατενώπιον Θεοῦ ἱστάμενος, νά καταθέσω την ἐλαχίστην μου ταύτην μαρτυρίαν καί ἔνθερμον ἔκκλησιν.

Συνέχει ὅλους ἡμᾶς ἡ σπουδαία καί βαρυσήμαντος Ἀρχιερατική τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ Προσευχή, ἡ πρό τοῦ Σταυρικοῦ Πάθους ἀναπεμφθεῖσα τῷ Θεῷ καί Πατρί, καθ’ ἥν ἐναγωνίως προσηύχετο ὁ Μέγας Οὗτος Ἀρχιερεύς˙ «Πάτερ ἅγιε τήρησον αὐτούς ἐν τῷ Ὀνόματί Σου ᾧ δέδωκάς μοι, ἵνα ὦσιν ἕν καθώς ἡμεῖς»^[35]. 

Ὁ Ἀρχηγός τῆς Πίστεως καί τῆς Σωτηρίας ἡμῶν ἐνουθέτησε τούς αἰτουμένους πρωτοκαθεδρίαν δύο αὐταδέλφους Μαθητάς Σου, εἰπών˙ «ὅς ἐάν θέλῃ ἐν ὑμῖν μέγας γενέσθαι, ἔσται ὑμῶν διάκονος, καί ὅς ἐάν θέλῃ ἐν ὑμῖν εἶναι πρῶτος, ἔσται ὑμῶν δοῦλος»^[36]. 

Ὁ Θεῖος Διδάσκαλος ταπεινούμενος «λαβών λέντιον διέζωσεν ἑαυτόν… καί ἤρξατο νίπτειν τούς πόδας τῶν Μαθητῶν (καί εἶπε)˙ εἰ ἐγώ ἔνιψα ὑμῶν τους πόδας ὁ Κύριος καί ὁ Διδάσκαλος, καί ὑμεῖς ὀφείλετε ἀλλήλων νίπτειν τούς πόδας»^[37]. Καί ἀφοῦ «ὅτε ἀπῆλθον ἐπί τόν τόπον, τόν καλούμενον Κρανίον, ἐκεῖ ἐσταύρωσαν αὐτόν …»^[38], κενώσας ἑαυτόν καί καταδεξάμενος τήν ἄκραν ταπείνωσιν, «ἡμῖν ὑπολιμπάνει ὑπογραμμόν ἵνα ἐπακολουθήσωμεν τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ»^[39].

Εὐκτέον εἶναι ἡ κορυφαία αὕτη καί ἀπαράμιλλος θυσιαστική θεία ἀγάπη καί ἡ ἄκρα ταπείνωσις τοῦ Δεσπότου τῶν ἁπάντων Ἰησοῦ Χριστοῦ να πληρώσουν, συνέξουν καί δονήσουν τάς Ἀρχιερατικάς ἡμῶν καρδίας οὕτως, ὥστε ἐν σοφίᾳ καί συνέσει καί χάριτι πολλῇ νά βιώσωμεν τήν ὑπερφυᾶ καί ἐναγώνιον ἐκείνην Ἀρχιερατικήν Προσευχήν˙ «ἵνα πάντες ἕν ὦσι, καθώς σύ Πάτερ ἐν ἐμοί κἀγώ ἐν σοί, ἵνα καί αὐτοί ἐν ἡμῖν ἕν ὦσιν…»^[40], κατά τόν ἐνεστῶτα κρίσιμον καιρόν τῆς δοκιμασίας τῆς ἑνότητος τοῦ καθόλου ἁγίου καί ἱεροῦ Σώματος τῆς Ἁγιωτάτης ἡμῶν Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

Ταπεινῶς καί ἐμπόνως φρονῶ ὅτι τό ἀνακῦψαν πελώριον κανονικόν πρόβλημα τῆς οὕτω πως γενομένης ἀποκαταστάσεως καί ἀναγνωρίσεως ὡς «Αὐτοκεφάλου Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας» τῶν ὑφισταμένων δύο σχισματικῶν μερίδων, συνιστωσῶν τήν συντριπτικήν μειονότητα τοῦ Χριστεπωνύμου Πληρώματος (Ἱεροῦ Κλήρου και Λαοῦ) τῆς Οὐκρανίας, ἀρθείσης προηγουμένως ἀντικανονικῶς τῆς κανονικότητος τοῦ παρά πασῶν τῶν Αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν ἀνεγνωρισμένου ὡς κανονικοῦ Μητροπολίτου Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας κ. Ὀνουφρίου, ὑπερβαίνει πᾶν προηγούμενον ἐν τῇ Ἐκκλησιαστικῇ Ἱστορίᾳ (βαθύτερον καί πολυπλοκώτερον καί αὐτοῦ τοῦ Μελιτιανοῦ σχίσματος, τό ὁποῖον πάντως ἐπελύθη κατ’ ἄκραν οἰκονομίαν ὑπό τῆς Α’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου) καί τυγχάνει δαιδαλῶδες καί εὐρυδιάστατον. 

Ἡ ἀποκατάστασις συλλήβδην ὡς κανονικῶν Ἐπισκόπων καί Κληρικῶν καθῃρημένων, ἀναθεματισμένων καί σχισματικῶν, ἀλλά καί τῶν ὑπ’ αὐτῶν, (ὄντων καθῃρημένων, ἀναθεματισμένων καί σχισματικῶν), κεχειροτονημένων, προδήλως δέ καί ἀναμφιβόλως ἐστερημένων τῆς Θείας Χάριτος καί τοῦ δικαιώματος τοῦ Ἱερουργεῖν καί Ἱεροπράττειν, εἶναι τι τό ἀδιανόητον καί πάντῃ ἀσύμβατον πρός τούς Θείους καί Ἱερούς Κανόνας καί τό Κανονικόν Δίκαιον τῆς Ἁγίας ἡμῶν Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. 

Ὁ προσφάτως ἀνυψωθείς εἰς «Προκαθήμενον τῆς Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας» κ. Ἐπιφάνιος «ἐχειροτονήθη» καί εἰς τούς τρεῖς βαθμούς τῆς Ἱερωσύνης (Διακόνου, Πρεσβυτέρου καί Ἐπισκόπου) ὑπό τοῦ πρώην Κιέβου κ.Φιλαρέτου, ὄντος καθῃρημένου, ἀναθεματισμένου καί σχισματικοῦ, διό καί τυγχάνει κατά τούς Ἱερούς Κανόνας καί τήν μακραίωνα Ἐκκλησιαστικήν Παράδοσιν ἄμοιρος παντός ἱερατικοῦ βαθμοῦ, μή μεταλαβών τῆς Χάριτος τοῦ Παναγίου Πνεύματος ὑπό καθῃρημένου καί ἀκοινωνήτου Ἀρχιερέως καί μή δυναμένου αὐτοῦ τοῦ τετελεσμένου γεγονότος νά θεραπευθῇ ἐξ ὑστέρου, οὕτως ἐχόντων τῶν πραγμάτων.

Ἐνδεικτικῶς, ὁ Μέγας Βασίλειος σαφέστατα δηλοῖ ὅτι «οἱ τῆς Ἐκκλησίας ἀποστάντες, οὐκ ἔτι ἔσχον τήν Χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐφ’ ἑαυτοῖς˙ ἐπέλιπε γάρ ἡ μετάδοσις τῷ διακοπῆναι τήν ἀκολουθίαν»^[41]. Καί εἰς τόν αὐτόν Κανόνα προσθέτει : «… οἱ δέ ἀπορραγέντες, λαϊκοί γενόμενοι, οὔτε τοῦ βαπτίζειν, οὔτε τοῦ χειροτονεῖν εἶχον ἐξουσίαν, οὔτε ἠδύναντο Χάριν Πνεύματος Ἁγίου ἑτέροις παρέχειν, ἧς αὐτοί ἐκπεπτώκασι»^[42]. 

Ὁ δέ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἀναφερόμενος εἰς τά δεινά τοῦ σχίσματος, σημειώνει ὅτι : «Τοῦ εἰς αἵρεσιν ἐμπεσεῖν τό τήν Ἐκκλησίαν σχίσαι οὐκ ἔλαττον ἐστι κακόν»^[43], ἐπικαλεῖται δέ γνώμην ἁγίου ἀνδρός, ὑποστηρίζοντος ὅτι «οὐδέ αἷμα μαρτυρίου ἀποπλύνει τό σχίσμα»^[44].

Αἱ διατυπωθεῖσαι ἐν τῷ Πατριαρχικῷ περιβάλλοντι θεωρίαι περί τοῦ Πρωτοθρόνου Προκαθημένου καί Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου ὡς ὄντος «primus sine paribus» καί περί τοῦ ἄλλως, ἀστόχως ἑρμηνευομένου, ὑπερφυεστάτου και πρωταρχικοῦ Μυστηρίου τῆς Ἁγίας Σριάδος καί τῆς ἐν αὐτῇ Τριαδικῆς κοινωνίας, τοῦ «δυσθεωρήτου καί Ἀγγέλων ὀφθαλμοῖς»^[45], πειρῶνται στῆσαι πρωτεῖον οὐχί τιμῆς, ἀλλ’ ἐξουσίας ἐν τῇ Ἁγιωτάτῃ ἡμῶν Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ, (ὅπερ προδήλως προσιδιάζει μόνον εἰς τόν «κατ’ αὐστηρόν καί ἀποκλειστικῶς μοναρχικόν σύστημα»^[46] διοικοῦντα ἄρχοντα τοῦ Βατικανοῦ), διό καί ἀφίστανται τῆς ἀληθείας, ἀποπροσανατολίζουσαι τούς ἀποδεχομένους αὐτάς.

Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ἑρμηνευτής καί σχολιαστής τῶν Ἱερῶν Κανόνων τοῦ Ἱεροῦ Πηδαλίου, ἐπικαλούμενος καί τήν γνωμοδότησιν τοῦ διακεκριμένου Κανονολόγου Ζωναρᾶ, καθορίζει τά δικαιώματα καί τάς δικαιοδοσίας ἐπί τῶν ἐκκλήτων τοῦ τε Οἰκουμενικοῦ καί τῶν λοιπῶν Πατριαρχῶν˙ «μόνον τῶν ὑποκειμένων τῷ Κωνσταντινουπόλεως ἔχει ὁ Κωνσταντινουπόλεως τάς ἐκκλήτους, ὥσπερ καί τῶν ὑποκειμένων τῷ Ρώμῃς ἔχει ὁ Ρώμης τάς ἐκκλήτους» καί «οὐ πάντων τῶν Μητροπολιτῶν πάντως ὁ Κωνσταντινουπόλεως καθεῖται δικαστής, ἀλλά τῶν ὑποκειμένων αὐτῷ»^[47].

Παναγιώτατε,

Μακαριώτατοι,

Σεβασμιώτατοι καί Πανιερώτατοι Ἅγιοι Πατέρες καί Ἀδελφοί,

Ὁ Θεῖος Δομήτωρ τῆς Ἁγίας ἡμῶν Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, οἱ Χριστοκήρυκες Ἅγιοι Ἀπόστολοι καί οἱ Ἅγιοι Θεοφόροι Πατέρες καί Διδάσκαλοι τῆς Οἰκουμένης παρέδωκαν διά τῆς Θείας Γραφῆς καί τῶν Ἁγίων Οἰκουμενικῶν καί Τοπικῶν Συνόδων τῇ Ἁγιωτάτῃ ἡμῶν Ἐκκλησίᾳ τό Ἱερόν Πηδάλιον Αὐτῆς καί τήν βαρύτιμον Ὀρθόδοξον Παράδοσιν καί Κληρονομίαν. Τό Συνοδικόν σύστημα, λειτουργοῦν ἀρίστως ὑπό τό Θεῖον φῶς καί τόν φωτισμόν τῶν Θείων καί Ἱερῶν Κανόνων, διευθετεῖ θεαρέστως ἅπαντα τά ἀναφυόμενα διοικητικά καί πνευματικά ἐκκλησιαστικά θέματα. Τό Θεῖον Σύνταγμα τῶν Ἱερῶν Κανόνων καθορίζει καί προβλέπει τά ὅρια καί τάς δικαιοδοσίας ἑκάστης τῶν κατά τόπους Ἁγίων τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησιῶν. 

Ὁ καθ’ ὑπέρβασιν τῶν Ἱερῶν Κανόνων ἐπεκτατισμός εἰς ἀλλοτρίας διακεκριμένας ἀπ’ αἰώνων ἐκκλησιαστικάς δικαιοδοσίας καί ὁ συνοδικῶς κατακεκριμένος Ἐθνοφυλετισμός θεωροῦνται παντελῶς ἀποδοκιμαστέοι και ἀποφευκτέοι. «Ἔθνος ἅγιον»^[48] καί «λαός περιούσιος»^[49] εἶναι σύμπας ὁ Ὀρθόδοξος Χριστώνυμος λαός τοῦ Θεοῦ, τοῦθ’ ὅπερ καταδικάζει τήν αἵρεσιν τοῦ Ἐθνοφυλετισμοῦ. Ἀλλά καί ἡ δεινή παναίρεσις τοῦ Οἰκουμενισμοῦ συνιστᾶ σύγχρονον μάστιγα.

Ἀντί ἄλλων πασχαλίων εὐχῶν ἄς μοῦ ἐπιτραπῇ νά ἑνώσω τήν φωνήν μου μεθ’ ὅλων τῶν Ἁγίων κατά τόπους Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, αἱ ὁποῖαι ἄχρι τοῦ νῦν ἐμφρόνως δέν ἀποδέχονται ἐν τῇ λειτουργικῇ πράξει τήν ἀποδοθεῖσαν εἰς τάς μερίδας τῶν σχισματικῶν τῆς Οὐκρανίας Αὐτοκεφαλίαν διά τήν ὅλως ἰδιάζουσαν αὐτήν περίπτωσιν καί αἰτοῦνται τήν σύγκλησιν Πανορθοδόξου Συνόδου εἰς ἀντιμετώπισιν τοῦ ὀξυτάτου προβλήματος τοῦ διχασθέντος Οὐκρανικοῦ λαοῦ καί τῆς ὁσημέραι ἐπιτεινομένης ἐντάσεως τῶν διωγμῶν τῆς Κανονικῆς Ὀρθοδόξου Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας ἐν 21ῳ αἰῶνι, τῶν διωκτῶν ἐρειδομένων εἰς τήν ἰσχύν τῆς Οὐκρανικῆς Πολιτείας καί τήν συμπαράστασιν τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας. 

Ἐάν διά διαφόρους λόγους καθίσταται δυσχερής ἡ σύγκλησις Πανορθοδόξου Συνόδου, ἄς συσκεφθῇ συνοδικῶς, ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, ἑκάστη κατά τόπους Αὐτοκέφαλος Ἐκκλησία καί, μετά ἀβίαστον καί ἀδιάβλητον ψηφοφορίαν, ἄς κομίσῃ ὁ ἑκασταχοῦ σεπτός Προκαθήμενος τό ἀποτέλεσμα καί τήν ἀπόφασίν της εἰς τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον. Μόνον ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι καί ὄχι διά παρεμβάσεων καί πιέσεων δύναται νά ἐπιλυθῇ θεοφιλῶς καί θεαρέστως τό φλέγον τοῦτο ζήτημα.

Περαίνων τήν παροῦσαν Πασχάλιον παρέμβασιν καί παράκλησίν μου ἐπιθυμῶ νά εὐχηθῶ ἀπό καρδίας νά διδαχθῶμεν καί ἐμπνευσθῶμεν ἅπαντες ἐκ τοῦ λεντίου, τῆς ἄκρας ταπεινώσεως καί κενώσεως τοῦ Θεανθρώπου Κυρίου μας καί τῆς ὑπερφυοῦς Ἀρχιερατικῆς Προσευχῆς Του καί νά διέλθωμεν τάς ἁγίας καί κοσμοσωτηρίους ἑορτάς τοῦ Ἁγίου Πάσχα ἐν τῷ Θείῳ καί Ἀνεσπέρῳ Φωτί τῆς Ἀναστάσεως, τῇ Ἀναστασίμῳ χαρᾷ καί ἀγάπῃ καί ἡ Χάρις τοῦ Ἀναστάντος Κυρίου καί Θεοῦ ἡμῶν νά πληροῖ τάς Ἀρχιερατικάς ἡμῶν καρδίας. Καί προεχόντως νά παρέχωμεν εἰς τόν σύγχρονον κόσμον τήν ζῶσαν ὀρθόδοξον μαρτυρίαν ἐν τῇ ἁγίᾳ ἑνότητι καί τῇ ἀγάπῃ τοῦ Ἀναστάντος Θείου Λυτρωτοῦ μας, τοῦ Θεοῦ τῆς Ἀγάπης, τῶν οἰκτιρμῶν καί τῆς φιλανθρωπίας.

Ἐπί δέ τούτοις, ἐξαιτούμενος τήν Ὑμετέραν κατανόησιν καί τάς θεοπειθεῖς Ὑμῶν εὐχάς ἐπί τήν ἐλαχιστότητά μου καί τό ἡμέτερον Ποίμνιον, διατελῶ,

Μετά βαθυτάτου σεβασμοῦ καί ἀγάπης Χριστοῦ

Ἐλάχιστος ἐν Ἐπισκόποις

† Ὁ Κυθήρων Σεραφείμ

Σημείωσις : Τό ὡς ἄνω κείμενον κοινοποιεῖται σήμερον, τήν 2^αν Μαΐου ἐ.ἔ. ἑορτήν τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου τοῦ Μεγάλου, Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας καί στύλου τῆς Ὀρθοδοξίας, εἰς τό Ὀρθόδοξον Χριστεπώνυμον Πλήρωμα εἰς προάσπισιν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιολογίας, τῶν Θείων καί Ἱερῶν Κανόνων, τοῦ Συνοδικοῦ Συστήματος καί τῆς Κανονικῆς Σάξεως ἐν τῇ Ἁγιωτάτῃ ἡμῶν Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ καί ἐν ἑνί λόγῳ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆς Παραδόσεως καί Κληρονομίας. 

Ἡ Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία παράγει Ἱερούς Κανόνας καί Δογματικούς Ὅρους, ἐάν δεήσῃ, οὐδέποτε ὅμως καταργεῖ καί ἀλλοιώνει Ἀποφάσεις, Δογματικούς Ὅρους καί Ἱερούς Κανόνας τῶν Οἰκουμενικῶν καί τῶν ὑπ’ αὐτῶν ἀναγνωρισθεισῶν Τοπικῶν Συνόδων. Διότι ἄλλως, ἐάν ἑκάστοτε θεσπίζῃ νέους «δογματικούς ὅρους» καί καινοφανεῖς «ἱερούς κανόνας», ἀθετοῦντας καί ἀγνοοῦντας τό πνεῦμα καί τό γράμμα τῶν αὐθεντικῶν ἐκείνων τῶν Ἁγίων Οἰκουμενικῶν Συνόδων ἀνοίγεται ἡ θύρα τοῦ Οἰκουμενισμοῦ και τῶν παντοειδῶν αἱρέσεων.

† Κ.Σ. 

ιδ) Ὀ Σεβ. Μητρ. Κυθήρων σέ ἐπιστολή του (11-6-2019) πρός τόν κ. Παναγιώτη Τελεβάντο γράφει τά ἑξῆς : «Ὁμολογουμένως, τό Οὐκρανικόν πρόβλημα εἶναι τό μεῖζον καί ἀκανθῶδες κανονικόν ζήτημα, τό ὁποῖο συγκλονίζει καί συνταράσσει σήμερα τάς κατά τόπους Αὐτοκεφάλους Ὀρθοδόξους Ἐκκλησίας καί ὅλον τόν Ὀρθόδοξον Χριστιανικόν κόσμον. Εὐτόνως τό ἐπεσήμανα πολλάκις εἰς τάς Συνεδριάσεις τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, τῆς ὁποίας τυγχάνω μέλος κατά τήν ἐνεστῶσαν περίοδον, ἀλλά καί διά τῶν ἑορτίων Ποιμαντορικῶν μου Ἐγκυκλίων, καί ὄχι μόνο, ὅτι τό Οὐκρανικό ζήτημα εἶναι περίπλοκον καί πολυδαίδαλον, ὑπερβαῖνον ἴσως πᾶν προηγούμενον, ἀφοῦ ἡ Αὐτοκεφαλία ἐδόθη, καθ’ ὅν γνωστόν τρόπον ἐδόθη, καί εἰς οὕς ἐδόθη.

(Δέν θά ἀναπτύξω ἐδῶ τάς κανονικάς παραβάσεις καί τά κανονικά ἐπιχειρήματα, τά ὁποῖα ἀναπτύσσονται εἰς τό πρόσφατο ἑόρτιο κείμενό μου πρός τούς σεπτούς Προκαθημένους τῶν Αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καί ὅλους τούς Σεβασμιωτάτους καί Πανιερωτάτους Μητροπολίτας ὑπό τόν τίτλον «Πασχάλιος ἱκεσία»).

Ἡ καθ’ ὅν τρόπον ἐλύθη ἀκοινωνησία τῶν ἐν Οὐκρανίᾳ ὑφισταμένων δύο σχισματικῶν παρατάξεων καί τά παρεπόμενα αὐτῆς (ἀναθεματισμοί, καθαιρέσεις καί χειροτονίαι ὑπό καθῃρημένων) δέν παράγει κανονικά ἀποτελέσματα, ἐφ’ ὅσον ἄνευ συναινέσεως καί ἐν διαφωνίᾳ ἁπασῶν τῶν κατά τόπους Αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν ἐλύθη, καί μέχρι στιγμῆς τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον ἀπορρίπτει τό αἴτημα συγκλήσεως Πανορθοδόξου Συνόδου διά τήν ἐξέτασιν τοῦ ἀνακύψαντος ὀξυτάτου Οὐκρανικοῦ προβλήματος, οὐδεμία δέ Αὐτοκέφαλος Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἔχει ἐκκλησιαστικήν καί λειτουργικήν κοινωνίαν μετά τῆς «νέας Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας», ἐνῷ ὁ προσφάτως δοθείς Πατριαρχικός Τόμος Αὐτοκεφαλίας «τῆς νέας Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας» οὐδέ τόν «ἐπίτιμον Πατριάρχην Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας Φιλάρετον» καί τούς συν αὐτῷ «ἀποκατασταθέντας» σχισματικούς ἀνέπαυσε»^[50].  

5. Ἡ στάση τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πειραιῶς, Φαλήρου, Δραπετσῶνας καί Ἁγίου Ἰωάννου Ρέντη κ. Σεραφείμ

α) Ὁ Σεβ. Μητρ. Πειραιῶς κ. Σεραφείμ, σέ τηλεοπτική του συνέντευξη, στίς 17-9-2018, στό κανάλι «Kontra», στήν ἐκπομπή «Ἐπί τοῦ Πιεστηρίου», περιέγραψε ὡς σύνθετο καί πολύπλοκο θέμα τό ζήτημα τῆς ἀντιπαράθεσης Φαναρίου-Μόσχας γιά τήν Οὐκρανία. «Ἡ Ἐκκλησία δέν μπορεῖ νά ἐργαλοποιεῖται στά γεωπολιτικά πλάνα» τόνισε χαρακτηριστικά καί συμπλήρωσε : «Κεφαλή τῆς Ἐκκλησίας δέν εἶναι ἕνας ἄνθρωπος, οὔτε κἄν ἡ Σύνοδος, ἀλλά ὁ Χριστός. Ὁ ἐθνοφυλετισμός εἶναι κακοδοξία καί αἵρεση, συνεπῶς δέν μιλᾶμε γιά ἐθνικές Ἐκκλησίες, ἀλλά μιλοῦμε γιά ἕναν λαό τοῦ Θεοῦ, γιά μία Ἐκκλησία, στήν ὁποία ὑπάρχουμε ὅλοι, οἱ Ρῶσοι, οἱ Ἕλληνες, οἱ Βούλγαροι, οἱ Σέρβοι».

Συμπλήρωσε πάντως πώς «τό κανονικό δίκαιο λέει πώς μπορεῖ νά μήν ὑπάρχουν ἐθνικές ἐκκλησίες μέ τήν ἔννοια τοῦ φυλετισμοῦ, ἀλλά ὑπάρχουν ἐθνικές δικαιοδοσίες, ὅπου ὑπάρχει ἕνας πρῶτος καί μία Σύνοδος, καί αὐτά εἶναι “συνειρμοσμένα ὅπως οἱ χορδές μέ τήν κιθάρα’’».

«Οἱ Ἱεροί Κανόνες λένε πώς μιά ἀνεξάρτητη χώρα πρέπει νά ἔχει μιά ἀνεξάρτητη Ἐκκλησία» ἀνέφερε καί ἐνέκρινε τήν ἐπιθυμία τῶν Οὐκρανῶν γιά ἀνεξάρτητη Ἐκκλησία, διευκρινίζοντας πάντως πώς «ἡ χώρα εἶναι “πνευματική κολυμβήθρα τῶν Ρώσων”, γιατί στό Κίεβο, στόν Δνείπερο ποταμό, βαπτίστηκε ὁ πρίγκηπας Βλαδίμηρος. Πρέπει νά καταλάβουμε τούς δεσμούς» σημείωσε «καί νά ἀντιληφθοῦμε τό καθεστώς, πού ἔχει ἤδη ἐδῶ καί αἰῶνες δημιουργηθεῖ».

Χαρακτήρισε τόν Μητροπολίτη Ὀνούφριο ἐξηρτημένο ἀπό τό ρωσικό Πατριαρχεῖο, τόν Ποροσένκο οὐνίτη καί κατηγόρησε τόν Φιλάρετο γιά διασπαστικές κινήσεις.

Τόνισε σέ ὅλους τούς τόνους πάντως πώς μέχρι νά συνέλθει Οἰκουμενική Σύνοδος τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἔχει τό ἔννομο δικαίωμα νά χορηγεῖ αὐτοκεφαλία ἤ νά τήν ἄρει. Ἀλλά, διευκρίνισε πώς τό πρόβλημα εἶναι πώς δέν μπορεῖ νά δοθεῖ αὐτοκεφαλία, γιατί δέν ἔχει ζητηθεῖ ἀπό τήν Κανονική Ἐκκλησία. «Τό ΝΑΤΟ καί οἱ ΗΠΑ ἐπιθυμοῦν τήν αὐτοκεφαλία» εἶπε ἀκόμη καί δήλωσε πεπεισμένος πώς ὑπάρχουν πολιτικές πιέσεις.

Ἀπαντώντας περί σχίσματος, τόνισε πώς «τό σχίσμα δέν εἶναι κάτι, πού μπορεῖ νά γίνει μεταξύ δύο Ἐκκλησιῶν Αὐτοκεφάλων, ἀλλά μόνο διακοπή κοινωνίας μπορεῖ νά ὑπάρξει».

Τέλος, σημείωσε πώς ἐνδεχομένως τό θέμα νά τεθεῖ στήν Ἱεραρχία τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας τοῦ Ὀκτωβρίου 2018^[51].

β) Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πειραιῶς κ. Σεραφείμ στίς 18-10-2018 δημοσίευσε κείμενο μέ τίτλο : «Ὑφίσταται ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Καθολικῇ Ἐκκλησίᾳ δικαιοδοτική ἀρμοδιότης ἐφ' ὅλης τῆς Ἐκκλησίας ἐκτός τῆς ἀρμοδιότητος τῆς Οἰκουμενικής Συνόδου»^[52]; τό ὁποῖο ἔχει ὡς ἐξῆς : 

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

Ἀκτὴ Θεμιστοκλέους 190,

185 39 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ,

Τηλ. +30 210 4514833, Fax +30 210 4518476,

Email : impireos@hotmail.com

Ἐν Πειραιεῖ τῇ 18ῃ Ὀκτωβρίου 2018

ΥΦΙΣΤΑΤΑΙ ΕΝ ΤΗι ΟΡΘΟΔΟΞΩι ΚΑΘΟΛΙΚΗι ΕΚΚΛΗΣΙΑι ΔΙΚΑΙΟΔΟΤΙΚΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΣ ΕΦ’ ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΕΚΤΟΣ ΤΗΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ;

Μέ ἀφορμή τήν ἐξέλιξη τοῦ Οὐκρανικοῦ λεγομένου ζητήματος τίθεται ἀναποδράστως τό ἀνωτέρω ἐρώτημα πρός διερεύνησι καί διασάφησι, διότι ἀποτελεῖ τήν «λυδία λίθο» κατανοήσεως τοῦ προβλήματος, ὅπως τίθεται σήμερον. Ἀσφαλῶς τό Σεπτό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως, κατά τό Κανονικό Δίκαιο τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας, ἔχει, κατά τούς Θείους καί Ἱερούς Κανόνας Γ΄ τῆς Β Οἰκουμενικῆς Συνόδου καί ΚΗ΄ τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, τά πρεσβεῖα τιμῆς μεταξύ τῶν Πατριαρχικῶν Θρόνων, μετά τόν Θρόνο τῆς πρεσβυτέρας Ρώμης στήν Ἀδιαίρετη Ἐκκλησία. 

Μετά δέ τήν σχᾶσι καί ἔκπτωσι ἐξ Αὐτῆς τοῦ Θρόνου τῆς Πρεσβυτέρας Ρώμης τυγχάνει ὁ πρῶτος Θρόνος στήν Ὀρθόδοξη Καθολική Ἐκκλησία καί ἔχει τό κανονικό καί ἔννομο δικαίωμα τῆς τιμητικῆς προεδρίας τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καί ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης τῆς προεδρίας συγκληθησομένης Οἰκουμενικῆς Συνόδου καί κατά ταῦτα τοῦ συντονισμοῦ τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ὡς συμβαίνει μέ ὅλες τίς προεδρίες ἀνά τόν κόσμο διϊστορικῶς. Ἀπονέμει δέ αὐτοκεφαλία καί αὐτονομία σέ ἐκκλησιαστικές δομές, ὑπό τόν ὅρο τῆς ἐγκρίσεως τῶν ἀποφάσεών Του, ἀπό τήν ὁποθενδήποτε συγκληθησομένη Οἰκουμενική Σύνοδο. 

Τά ἀνωτέρω βεβαίως ἰσχύουν ἐπειδή δέν κατορθώθηκε εἰσέτι ἡ συναπόφαση τῶν Ὀρθοδόξων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν γιά τήν ἀποδοχή διαδικασίας ἀπονομῆς τῆς αὐτοκεφαλίας καί τοῦ αὐτονόμου, πού συζητεῖται ἐπί πενήντα ἔτη καί προβλέπει αἴτησι τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ σώματος, συναίνεσι τῆς Μητέρας Ἐκκλησίας καί ἔγκρισι τῶν λοιπῶν αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν.

Κατά ταῦτα τό Σεπτό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο δύναται νά χορηγήσει αὐτοκεφαλία σέ ἐκκλησιαστική δομή, πού τό ζητεῖ καί πού πληροῖ τούς κανονικούς ὅρους, ἀλλά στήν συγκεκριμένη περίπτωση τῆς Οὐκρανίας ἐγείρεται τό θέμα ὅτι ἡ μόνη κανονική ἐκκλησιαστική δομή τῆς χώρας, πού μέ ἀπόφαση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Διονυσίου Δ΄ ἀπό τό 1686 διοικεῖται ἀπό τό Πατριαρχεῖο Μόσχας δέν ἐπιθυμεῖ καί δέν ἐπιδιώκει σήμερα τήν ἀνακήρυξή της σέ αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία. 

Τήν αὐτοκεφαλία τῆς Οὐκρανικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἐπιδιώκουν ὁ δυτικόφιλος οὐνίτης Πρόεδρος τῆς χώρας Πέτρο Ποροσένκο, τό κοινοβούλιο τῆς χώρας καί δύο σχισματικές ἐκκλησιαστικές δομές, ἡ «Οὐκρανική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία - Πατριαρχεῖο Κιέβου», πού ἀποσπάστηκε τό 1992 ἀπό τό Ρωσσικό Πατριαρχεῖο μέ σκληρές ἐπιθέσεις καί ἀναθέματα κατά τοῦ Πατριαρχείου τῆς Μόσχας, μέ ἐπικεφαλῆς τόν καθηρημένο καί ἀναθεματισμένο πρώην Μητροπολίτη Κιέβου μοναχό Φιλάρετο (Ντενισένκο) καί ἡ «Οὐκρανική Αὐτοκέφαλη Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία», πού δημιουργήθηκε τό 1921 ἀπό τίς Σοβιετικές Ἀρχές και, ἕνεκεν τῆς συμπράξεώς της μέ τούς Ναζί κατακτητές τῆς χώρας, κατεδιώχθη καί συνέπτυξε «ἐκκλησία τῶν κατακομβῶν» καί μετά ταῦτα ἀνεβίωσε τό 1980 ἀπό τόν αὐτοπροσδιοριζόμενο ὡς «Πατριάρχη» Μστισλάβ, πού ζοῦσε στή Δύση, καί σήμερα διοικεῖται ἀπό τόν αὐτοπροσδιοριζόμενο ὡς «Μητροπολίτη Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας» Μακάριο Μαλέτιτς.

Τό Σεπτό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἀπέστειλε δύο ἐξάρχους γιά τήν διερεύνηση τοῦ θέματος καί ἀπεφάσισε Συνοδικῶς νά χορηγήσει αὐτοκεφαλία στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, ἀπροσδιορίστως πρός τό παρόν, καί βέβαια ὄχι στήν ἀναγνωριζομένη ὑπό πάντων καί ὑπό τοῦ Σεπτοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου Κανονική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας ὑπό τόν Μητροπολίτη Ὀνούφριο, πού κανονικῶς ἐξαρτᾶται ἀπό τό Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας, πού δέν τό ἐπιθυμεῖ, καί δεύτερον ἀπεκατέστησε στήν κανονική τάξη τίς δύο σχισματικές «Ἐκκλησιαστικές» δομές μέ τούς ἐπικεφαλῆς των, τῶν ὁποίων τήν κανονική κατάσταση οὐδεμία Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀνεγνώριζε. 

Εἰδικώτερα ὁ μοναχός Φιλάρετος Ντενισένκο, κληρικός τυγχάνων τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας ὡς Μητροπολίτης Κιέβου τό 1992, καθηρέθη ἐκ τοῦ ὑψηλοῦ τῆς Ἀρχιερωσύνης ὑπουργήματος καί μετά ταῦτα ἀνεθεματίσθη γιά τήν πρόκλησι σχίσματος, ἀλλά καί γιά ἑτέρας ἀντικανονικάς αὐτοῦ ἐνεργείας, ὁ δέ ἕτερος οὐδεμία κανονική χειροτονία κέκτηται, προερχόμενος ἐξ «Ἱεραρχίας» μιᾶς μορφῆς «ζώσης Ἐκκλησίας» τοῦ Σοβιετικοῦ Καθεστῶτος, πού συνεστήθη τό 1921.

Τό κρίσιμο ἑπομένως θέμα, πού τίθεται ἀπό κανονικῆς ἐπόψεως στό συγκεκριμένο ζήτημα, εἶναι, ἐάν ἡ ἀπόφασις τελείας συνόδου προεδρευομένης ὑπό Πατριάρχου, ὡς εἶναι ἡ σύνοδος τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας, εἶναι ἀνέκκλητος ἤ δύναται νά ἐκκληθῆ ἐνώπιον ἄλλης Πατριαρχικῆς συνόδου. Τό θέμα αὐτό ἀπησχόλησε τήν Οἰκουμενική Ἐκκλησία μετά τήν Σύνοδο τῆς Σαρδικῆς καί τούς Κανόνες Γ΄, Δ΄ καί Ε΄. Πρῶτος ὁ Ἐπίσκοπος Ρώμης Ζώσιμος, ἐπικαλούμενος τούς Κανόνες τῆς Σαρδικῆς, ὡς κανόνες δῆθεν τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου τῆς Νικαίας, διεξεδίκησε δικαιώματα ὑπάτου δικαστοῦ ἐπί τῶν Ἐκκλησιῶν τῆς Β. Ἀφρικῆς καί ἀξίωσε τήν ἀποκατάσταση τοῦ καθαιρεθέντος ἀπό τόν Ἐπίσκοπο Sicca Οὐρβανό πρεσβυτέρου Ἀπιαρίου. 

Οἱ Ἀφρικανοί Ἐπίσκοποι ἀπέκρουσαν διαρρήδην τό ὑπό τοῦ Ἐπισκόπου τῆς πρεσβυτέρας Ρώμης Ζωσίμου καί τοῦ διαδόχου του Βονιφατίου Κελεστίνου Α΄ ἀξιούμενο δικαίωμα ὑπάτου δικαστοῦ τῶν ἐκκλησιῶν τους τό 424. Προηγουμένως, ἡ ἐν Καρθαγένῃ Τοπική Σύνοδος, μέ τόν ΛΣΤ’ (31^ο) Κανόνα της (κατ’ ἀρίθμησιν «Πηδαλίου»), ὁ ὁποῖος ἐπαναλαμβάνεται ἀπαράλλακτος, καί μέ τόν ΡΛΔ’ (129^ο) Κανόνα τῆς ἰδίας Συνόδου, νομοθέτησε : «Ὁμοίως ἤρεσεν, ἵνα οἱ πρεσβύτεροι καὶ οἱ διάκονοι καὶ οἱ λοιποὶ κατώτεροι κληρικοί, ἐν αἷς ἔχουσιν αἰτίαις, ἐὰν τὰ δικαστήρια μέμφωνται τῶν ἰδίων ἐπισκόπων, οἱ γείτονες ἐπίσκοποι ἀκροάσωνται αὐτῶν καί, μετὰ συναινέσεως τοῦ ἰδίου ἐπισκόπου, τὰ μεταξὺ αὐτῶν διαθῶσιν οἱ προσκαλούμενοι παρ’ αὐτῶν ἐπίσκοποι. Διό, εἰ καὶ περὶ αὐτῶν ἔκκλητον παρέχειν νομίσωσι, μὴ ἐκκαλέσωνται εἰς τὰ πέραν τῆς θαλάσσης δικαστήρια, ἀλλὰ πρὸς τοὺς πρωτεύοντας τῶν ἰδίων ἐπαρχιῶν, ὡς καὶ περὶ τῶν ἐπισκόπων πολλάκις ὥρισται. 

Οἱ δὲ πρὸς περαματικὰ δικαστήρια διεκκαλούμενοι, παρ᾽ οὐδενὸς ἐν τῇ Ἀφρικῇ δεχθῶσιν κοινωνίαν» καί τό σημαντικόν εἶναι ὅτι οἱ Κανόνες τῆς ἐν Καρθαγένῃ Συνόδου ἐπικυρώθησαν ὁρισμένως καί ὀνομαστικῶς ἀπό τόν Β΄ κανόνα τῆς Ἁγίας Στ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἁπλῶς δέ ἀπό τόν Α΄ τῆς Δ΄ καί τόν Α΄ τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἑπομένως, ἡ ἀδιαίρετος Ἐκκλησία ἐδέχθη ὅτι τά ὑπό τοῦ Γ΄, Δ΄ καί Ε΄ Κανόνων τῆς Σαρδικῆς ὁριζόμενα ἀφοροῦσαν εἰδικό προνόμοιο, πού ἀπενεμήθη στόν τότε Ὀρθόδοξο Ἐπίσκοπο τῆς πρεσβυτέρας Ρώμης διά τούς ὑπ’ αὐτόν ὑπαγομένους Ἐπισκόπους καί μόνον καί ὄχι περί ἀναθέσεως ὑπερτάτης ἐκκλησιαστικῆς δικαιοδοσίας σέ αὐτόν. Σχετικά ὁ Ζωναρᾶς λέγει : «Οὔτε οὖν τῆς ἐν Νικαίᾳ συνόδου ἐστίν ὁ κανών, οὔτε πᾶσας τάς ἐκκλήτους ἀνατίθησι αὐτῷ ἀλλά τῶν ὑποκειμένων αὐτῷ» (Σ. Γ. 241), ὁ δέ Βαλσαμών ἀναφέρει : 

«εἰδικόν γάρ ἐστί τοῦτο εἰς τάς ἐκκλησιαστικάς ὑποθέσεις τοῦ Πάπα καί κρατεῖν ὀφείλει ἔνθα ἐξεφωνήθη» (Σ. Γ. 239). Συνεπῶς, ἡ ἀπαίτησις τοῦ τότε Ὀρθοδόξου Ἐπισκόπου τῆς πρεσβυτέρας Ρώμης γιά προνόμιο ὑπερτάτης ἐκκλησιαστικῆς δικαιοδοσίας ἀπερρίφθη ὑπό τῆς Ἐκκλησίας, διότι ἔγινε δεκτή ἡ κανονική διάταξι τῆς Συνόδου τῆς Καρχηδόνος διά τῆς Ἁγίας Στ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ὅτι θά ἀφορίζονται οἱ κληρικοί ἑτέρου ἐκκλησιαστικοῦ κλίματος, πού θά ἐκκαλοῦν ἐνώπιον τοῦ Ἐπισκόπου τῆς πρεσβυτέρας Ρώμης τάς ὑποθέσεις των.

Στήν Ὀρθόδοξο Καθολική Ἐκκλησία ἐπί τῇ βάσει τῶν Θείων καί Ἱερῶν Κανόνων Θ΄ καί ΙΖ΄ τῆς Ἁγίας Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, πού διακελεύουν : «Εἰ δὲ πρὸς τὸν τῆς αὐτῆς ἐπαρχίας μητροπολίτην, ἐπίσκοπος ἤ κληρικὸς ἀμφισβητοίη, καταλαμβανέτω τὸν ἔξαρχον τῆς διοικήσεως, ἢ τὸν τῆς βασιλευούσης Κωνσταντινουπόλεως θρόνον, καὶ ἐπ’ αὐτῷ δικαζέσθω», σέ προσβολή δι’ ἐκκλήτου δέν ὑπόκειται, δηλ. τυγχάνει ἀνέκκλητος ἐκδοθεῖσα καταδικαστική ἀπόφασις ὑπό τελείας Συνόδου, συνελθούσης κατ’ ὀρθήν ἐφαρμογή τοῦ ΚΗ΄ Ἀποστολικοῦ Κανόνος καί τοῦ Δ΄ κανόνος τῆς ἐν Ἀντιοχείᾳ Συνόδου, ὅπως εἶναι ἡ ὑπό τήν προεδρία τοῦ Ἐξάρχου τῆς Διοικήσεως τελοῦσα Γενική Σύνοδος τῶν Μητροπολιτῶν ἤ ἡ ὑπό τήν Προεδρία τοῦ Πατριάρχου τελοῦσα Σύνοδος τοῦ οἰκείου Πατριαρχικοῦ κλίματος. 

Τόσον ὁ Θ΄ ὅσο καί ὁ ΙΖ΄ Κανόνες τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου θέτουν διαζευκτικό ἤ στήν ἴδια κανονική πρόβλεψη γιά τόν Ἔξαρχο τῆς Διοικήσεως καί τόν Ἀρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως καί παρέχουν δυνατότητα ἰσοτίμου προσφυγῆς καί ἑπομένως δέν ἀνιδρύουν οἱ Κανόνες γιά τόν Ἀρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως ὑπερτάτη δικαστική ἁρμοδιότητα καί ἕτερο βαθμό δικαιοδοσίας. Ἔξαρχο δέ τῆς Διοικήσεως θεωροῦν τόν Πρόεδρο τοῦ οἰκείου Πατριαρχικοῦ κλίματος. 

Ὁ Βαλσαμών ἀναφέρει χαρακτηριστικά : «Αἱ ψῆφοι τῶν Πατριαρχῶν ἐκκλήτῳ οὐχ ὑπόκεινται, (Ν ΡΚΓ΄, κβ, Β. Γ. α. λη) «ὁ μακαριώτατος πατριάρχης ἐκείνης τῆς διοικήσεως μεταξύ αὐτῶν ἀκροάσθω, κακεῖνα ὁριζέτω ἅτινα τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς κανόσι, καί τοῖς νόμοις συνάδει, οὐδενός μέρους κατά τῆς ψήφου αὐτοῦ ἀντιλέγειν δυναμένου», στήν δέ «Ἐπαναγωγή» ΙΑ΄, 6 (J.G.R. τ Β΄, 260) «Τό τοῦ Πατριάρχου κριτήριον ἐκκλήτῳ οὐχ ὑπόκειται, οὐδέ ἀναψηλαφᾶται ὑφ’ ἑτέρου, ὡς ἀρχή καί αὐτῶν τῶν ἐκκλησιαστικῶν κριτηρίων», ὁ δέ Ἱερός καί Μέγας Φώτιος στά «Νομοκανονικά» του Θ, α΄ (Σ.Α. 169) γράφει : «οὔτε γάρ ἐκκαλοῦντο αἱ τῶν Πατριαρχῶν ψῆφοι». 

Κατά ταῦτα, ἡ δικαστική κρίσις οἱασδήποτε Ἁγίας καί Ἱερᾶς Πατριαρχικῆς Συνόδου, πού ἀποτελεῖ, κατά τό κανονικό μας δίκαιο, τελεῖα Σύνοδο καί ἐκφέρεται μετά ἀπό ἐκδίκαση ποινικῆς ὑποθέσεως, τυγχάνει ἀνέκκλητος δυναμένη μόνον νά ἐκκληθῆ ἐνώπιον Οἰκουμενικῆς Συνόδου (Π. Παναγιωτάκου, Σύστημα τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Δικαίου, Τό ποινικό Δίκαιο τῆς Ἐκκλησίας, σ.. 836 ἑπ., Ἀθῆναι 1962).

Ὑπομνηματίζων ὁ θεοφώτιστος Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης τόν Θ΄ Κανόνα τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου στίς σελ. 192-193 «Πηδάλιο» ἐκδ. Β. Ρηγοπούλου, Θεσσαλονίκη 1998, «ἀπαντῶν» στόν ἐξωμότη καί ἐξουνιτισθέντα Βησσαρίωνα καί στους, ὅπως ἀναφέρει, Παπιστές Βίνιον καί Βελαρμῖνον, ἀναφέρεται στό ζήτημα μέ ἐξαίρετη κανονική ἀνάλυση, λέγοντας χαρακτηριστικά : «Ὅτι μέν γάρ ὁ Κωνσταντινουπόλεως οὐκ ἔχει ἐξουσίαν ἐνεργεῖν εἰς τάς διοικήσεις καί ἐνορίας τῶν ἄλλων Πατριαρχῶν, οὔτε εἰς αὐτόν ἐδόθη ἀπό τόν Κανόνα τοῦτον ἡ ἔκκλητος ἐν τῇ καθόλου Ἐκκλησίᾳ δῆλόν ἐστι ά. διατί ἐν τῇ δ΄. πράξει τῆς ἐν Χαλκηδόνι ταύτης Συνόδου ὁ Κωνσταντινουπόλεως Ἀνατόλιος ἐνεργήσας ὑπερόρια, καί λαβών τήν Τύρον ἀπό τόν Ἐπίσκοπόν της Φώτιον, καί δούς αὐτήν εἰς τόν Βηρυτοῦ Εὐσέβιον, καί καθελών καί ἀφορίσας τόν Φώτιον, ἐμέμφθη καί ἀπό τούς ἄρχοντας, καί ἀπό ὅλην τήν Σύνοδον διά τοῦτο. 

Καί ἀγκαλά ἐπροφασίσθη πολλά, μέ ὅλον τοῦτο ὅσα ἐκεῖ ἐνήργησεν, ἀκυρώθησαν ὑπό τῆς Συνόδου, καί ὁ Φώτιος ἐδικαιώθη, καί τάς ἐπισκοπάς τῆς Τύρου ἔλαβε. Διό καί ὁ Ἐφέσου Ἰσαάκ ἔλεγεν εἰς Μιχαήλ τόν πρῶτον τῶν Παλαιολόγων ὅτι ὁ Κωνσταντινουπόλεως οὐκ ἐκτείνει τήν ἐξουσίαν αὐτοῦ ἐπί τά Πατριαρχεῖα τῆς Ἀνατολῆς (κατά τόν Παχυμέρην βιβλ. στ'. κεφ. ά)˙ β'. ὅτι οἱ πολιτικοί καί βασιλικοί νόμοι δέν προσδιορίζουσιν ὅτι ἡ τοῦ Κωνσταντινουπόλεως μόνον κρίσις καί ἀπόφασις δέν δέχεται ἔκκλητον, ἀλλ΄ ἀορίστως ἑκάστου Πατριάρχου καί τῶν Πατριαρχῶν πληθυντικῶς. Λέγει γάρ Ἰουστινιανός Νεαρά ρκγ΄, ὁ Πατριάρχης τῆς Διοικήσεως ἐκεῖνα ὁριζέτω, ἅτινα τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς Κανόσι καί τοῖς νόμοις συνάδει, οὐδενός μέρους κατά τῆς ψήφου αὐτοῦ ἀντιλέγειν δυναμένου. 

Καί ὁ σοφός Λέων ἐν τῷ α΄. τίτλ. τῆς νομικῆς αὐτοῦ ἐπιτομῆς, λέγει, τό τοῦ Πατριάρχου κριτήριον ἐκκλήτῳ οὐχ ὑπόκειται, οὐδέ ἀναψηλαφᾶται ἀπό ἄλλον, ὡς ἀρχή ὅν τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἐξ αὐτοῦ γάρ πάντα τά κριτήρια, καί εἰς αὐτό ἀναλύει. Καί ὁ Ἰουστινιανός πάλιν βιβλ. γ. κεφ. β. τῆς συναγωγῆς τῆς ἐκκλησιαστικῆς ὁ ἁρμόδιος Πατριάρχης ἐξετάσει τήν ψῆφον, μή δεδιώς ἔκκλητον, καί βιβλ. ά. τιτλ. δ΄ τῆς ἐκκλησιαστικῆς διαταγῆς, οὐκ ἐκκαλοῦνται αἱ τῶν Πατριαρχῶν ψῆφοι, καί πάλιν βιβλ. ά. τίτλ. δ'. κεφ. κθ΄ κατά τῶν ἀποφάσεων δέ τῶν Πατριαρχῶν, ἐνομοθετήθη ἀπό τούς πρό ἡμῶν Βασιλεῖς νά μή γίνεται ἔκκλητος. 

Λοιπόν ἀνίσως κατά τούς Βασιλεῖς τούτους, οἵτινες συμφωνοῦσι μέ τούς ἱερούς Κανόνας, αἱ ψῆφοι τῶν Πατριαρχῶν πάντων δέν δέχονται ἔκκλητον, ἤτοι δέν ἀναβιβάζονται εἰς ἄλλου Πατριάρχου κριτήριον, πῶς ὁ Κωνσταντινουπόλεως δύναται ταύτας νά ἀνακρίνη; καί ἄν ὁ παρών Κανών τῆς δ΄, ἀλλά καί ιζ΄ αὐτῆς, σκοπόν εἶχε νά ἔχῃ ὁ Κωνσταντινουπόλεως τήν ἔκκλητον τῶν λοιπῶν Πατριαρχῶν, πῶς οἱ Βασιλεῖς ἤθελαν θεσπίσουν ἐκ διαμέτρου ὅλον τό ἐναντίον, εἰς καιρόν ὅπου αὐτοί ἐγίνωσκον ὅτι οἱ μή συμφωνοῦντες τοῖς Κανόσι πολιτικοί νόμοι μένουσιν ἄκυροι; γ΄. ὅτι, ἄν δώσωμεν, κατά τούς ἀνωτέρω Παπιστάς, ὅτι ὁ Κωνσταντινουπόλεως κρίνει τούς Πατριάρχας καί ἀνακρίνει τάς κρίσεις αὐτῶν, ἐπειδή ὁ Κανών δέν κάμνει ἐξαίρεσιν τίνος καί τίνος Πατριάρχου, ἄρα κρίνει ὁ αὐτός καί ἀνακρινεῖ καί τόν Ρώμης, καί οὕτως ἔσται ὁ Κωνσταντινουπόλεως καί πρῶτος καί ἔσχατος καί κοινός κριτής πάντων τῶν Πατριαρχῶν καί αὐτοῦ τοῦ Πάπα».

Συνεπῶς, κανονικό δικαίωμα ἐπανεξετάσεως τῆς ὑποθέσεως τοῦ Μοναχοῦ Φιλαρέτου Ντενισένκο, μετά τίς ἀποφάσεις τῆς τελείας Πατριαρχικῆς Συνόδου τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας, ἔχει μόνον ἡ Οἰκουμενική Σύνοδος, ὅπως ἄλλωστε ὁ Σεπτός Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολομαῖος μέ τό ὑπ’ ἀριθμ. 1203/29.8.1999 Πατριαρχικόν Του Γράμμα πρός τόν Μακαριστόν Πατριάρχην Μόσχας κυρόν Ἀλέξιον ἀποδέχεται, γράφων : 

«Εἰς ἀπάντησιν πρός σχετικό τηλεγράφημα καί γράμμα τῆς Ὑμετέρας λίαν ἀγαπητῆς καί περισπουδάστου Μακαριότητος, ἐπί τοῦ ἀνακύψαντος προβλήματος ἐν τῇ καθ’Ὑμᾶς ἀδελφῇ Ἁγιωτάτῃ Ἐκκλησίᾳ τῆς Ρωσσίας, ὅπερ πρόβλημα ὡδήγησε τήν Ἱεράν Σύνοδον αὐτῆς, ὅπως προβῇ, δι’οὕς οἷδεν αὕτη λόγους, εἰς τήν καθαίρεσιν τοῦ ἄχρι πρότινος ἐκ τῶν τά πρῶτα φερόντων Συνοδικοῦ μέλους αὐτῆς Μητροπολίτου Κιέβου κυρίου Φιλαρέτου, ἐπιθυμοῦμεν, ἵνα γνωρίσωμεν τῇ Ὑμετέρᾳ Ἀγάπῃ ἀδελφικῶς ὅτι ἡ καθ’ ἡμᾶς Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία, ἀναγνωρίζουσα εἰς τό ἀκέραιον τήν ἐπί τοῦ θέματος ἀποκλειστικήν ἀρμοδιότητα τῆς ὑφ’ Ὑμᾶς ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας, ἀποδέχεται τά Συνοδικῶς ἀποφασισθέντα περί τοῦ ἐν λόγῳ, μή ἐπιθυμοῦσα τό παράπαν, ἵνα παρέξῃ οἱανδήτινα δυσχέρειαν εἰς τήν καθ’ Ὑμᾶς ἀδελφήν Ἐκκλησίαν».

† ὁ Πειραιῶς ΣΕΡΑΦΕΙΜ

γ) Τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Πειραιῶς κ. Σεραφείμ ἐπισκέφθηκε τήν Τρίτη 19-2-2019, στά γραφεία τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πειραιῶς, ὁ Σεβασμιώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Μπαντσέν καί Βικάριος (Τοποτηρητής) Τσερναούτι κ. Λογγῖνος, τῆς Κανονικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, ὑπό τόν Κανονικό Μακαριώτατο Μητροπολίτη Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας κ.κ. Ὀνούφριο.

Κατά τήν διάρκεια τῆς ἐπισκέψεως, ὁ Σεβασμιώτατος εἶχε τήν ευκαιρία νά συζητήσει μέ τόν Ἀρχιεπίσκοπο γιά τό Οὐκρανικό ζήτημα καί νά ἐνημερωθεῖ γιά τίς θέσεις τῆς Ἱερᾶς Συνόδου Κανονικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας περί τοῦ θέματος.

Ὁ Σεβασμιώτατος Ἀρχιεπίσκοπος κ. Λογγῖνος, ἀφοῦ μετέφερε τίς εὐχές καί τίς εὐλογίες τοῦ Μακαριωτάτου Μητροπολίτου κ. Ὀνουφρίου, εὐχαρίστησε τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Πειραιῶς γιά τήν στήριξη τῆς Κανονικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας καί τοῦ διωκομένου Οὐκρανικοῦ λαοῦ καί τόν συνεχάρη γιά τό πολυποίκιλο ἔργο, πού ἐπιτελεῖται στήν τοπική μας Ἐκκλησία.

δ) Τό Γραφεῖο ἐπί τῶν Αἱρέσεων καί τῶν Παραθρησκειῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πειραιῶς στίς 21-1-2019 δημοσίευσε κείμενο μέ τίτλο : «Ἔκκληση πρός τήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος σχετικά μέ τό Οὐκρανικό ζήτημα»^[53], τό ὁποῖο ἔχει ὡς ἐξῆς :

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΙΩΝ

Ἐν Πειραιεῖ τῇ 21^ῃ Ἰανουαρίου 2019

ΕΚΚΛΗΣΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΧΕΤΙΚΑ  ΜΕ ΤΟ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

Ὁ Τόμος Αὐτοκεφαλίας δόθηκε τελικά τήν ἡμέρα τῶν Θεοφανείων τοῦ 2019 ἀπό τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαῖο στό νέο σχισματικό μόρφωμα, (ὑπό τόν νεοεκλεγέντα «Μητροπολίτη» Ἐπιφάνιο), πού προέκυψε ἀπό τήν λεγομένη «Ἑνωτική Σύνοδο», πού πραγματοποιήθηκε στίς 15 Δεκεμβρίου 2018 στό Κίεβο.

 Τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο δέν ἔλαβε ὑπ' ὄψιν της τίς θερμές ἐκκλήσεις καί παρακλήσεις πολλῶν ἄλλων Ὀρθοδόξων Τοπικῶν Ἐκκλησιῶν, οἱ ὁποῖες ὑπέδειξαν ὡς τόν μόνο ἐνδεδειγμένο τρόπο ἐπιλύσεως τοῦ Οὐκρανικοῦ ζητήματος τόν Διάλογο καί μάλιστα ἐν Συνόδῳ, μέ πανορθόδοξο συμμετοχή ὅλων τῶν Τοπικῶν Ἐκκλησιῶν. Ἤδη ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας διέκοψε κάθε ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί ὁ Πατριάρχης Μόσχας κ. Κύριλλος ἔπαυσε νά μνημονεύει τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαῖο. Τώρα πλέον εἶναι ὁλοφάνερο ὅτι ἡ παγκόσμια Ὀρθοδοξία, μετά τήν μονομερή ἀπόφαση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου νά χορηγήσει καθεστώς Αὐτοκεφαλίας σέ μιά «Ἐκκλησία», ἡ ὁποία δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἕνα συνονθύλευμα σχισματικῶν, καθηρημένων καί αὐτοχειροτονήτων, ὁδηγεῖται μέ γοργά βήματα σέ ἕνα νέο μεγάλο σχίσμα, ἴσως τό δεύτερο μεγάλο σχίσμα μετά ἀπό αὐτό τοῦ 1054, μέ ἀνυπολόγιστες ἐκκλησιαστικές συνέπειες γιά τήν πανορθόδοξη ἑνότητα καί πρός μεγίστη χαρά τῶν ἐχθρῶν της.

Τό Οὐκρανικό Αὐτοκέφαλο ἀποτελεῖ μιά πρωτοτυπία, ἀποτελεῖ σίγουρα μιά ἰδιάζουσα περίπτωση, πού δέν ἔχει ἱστορικό προηγούμενο στήν μέχρι σήμερα πορεία τῆς Ἐκκλησίας μας. Καί τοῦτο, διότι στήν προκειμένη περίπτωση ἀγνοήθηκε ἡ βούληση τῆς ὑπό τόν Μητροπολίτη Ὀνούφριο Κανονικῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία δέν ζήτησε καθεστώς Αὐτοκεφαλίας. Σημειωτέον ὅτι ἡ ἐν λόγῳ Τοπική Ἐκκλησία ἐκφράζει τά 4/5 περίπου, ἀπό πλευρᾶς πληθυσμοῦ, τοῦ Οὐκρανικοῦ λαοῦ. Αὐτοκεφαλία ζήτησε ἀφ' ἑνός μέν ἡ ὑπό τόν πρόεδρο Ποροσένκο Οὐκρανική κυβέρνηση καί ἀφ' ἑτέρου μιά μικρή ὁμάδα καθηρημένων καί αὐτοχειροτονήτων «ἐπισκόπων». Αὐτοί ὑπῆρξαν καί οἱ πραγματικοί ἀποδέκτες τοῦ Αὐτοκεφάλου.

Δέν πρέπει, ἐπίσης, νά παραθεωρεῖται καί μία ἄλλη παράμετρος τοῦ ὅλου θέματος, πού ἐξηγεῖ αὐτό τό παράδοξο, τό γιατί δηλαδή ἀγνοήθηκε ἡ κανονική Τοπική Ἐκκλησία καί ἡ συντριπτική πλειοψηφία τοῦ Οὐκρανικοῦ λαοῦ. Ὅπως ἔχει ἀποκαλύψει ἡ ἐκκλησιαστική καί πολιτική εἰδησεογραφία, πίσω ἀπό τή χορήγηση τοῦ Αὐτοκεφάλου βρίσκονται καί πάλι πολιτικές καί γεωστρατηγικές σκοπιμότητες. Αὐτό ἀποδεικνύεται ξεκάθαρα, ὄχι μόνον ἀπό τίς εὐχαριστίες, πού ἔστειλε ὁ Οὐκρανός Προέδρος κ. Ποροσένκο στίς Η.Π.Α. γιά τήν «ἐνεργό ὑποστήριξή τους στή διαδικασία χορήγησης τοῦ Αὐτοκεφάλου»^[54], ἀλλά καί ἡ ἐπίσημη δήλωση τῆς ἐκπρόσωπου Τύπου τοῦ Ὑπουργείου Ἐξωτερικῶν τῶν Η.Π.Α. Χίθερ Νάουερτ ὅτι «οἱ Ἡνωμένες Πολιτεῖες τῆς Ἀμερικῆς ὑποστηρίζουν τήν χορήγηση Αὐτοκεφαλίας στήν Οὐκρανική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία»^[55].

 

Ὅπως ἔχουμε ἤδη ἐπισημάνει σέ παλαιότερη ἀνακοίνωσή μας, γύρω ἀπό τό ὅλο ζήτημα ἀσχολήθηκαν διακεκριμένες προσωπικότητες καί εἰδικοί ἐρευνητές, ὅπως ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Σεραφείμ, [βλ. μνημειώδη μελέτη του μέ τίτλο : «Ὑφίσταται ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Καθολικῇ Ἐκκλησίᾳ δικαιοδοτική ἀρμοδιότης ἐφ' ὅλης τῆς Ἐκκλησίας ἐκτός τῆς ἀρμοδιότητος τῆς Οἰκουμενικῆς Συνόδου»; (18.10.2018)], ὁ Πρωτοπρ. π. Ἀναστάσιος Γκοτσόπουλος, πρ. τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Νικολάου Πατρῶν, [(βλ. ἐξ ἴσου σημαντική ἐργασία του μέ τίτλο : «Μικρή συμβολή στό διάλογο γιά τό Οὐκρανικό Αὐτοκέφαλο. Ὑπάγεται ἡ Οὐκρανία στή δικαιοδοσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου»; (8.1.2019)], ὁ Πρωτοπρ. π. Θεόδωρος Ζήσης, Ὁμότιμος Καθηγητής τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Α.Π.Θ., (βλ. σημαντικότατη ἐρευνητική του ἐργασία μέ τίτλο : «Τό Οὐκρανικό Αὐτοκέφαλο», Θεσσαλονίκη 2018, ἐκδ. «Το Παλίμψηστον»), κ. ἄ., οἱ ὁποῖοι ἀνέλυσαν καί ἀπέδειξαν μέ πολύ ἰσχυρά ἐπιχειρήματα ὅτι :

Α) Ἡ ἀποκατάσταση τῶν σχισματικῶν τῆς Οὐκρανίας στό ἱερατικό ἤ ἀρχιερατικό τους ἀξίωμα, μετά τήν καθαίρεσή τους ἀπό τό Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας, δέν εἶναι δυνατή ἀπό Σύνοδο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, μέ βάση τούς Ἱερούς Κανόνες, διότι ἐν προκειμένῳ δέν ὑφίσταται τό λεγόμενο «ἔκκλητο» σέ ἄλλη τελεία Πατριαρχική Σύνοδο, παρά μόνον σέ Οἰκουμενική Σύνοδο. Ὅπως ἀναφέρει ὁ Βαλσαμών χαρακτηριστικά : «Αἱ ψῆφοι τῶν Πατριαρχῶν ἐκκλήτῳ οὐχ ὑπόκεινται, Ν ΡΚΓ, κβ, Β. Γ. α. λη «ὁ μακαριώτατος πατριάρχης ἐκείνης τῆς διοικήσεως μεταξύ αὐτῶν ἀκροάσθω, κακείνα ὁριζέτω, ἅτινα τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς κανόσι καί τοῖς νόμοις συνάδει, οὐδενός μέρους κατά τῆς ψήφου αὐτοῦ ἀντιλέγειν δυναμένου», στήν δέ «Ἐπαναγωγή» ΙΑ , 6(J.G.R. τ. Β΄, 260) «Τό τοῦ Πατριάρχου κριτήριον ἐκκλήτῳ οὐχ ὑπόκειται, οὐδέ ἀναψηλαφᾶται ὑφ' ἑτέρου, ὡς ἀρχή καί αὐτῶν τῶν ἐκκλησιαστικῶν κριτηρίων».

Β) Ἡ χορήγηση Αὐτοκεφαλίας στήν Οὐκρανία ἀποτελεῖ ἐπέμβαση στό κανονικό ἔδαφος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας, στήν ὁποία τό Κίεβο ἀπό τό 1686 μέ πράξη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Διονυσίου τοῦ Δ΄, περιῆλθε. Ἡ ἀντισυνοδική συμπεριφορά τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στό Οὐκρανικό ζήτημα καί ἡ συνεργασία του μέ σχισματικές παρατάξεις καί ὄχι μέ τήν κανονική Ἐκκλησία τῆς Ουκρανίας καί τήν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας, στήν ὁποία ὑπάγεται, προσβάλλει τόν συντονιστικό ἑνοποιό ρόλο Του.

Γ) Ἡ ἐπισταμένη μελέτη καί ἔρευνα τῶν λεγομένων «Συνταγματίων», στά ὁποία καταγράφονται οἱ κανονικές δικαιοδοσίες τῶν Θρόνων ἀποτελοῦν ἕνα πολύ ἰσχυρό τεκμήριο, ἕνα ἀδιαμφισβήτητο ἀποδεικτικό στοιχεῖο γιά τό ποῦ ὑπάγεται ἐκκλησιαστικά ἡ Οὐκρανία. Ἀπό τήν μελέτη αὐτή προκύπτει ξεκάθαρα ὅτι ἀπό τόν 17^ο αἰώνα καί ἐντεῦθεν ὅλα τά «Συνταγμάτια» δέν ἀναφέρουν τήν Οὐκρανία στίς ὑποκείμενες στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἐκκλησιαστικές ἐπαρχίες! Ἐπίσης, στό «Σύνταγμα τῶν θείων καί ἱερῶν Κανόνων», τῶν Γ. Ράλλη - Μ. Ποτλή, ὅπου ἀναγράφεται ἡ «Τάξις τῶν Θρόνων τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας», δέν περιλαμβάνεται ἡ Οὐκρανία στίς ἐπαρχίες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἀλλά στήν «Αὐτοκέφαλο Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας».  Ἐπίσης, τά κατ' ἔτος ἐκδιδόμενα «Ἡμερολόγια», ἤ «Ἐπετηρίδες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου» μέχρι καί τοῦ ἔτους 2018 ἀναγράφουν ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας ὑπάγεται κανονικῶς στήν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας.

Δ) Ἡ Πανορθόδοξη Ἐκκλησιαστική Συνείδηση, ὅπως ἔχει καταγραφεῖ στά κατ' ἔτος ἐκδιδόμενα «Ἡμερολόγια», ἤ «Δίπτυχα», ἤ «Ἐπετηρίδες» τῶν Τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ὁμόφωνα μαρτυρεῖ ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας ὑπάγεται στήν κανονική δικαιοδοσία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας. Ὅλα τά Πατριαρχεῖα καί οἱ κατά τόπους Αὐτοκέφαλες Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες θεωροῦν ὡς μοναδικό κανονικό Μητροπολίτη Κιέβου τόν κ. Ὀνούφριο, πού ὑπάγεται στήν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας.  Μέ αὐτόν καί τήν περί αὐτόν Σύνοδο καί μόνον εἶχαν, (ἐπί αἰῶνες μέχρι καί σήμερα), ἐκκλησιαστική κοινωνία ὅλες οἱ Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες στά κατά καιρούς πανορθόδοξα συλλείτουργα καί στίς Διορθόδοξες Ἐπιτροπές. Αὐτή ἡ ὁμοφωνία ἐκφράζει τήν Πανορθόδοξη Ἐκκλησιαστική Συνείδηση, τήν ὁποία ὅμως τώρα τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο παραδόξως καί ἀντικανονικῶς ἀμφισβητεῖ καί ἀκυρώνει μέ μιά μονοκονδυλιά, ἐρχόμενο κατ' οὐσίαν σέ κραυγαλέα ἀντίφαση μέ τόν ἴδιο τόν ἑαυτό του!

Ἐν τῷ μεταξύ ἡ ἐκκλησιαστική εἰδησεογραφία μᾶς πληροφορεῖ ὅτι τά γεγονότα τρέχουν καί οἱ ἐκκλησιαστικές ἐξελίξεις προχωροῦν ἀπό τό κακό στό χειρότερο, ἀφοῦ τό γενόμενο σχίσμα, ἀντί νά ἐπουλωθεῖ, βαθαίνει ὅλο καί περισσότερο. Μετά τήν ἀντικανονική χορήγηση Αὐτοκεφαλίας, ἔχει ξεκινήσει στήν Οὐκρανία ἕνας πρωτοφανής διωγμός κατά τῆς Κανονικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ὑπό τόν Μητροπολίτη Ὀνούφριο. Ἐπίσκοποι, ἱερεῖς, μοναχοί καί πιστοί προπηλακίζονται, ἁρπάζονται μοναστήρια καί ναοί, ἐνῶ διώκονται ἀδελφότητες τῆς Κανονικῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία μετονομάστηκε σέ «Ρωσική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία». Ἕνας ἀλληλοσπαραγμός ἄνευ προηγουμένου. Καί ἐνῶ ὁ διωγμός στήν Οὐκρανία μαίνεται, τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο μέ ἐπιστολή του, (ἀρ. πρωτ. 119/24-12-2018), ζήτησε ἀπό τίς 13 τοπικές Ἐκκλησίες νά ἀναγνωρίσουν τήν Αὐτοκεφαλία καί τή νέα «Ἐκκλησία» τῆς Οὐκρανίας. 

Ὡστόσο, ἤδη τρεῖς Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες : τῆς Σερβίας, Πολωνίας καί Τσεχίας δέν ἀναγνωρίζουν τόν σχισματικό «Μητροπολίτη» Ἐπιφάνιο, ἐνῶ ἐξαπολύουν δριμύ κατηγορῶ γιά τόν κ. Βαρθολομαῖο. Τήν ἴδια γραμμή ἀναμένεται νά ἀκολουθήσουν καί οἱ Ἐκκλησίες τῆς Ἀντιοχείας, Ἀλεξανδρείας Ἱεροσολύμων καί Βουλγαρίας. Πληροφορηθήκαμε ὅτι τό πρόβλημα τῆς χορηγήσεως τῆς Αὐτοκεφαλίας ἀπασχόλησε καί τήν Δ.Ι.Σ. τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἡ ὁποία σέ συνεδρίασή της στίς 8-1-2019 ἀνέγνωσε τήν ὡς ἄνω ἐπιστολή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, σχετικά μέ τήν «ἐκλογή τοῦ Πρώτου προκαθημένου τῆς νέας Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας», ὅπως καί τό σχετικό γράμμα «τοῦ νέου προκαθημένου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας κ. Ἐπιφανίου» καί ἐκεῖνο τοῦ «Μακαριωτάτου Πατριάρχου Μόσχας κ. Κυρίλλου». Ἡ Δ.Ι.Σ. τελικά ἀποφάσισε νά παραπέμψει τό θέμα σέ προσεχή Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας.

Μέ ἀφορμή, λοιπόν, τήν ὡς ἄνω ἀνακοίνωση τῆς Δ.Ι.Σ. καί ἐν ὄψει προσεχοῦς συγκλήσεως Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας μας, μέ αἴσθημα ἀγωνίας καί εὐθύνης γιά τήν πανορθόδοξη ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας μας, θά θέλαμε νά ἀπευθύνουμε ἔκκληση πρός τούς Σεβασμιωτάτους Ἱεράρχες μας καί νά ἐκφράσουμε τούς προβληματισμούς μας γιά τό μεῖζον αὐτό ζήτημα. Θά θέλαμε νά παρακαλέσουμε θερμῶς τούς Ἱεράρχες μας νά πράξουν μέ ὑψηλό αἴσθημα εὐθύνης τό καθῆκον τους. Τούς παρακαλούμε νά ἐξετάσουν τό θέμα μέ νηφαλιότητα, φόβο Θεοῦ καί ἀγάπη πρός τήν Ἐκκλησία, λαμβάνοντας ὑπ' ὄψιν τούς Ἱερούς Κανόνες καί ὅσα παραπάνω ἐπισημάναμε, ὑπηρετώντας τήν πανορθόδοξη ἑνότητα καί τό συμφέρον τῆς Ἐκκλησίας.

Ἐπίσης, τούς παρακαλοῦμε νά λάβουν ὑπ' ὄψιν τους :

α) Τό γεγονός ὅτι ὁ πρόεδρος τῆς Οὐκρανίας κ. Ποροσένκο εἶναι οὐνίτης, ἀφοῦ φωτογραφήθηκε πρόσφατα νά «κοινωνεῖ» ἀπό οὐνίτη «ἐπίσκοπο» τῆς Οὐκρανίας.

β) Τό ὅτι ὁ σχισματικός «Μητροπολίτης» Ἐπιφάνιος ζήτησε τήν συνεργασία τῶν οὐνιτῶν^[56]!

γ) Το γεγονός ὅτι «ὁ μοναχός Φιλάρετος Ντενισένκο, κληρικός τυγχάνων τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας ὡς Μητροπολίτης Κιέβου τό 1992 καθηρέθη ἐκ τοῦ ὑψηλοῦ τῆς ἀρχιερωσύνης ὑπουργήματος καί μετά ταῦτα ἀνεθεματίσθη γιά τήν πρόκλησι σχίσματος, ἀλλά καί γιά ἑτέρας ἀντικανονικάς αὐτοῦ ἐνεργείας, ὁ δέ ἕτερος οὐδεμία κανονική χειροτονία κέκτηται προερχόμενος ἐξ Ἱεραρχίας μιᾶς μορφῆς ‘’ζώσης Ἐκκλησίας’’ τοῦ Σοβιετικοῦ Καθεστῶτος, πού συνεστήθη τό 1921», ὅπως παρατηρεῖ ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. κ. Σεραφείμ.

δ) Τό γεγονός ὅτι ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος «μέ το ὑπ' ἀριθμ. 1203/29.8.1999 Πατριαρχικόν Του Γράμμα πρός τόν Μακαριστόν Πατριάρχην Μόσχας κυρόν Ἀλέξιον ἀποδέχεται, γράφων : ‘Εἰς ἀπάντησιν πρός σχετικό τηλεγράφημα καί γράμμα τῆς Ὑμετέρας λίαν ἀγαπητῆς καί περισπουδάστου Μακαριότητος, ἐπί τοῦ ἀνακύψαντος προβλήματος ἐν τῇ καθ' Ὑμᾶς ἀδελφή Ἁγιωτάτη Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας, ὅπερ πρόβλημα ὡδήγησε τήν Ἱεράν Σύνοδον αὐτῆς, ὅπως προβῆ, δι' οὖς οἶδεν αὕτη λόγους, εἰς τήν καθαίρεσιν τοῦ ἄχρι πρότινος ἐκ τῶν τά πρώτα φερόντων Συνοδικού μέλους αὐτῆς Μητροπολίτου Κιέβου κυρίου Φιλαρέτου, ἐπιθυμοῦμεν, ἵνα γνωρίσωμεν τῇ Ὑμετέρᾳ Ἀγάπῃ ἀδελφικῶς ὅτι ἡ καθ' ἡμᾶς Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία, ἀναγνωρίζουσα εἰς τό ἀκέραιον τήν ἐπί τοῦ θέματος ἀποκλειστικήν ἁρμοδιότητα τῆς ὑφ' Ὑμᾶς ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας, ἀποδέχεται τά Συνοδικῶς ἀποφασισθέντα περί τοῦ ἐν λόγῳ, μή ἐπιθυμοῦσα τό παράπαν, ἵνα παρέξῃ οἱανδήτινα δυσχέρειαν εἰς τήν καθ' Ὑμᾶς ἀδελφήν Ἐκκλησίαν».

Θέλουμε νά πιστεύουμε ὅτι οἱ Ἱεράρχες μας θά ἀρθοῦν στό ὕψος τῶν περιστάσεων καί δέν θά ἀναγνωρίσουν τή νέα σχισματική «Ἐκκλησία» ὑπό τόν «Μητροπολίτη» Ἐπιφάνιο, ἀκολουθώντας τούς Ἱερούς Κανόνες, τούς ὁποίους ὑποσχέθηκαν νά τηροῦν μέ φρικτούς ὅρκους κατά τήν ἡμέρα τῆς χειροτονίας των.

Ἐκ τοῦ Γραφείου ἐπί τῶν Αἱρέσεων καί τῶν Παραθρησκειῶν

ε) Ἡ ἐλαχιστότητά μας, σχετικά μέ τό Οὐκρανικό ζήτημα, δημοσίευσε δύο κείμενα μέ τίτλο : «Φανάρι καί Μόσχα. Ἀντίπαλοι στίς δικαιοδοσίες. Συνοδοιπόροι στόν Οἰκουμενισμό»^[57] (30-10-2018) καί «Μετά τήν Οὐκρανική Αὐτοκεφαλία»^[58] (11-1-2019) καί παρουσίασε δύο ἐκπομπές στό διαδικτυακό κανάλι ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΤV μέ θέμα : «Φανάρι καί Μόσχα. Ἀντίπαλοι στίς διεκδικήσεις. Συνοδοιπόροι στόν Οἰκουμενισμό»^[59] καί «Νεώτερες ἐξελίξεις στό Οὐκρανικό ζήτημα»^[60]. 

6. Ἡ στάση τοῦ Μητροπολίτου Δωδώνης Χρυσοστόμου

Στό Ἀρχιερατικό Συλλείτουργο, πού τελέστηκε στόν Ἱερό Ναό Ἁγίου Διονυσίου στή Ζάκυνθο στίς 17-12-2018, ἐπί τῇ μνήμῃ τοῦ Ἁγίου, κατά τά Δίπτυχα, πού ἐκφώνησε ὁ διάκονος, μνημονεύθηκε γιά πρώτη φορά στόν Ἑλλαδικό χῶρο ὁ σχισματικός ψευδομητροπολίτης Ἐπιφάνιος. Τῆς Θείας Λειτουργίας προέστη ὁ Μητροπολίτης Δωδώνης Χρυσόστομος, συλλειτουργοῦντων τῶν Μητροπολιτῶν Ζάμπιας Ἰωάννου, Ἀξώμης Δανιήλ, Χριστιανουπόλεως Προκοπίου, Ὠλένης Ἀθανασίου καί Ζακύνθου Διονυσίου Δ΄^[61]. 

Ἡ μνημόνευση τοῦ Ἐπιφανίου σέ Ἑλλαδικό ἔδαφος, στοιχεῖται, καθῶς φαίνεται, στήν  μνημόνευση τοῦ Ἐπιφανίου καί κατά τήν χοροστασία τοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου στόν Ἱερό Ναό τοῦ Ἁγίου Νικολάου, στό Νιχώρι τοῦ Βοσπόρου τήν προηγουμένη ἡμέρα στίς 16-12-2018.    

7. Ἡ στάση τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης, Πρεσπῶν καί Ἐορδαίας Θεοκλήτου

Ὁ Μητροπολίτης Φλωρίνης Θεόκλητος στίς 27-12-2018 τέλεσε τήν Θεία Λειτουργία στόν ἑορτάζοντα Ἱερό Ναό Ἁγίου Στεφάνου Πτολεμαΐδος, ὅπου, κατά τά Δίπτυχα, πού ἐκφώνησε ὁ διάκονος, μνημονεύθηκε γιά δεύτερη φορά στόν Ἑλλαδικό χῶρο ὁ σχισματικός ψευδομητροπολίτης Ἐπιφάνιος^[62].

Ἡ ἀνωτέρω ἐνέργεια τῶν Μητροπολιτῶν, οἱ ὁποῖοι δέν ἔχουν δικαίωμα νά ἐκφωνοῦν δίπτυχα, διότι εἶναι Μητροπολῖτες καί ὄχι Προκαθήμενοι, καί οἱ ὁποῖοι ἄνευ Πανορθοδόξου ἀποφάσεως, ἄνευ ἀποφάσεως τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί κατά παράβασιν τῆς ἐκκλησιαστικῆς τάξεως, μνημόνευσαν, διά τοῦ διακόνου, κατά τά Δίπτυχα, τόν σχισματικό ψευδομητροπολίτη Ἐπιφάνιο, τούς καθιστᾶ ὑπολόγους ἔναντι τοῦ Β΄ Ἱεροῦ Κανόνος τῆς ἐν Ἀντιοχείᾳ Τοπικῆς Συνόδου «ὁ κοινωνῶν ἀκοινωνήτῳ ἀκοινώνητος ἔσται»^[63], ἐκτός καί ἄν μετανοήσουν καί ἐπιστρέψουν στήν κανονικότητα, πρᾶγμα τό ὁποῖο δέν ἔχει συμβεῖ μέχρι σήμερα.

8. Ἡ στάση τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ἱερόθεος σχετικά μέ τό Οὐκρανικό ζήτημα ἔγραψε τέσσερα κείμενα. Στίς 30-3-2019 ἔστειλε ἐπίσημη ἐπιστολή πρός τήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος^[64]. Στίς 6-4-2019 δημοσίευσε τό κείμενο «Ἡ χορήγηση τοῦ Αὐτοκεφάλου στήν Ἐκκλησία κατ' ἀκρίβειαν καί κατ' οἰκονομίαν»^[65]. Στίς 8-4-2019 τό κείμενο «Τελική ἀπάντηση στόν κ. Ἀναστάσιο Βαβούσκο»^[66] καί στίς 12-6-2019 τό κείμενο «Οἱ Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες καί ὁ Θεσμός τῆς ‘’Πενταρχίας’’»^[67].

Δέν πιστεύαμε πραγματικά στά μάτια μας καί ὁ νοῦς μας ἀποροῦσε καί ἐξίστατο, ὅταν διαβάσαμε τήν ἐπίσημη ἐπιστολή, πού ἔστειλε ὁ Μητροπολίτης στίς 30-3-2019 πρός τήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, μέ τήν ὁποία, ὡς μέλος τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, καταθέτει τήν γνώμη του γιά τό ἐκκλησιολογικό θέμα τῆς Οὐκρανίας. Σέ τρεῖς πρῶτες ἑνότητες ἀναπτύσσει : 

α) «Σύντομο ἱστορικό τῶν Αὐτοκεφαλιῶν καί τῶν Πατριαρχικῶν ἀξιῶν». 

β) «Οἱ Πατριαρχικοί καί Συνοδικοί Τόμοι γιά τήν χορηγία Αὐτοκεφαλίας καί Πατριαρχικῆς ἀξίας». 

γ) «Ἡ συζήτηση γιά τόν τρόπο ἀνακηρύξεως μιᾶς Ἐκκλησίας σέ Αὐτοκέφαλη». Μέ αὐτές τίς ἑνότητες θέτει τίς θεωρητικές, θεολογικές, ἱστορικές καί ἱεροκανονικές βάσεις, γιά νά φθάσει συμπερασματικά στήν ἑνότητα 

δ) «Ἡ ἀντιμετώπιση τοῦ θέματος τῆς Οὐκρανίας». Σ’ αὐτή, ταυτιζόμενος ἀπολύτως πρός τίς θέσεις καί ἐπιδιώξεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, πιθανόν καί τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἱερωνύμου, καί ὅλων τῶν λοιπῶν ρωσσοφοβικῶν πολιτικῶν καί γεωπολιτικῶν δυνάμεων, καταλήγει στό παντελῶς ἀθεμελίωτο καί ἀπαράδεκτο συμπέρασμα, τό ὁποῖο ἐπί λέξει ἔχει ὡς ἑξῆς :  

«Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δέν μπορεῖ νά ἀρνηθῆ τήν ἀπόφαση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου γιά τήν πράξη του νά ἐκδώση Πατριαρχική Πράξη χορηγήσεως Αὐτοκεφαλίας στήν Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας, ἀλλά νά ἀποδεχθῆ πρός τό παρόν τήν ἀπόφαση αὐτή καί νά ἀναμείνη νά ἐκφράση τήν συνολική ἄποψη καί κρίση της, μέ τήν ψῆφο της, ὅταν θά συνέλθη ἡ Οἰκουμενική Σύνοδος. Ἐκεῖ θά κριθῆ καί ὁ τρόπος, πού δόθηκε ἡ Αὐτοκεφαλία, ὄχι μόνον στήν Οὐκρανία, ἀλλά καί στίς ἄλλες Ἐκκλησίες. Ἡ μή ἀποδοχή τοῦ τρόπου ἐκδόσεως τοῦ Πατριαρχικοῦ Τόμου γιά τήν Αὐτοκεφαλία τῆς Οὐκρανίας, θά θέση σέ ἀμφισβήτηση τίς Αὐτοκεφαλίες τῶν ὀκτώ ἄλλων ὑφισταμένων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, συμπεριλαμβανομένης καί τῆς Αὐτοκεφαλίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Διότι, αὐτές οἱ Αὐτοκεφαλίες χορηγήθηκαν μόνον ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο»^[68].

Τήν παραπάνω θέση ἐξέφρασε καί ὁ σχισματικός Μητροπολίτης Ἐπιφάνιος, στηριζόμενος στόν Μητροπολίτη Ναυπάκτου, σε συνέντευξη, πού παραχώρησε στό Ukrinform. Συγκεκριμένα τόνισε :

 «Ἄν ὁρισμένες Eκκλησίες δέν ἀναγνωρίσουν αὐτήν τήν ἐνέργεια, τότε, ἀκολούθως, θέτουν ὑπό ἀμφισβήτηση τήν αὐτοκεφαλία τους, ἡ ὁποία δόθηκε σέ μιά συγκεκριμένη Ἐκκλησία μέ τόν ἴδιο τρόπο, καί αὐτό διατυπώθηκε ξεκάθαρα ἀπό ἕναν ἀπό τούς Ἱεράρχες, στόν ὁποῖον εἶχε ἀναθέσει ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος νά διερευνήσει αὐτό τό ζήτημα. Εἶπε ὅτι δέν ἔχουμε οὔτε τό δικαίωμα νά συζητήσουμε τό θέμα αὐτό, πρέπει ἁπλά νά ὑποστηρίξουμε καί νά ἀναγνωρίσουμε τήν ἐνέργεια αὐτή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη νά ἀναγνωρίσει τήν αὐτοκεφαλία τῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας, διότι, ἄν δέν τό κάνουμε, ἀμφισβητοῦμε ὁλόκληρο τόν μηχανισμό, πού ὑπῆρχε μέχρι τώρα, καί ἀμφισβητοῦμε ἀκόμη καί τήν αὐτοκεφαλία τῆς Ἐκκλησίας μας»^[69]. 

  

Δικαιολογημένα πολλοί ἔχουν ἐκφράσει τήν πικρία, τήν ὀργή, τήν ἀπογοήτευση, τήν ἀγανάκτηση, γιά τήν ἔνταξή του στό πολιτικό καί ἐκκλησιαστικό κατεστημένο, ἰδιαίτερα γιά τό ὅτι δίνει θεολογική γραμμή στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος νά ἀποδεχθεῖ τήν πατριαρχική αὐθαιρεσία τῆς χορηγήσεως ψευδοαυτοκεφάλου στούς σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας. Τό πόσο πρόχειρα κατέληξε σέ συμπεράσματα, μή κατανοώντας τίς πηγές καί τήν βιβλιογραφία, τό ἐπεσήμανε ὁ κατά τά ἄλλα συνόμιλος καί ὁμόφρων ὡς πρός τήν στήριξη τῶν σχισματικῶν ἐνεργειῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου νομοκανονολόγος Ἀναστάσιος Βαβοῦσκος^[70], ἀλλά καί ὁ ὁμότιμος καθηγητής τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Α.Π.Θ., Αἰδεσιμολογιώτατος Πρωτοπρεσβύτερος π. Θεόδωρος Ζήσης^[71].  

  

Θά ἐπισημάνουμε μόνο ὅτι ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου στρουθοκαμηλίζει, κλείνει τά μάτια καί τόν νοῦ του μπροστά στό τεραστίας σημασίας γεγονός ὅτι ἡ Αὐτοκεφαλία δέν δίδεται στήν Κανονική Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας, ἀλλά σέ δύο ὁμάδες σχισματικῶν, χωρίς αὐτοί νά δηλώσουν μετάνοια καί τήν ἐπιθυμία τους νά ἐπιστρέψουν στήν Κανονική Ἐκκλησία ὑπό τόν Μητροπολίτη Ὀνούφριο. Ὅλες οἱ ἄλλες Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες ἐμφαντικά ἐπισημαίνουν τήν σχισματική κατάσταση τῆς νέας ψευδοαυτοκέφαλης «ἐκκλησίας» ὡς τό κύριο ἐμπόδιο, γιά νά προχωρήσουν στήν ἀποδοχή της, καί θεωροῦν ὅτι τό σχίσμα παραμένει στήν Οὐκρανία, ἀφοῦ δέν τό ἦρε ἡ Ἐκκλησία, πού ἐπέβαλε τήν καθαίρεση καί τόν ἀφορισμό μετά τήν ἐπιδειχθεῖσα μετάνοια, ἐνῶ ἀντίθετα ὁ Μητροπολίτης Ἱερόθεος πουθενά στήν ἐπιστολή του δέν ἀσχολεῖται μέ τό ἐκκλησιολογικό πρόβλημα τοῦ σχίσματος. Δέν ὑπάρχει στά κείμενά του ἡ λέξη «σχίσμα», ἔχει ἐξαφανισθεῖ. 

Σά νά πρόκειται γιά ἀπόδοση Αὐτοκεφαλίας στήν Κανονική Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας καί συζητοῦμε μόνο περί τοῦ ἄν τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο δικαιοῦται νά χορηγεῖ Αὐτοκέφαλο καί νά προσάγουμε ἱστορικές καί ἱεροκανονικές μαρτυρίες. Σέ καμμία, ὅμως, ἀπό τίς περιπτώσεις χορηγήσεως Αὐτοκεφάλου δέν ὑπῆρχε στήν ἐπικράτεια, στόν ἐκκλησιαστικό χῶρο, πού δίδεται ἡ Αὐτοκεφαλία, μία κανονική καί μία σχισματική Ἐκκλησία. Τήν Αὐτοκεφαλία ζητοῦσε καί ἐλάμβανε μία μόνο Ἐκκλησία, πού κάλυπτε τό σύνολο τῶν πιστῶν τῆς χώρας, ἤ ἄν ἡ μία αὐτή Ἐκκλησία εἶχε περιπέσει σέ κατάσταση σχίσματος, δήλωνε μετάνοια, ἐπανερχόταν στήν κανονικότητα καί λάμβανε τό Αὐτοκέφαλο.

Στήν Οὐκρανία, ὅμως, ἡ μία καί μόνη Κανονική Ἐκκλησία, ἀναγνωριζομένη ἐπί αἰῶνες ἀπό τίς λοιπές Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες, δέν ζήτησε πρός τό παρόν Αὐτοκεφαλία. Τό ζήτησαν σχισματικοί, τούς ὁποίους τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἔπρεπε νά συμβουλεύσει νά ἐπανενταχθοῦν ἐν μετανοίᾳ στήν Μία Κανονική Ἐκκλησία, ἡ ὁποία βεβαίως αὐτή καί μόνη δικαιοῦται νά ζητήσει καί νά λάβει τήν Αὐτοκεφαλία. Τώρα στόν ἴδιο τόπο δημιουργήθηκε ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο παράλληλη, δεύτερη τοπική «ἐκκλησία», μέ ξεχωριστή «σύνοδο», μή ἀναγνωριζομένη ἀπό τήν Κανονική Ἐκκλησία, δημιουργήθηκε δηλαδή μέ πατριαρχική βούλα σχισματική κατάσταση. 

Πῶς θά συνυπάρξουν στόν ἴδιο χῶρο δύο παράλληλες ἐκκλησιαστικές δικαιοδοσίες; Ἐπί ἔτη προσπαθοῦμε στό χῶρο τῆς Ὀρθόδοξης Διασπορᾶς νά ἐπιλύσουμε τό πρόβλημα τῶν πολλῶν δικαιοδοσιῶν στόν ἴδιο τόπο· τώρα τό εἰσάγουμε καί μέσα στίς Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες, χωρίς νά ὑπάρχει κανένα θεολογικό καί ἱεροκανονικό ἔρεισμα.

Τό σχίσμα τῆς Οὐκρανίας, πού νομιμοποιήθηκε ἀντικανονικά καί αὐθαίρετα, εἶναι ἕνας ἀπό τούς βασικούς λόγους, πού ἀπορρίπτουν τήν νέα «Αὐτοκεφαλία» ὅλες οἱ Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες, καί τό ὁποῖο παραβλέπει ἀδικαιολόγητα ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου.

Δυστυχῶς, ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου, ἐναντιούμενος πρός τούς Ἱερούς Κανόνες, προτείνει στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος νά κοινωνήσουμε μέ τούς ἀκοινωνήτους σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας καί νά διαγράψουμε τήν διαφορά μεταξύ Ἐκκλησίας καί σχίσματος. Δηλαδή, μέχρι νά συνέλθει ἡ Οἰκουμενική Σύνοδος, ἡ ὁποία κατά τήν γνώμη του θά κρίνει, ἐάν καλῶς ἤ κακῶς δόθηκε ἡ Αὐτοκεφαλία στούς σχισματικούς, νά γίνουμε κι ἐμεῖς σχισματικοί, διακινδυνεύοντας τήν σωτηρία, καί τήν δική μας καί τῶν ἑκασταχοῦ ποιμαινομένων. Ὡραῖο πράγματι ποιμαντικό καί σωτηριολογικό ἐνδιαφέρον! Δέν εἶναι δικαιολογημένες ἡ πικρία, ἡ ἀπογοήτευση, ἡ ἀνησυχία γιά τήν ἀνεξήγητη ἤ ἐξηγούμενη αὐτή ἔκπτωση τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου;

9. Ἡ στάση τοῦ Μητροπολίτου Ἀλεξανδρουπόλεως Ἀνθίμου Β΄

α) Ὁ Μητροπολίτης Ἀλεξανδρουπόλεως Ἄνθιμος παρεχώρησε συνέντευξη στήν ἐφημερίδα «Παραπολιτικά», στόν δημοσιογράφο Πάνο Μπαΐλη, τό Σάββατο 9-2-2019. Σε ἐρώτηση τοῦ δημοσιογράφου : «Αὐτή τήν περίοδο εἶναι στήν ἐπικαιρότητα τό θέμα τῆς Αὐτοκεφαλίας τῆς Οὐκρανίας. Ὑπάρχουν Ἱεράρχες καί στήν Ἑλλάδα, πού χαρακτηρίζουν τό θέμα ἄκαιρο. Πῶς ἑρμηνεύετε τίς ἐνέργειες τοῦ κ. Βαρθολομαίου»; ὁ Μητροπολίτης Ἄνθιμος ἀπάντησε :

«Δέν εἶναι ἐνέργειες τοῦ Βαρθολομαίου, εἶναι ἀποφάσεις τῆς Ἐκκλησίας! Μέ τόν ἴδιο τρόπο, δόθηκαν κάποτε τά Αὐτοκέφαλα ὅλων τῶν Ἐκκλησιῶν, ὅπως καί τῆς δικῆς μας. Τί θά πεῖ∙ «εἶναι ἄκαιρο»; Δηλαδή, πότε θά ἦταν εὔκαιρο; Λύση δέν εἶναι ἡ παραπομπή στίς καλένδες! Ὅταν μιά πληγή στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας δέν θεραπεύεται, τότε πυορροεῖ καί «δέν κλείνει». Ὅσοι τώρα ἀγωνιοῦν γιά τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας, καλά θά κάνουν νά σεβαστοῦν γρήγορα τήν νέα κατάσταση καί νά ἀφήσουν τίς «ὑψηλές συμμαχίες», τίς «πλούσιες φιλίες» καί τούς «ἐκδικητικούς ρεβανσισμούς». Ὁ Βαρθολομαῖος εἶναι ὁ καθρέφτης τῆς ἐκκλησιολογίας τοῦ καθενός μας ἐπισκόπου»^[72].

β) Στίς 29-3-2019 ὁ Μητροπολίτης Ἀλεξανδρουπόλεως Ἄνθιμος δημοσίευσε κείμενο μέ τίτλο : «Ὀρθόδοξη Παγκοσμιοποίηση», στό ὁποῖο διατυπώνει τήν ἄποψη ὅτι «τό αὐτοκέφαλο τῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας (παρά τόν κλυδωνισμό) καί ἡ Συμφωνία τῶν Πρεσπῶν (παρά τόν παραπικρασμό) εἶναι τό crash test γιά τά Βαλκάνια καί τή Μ. Ἀσία»^[73].

10. Ἡ στάση τοῦ Μητροπολίτου Λαρίσης καί Τυρνάβου Ἱερωνύμου

Συνέντευξη γιά θέματα τῆς ἐπικαιρότητας ἔδωσε τήν Δευτέρα 7-1-2019 ὁ Μητροπολίτης Λαρίσης Ἱερώνυμος στήν ἐκπομπή τῆς TRT "Κεντρική Ἑλλάδα Καλησπέρα".

Ὁ Μητροπολίτης ἀναφέρθηκε, μεταξύ ἄλλων, καί στήν παράδοση τοῦ Τόμου Αὐτοκεφαλίας, πού πραγματοποιήθηκε ἀνήμερα τῶν Θεοφανείων στό Φανάρι, ὑπογραμμίζοντας : «Αὐτό, τό ὁποῖο εἶπε ὁ Πατριάρχης, δίνοντας τόν Τόμο, ὅτι ‘’Εἴχατε δικαίωμα νά ζητήσετε Αὐτοκεφαλία. Ἦταν δικαίωμά μου νά σᾶς τόν δώσω’’, νομίζω δίνει καί τήν αἰτία καί τήν λύση τοῦ προβλήματος. Ἀκόμα ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δέν ἔχει ἐκφραστεῖ καί δέν ἐπιτρέπεται νά προτρέξω. Ὅμως, ὀφείλω νά πῶ τά ἱστορικά γεγονότα. Οὔτε πάλι μπορῶ νά πῶ ὅτι εἶμαι ὑπέρ ξεκάθαρα. Εἶμαι κατ’ἀρχήν ὑπέρ, ἀκριβῶς ἐπειδή ὑπάρχουν σημεῖα, τά ὁποία πρέπει νά ξεκαθαριστοῦν, γιά νά κανονικοποιηθεῖ τό ὅλο γεγονός»^[74].

11. Ἡ στάση τοῦ Μητροπολίτου Σύρου, Τήνου, Ἄνδρου. Κέας καί Μήλου Δωροθέου Β’

α) Ὁ Μητροπολίτης Σύρου Δωρόθεος ἀπό τίς 29 ἕως τίς 31-3-2019 προσκάλεσε στόν Πανίερο Ναό τῆς Ευαγγελιστρίας Τήνου τόν Ἀρχιμανδρίτη Χρυσόστομο, Γέροντα τοῦ Ἱεροῦ Κελίου τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Σκήτης τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Κουτλουμουσίου τοῦ Ἁγίου Ὄρους, γιά νά προστεῖ καί νά ὁμιλήσει στήν ἀκολουθία τῶν Γ’ Χαιρετισμῶν πρός τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο^[75] καί νά τελέσει τή Θεία Λειτουργία τῆς Γ’ Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν^[76].

Σημειωτέον ὅτι ὁ Ἀρχιμανδρίτης Χρυσόστομος, ὡς Ἁγιορείτης, μετέβη στό Κίεβο, συμμετεῖχε στήν ἐνθρόνιση, πού ἔγινε στίς 3-2-2019^[77], καί στά ὀνομαστήρια (25-5-2019)^[78] τοῦ σχισματικοῦ ψευδομητροπολίτου Ἐπιφανίου, καί στήν «χειροτονία» τοῦ ψευδεπισκόπου Ὀλβίας Ἐπιφανίου (26-5-2019)^[79], συλλειτούργησε καί εἶχε κοινό ποτήριο μέ τούς ἀκοινωνήτους σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας. 

β) Ὁ Μητροπολίτης Σύρου Δωρόθεος ἔδωσε εὐλογία στούς Ἡγουμένους τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ξενοφῶντος Ἀρχιμανδρίτη Ἀλέξιο καί τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παντοκράτορος Ἀρχιμανδρίτη Γαβριήλ, συνοδευομένους ἀπό 30 Μοναχές ἀπό τήν αδελφότητα τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Τιμίου Προδρόμου Ἀκριτοχωρίου Σερρῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Σιδηροκάστρου, νά μεταβοῦν, νά προσκυνήσουν καί νά ἱερουργήσουν στόν Πανίερο Ναό τῆς Εὐαγγελιστρίας Τήνου στίς 20 καί 21-5- 2019^[80].

Σημειωτέον ὅτι ὁ μέν Ἀρχιμανδρίτης Ἀλέξιος, ὡς Ἁγιορείτης, μετέβη στό Κίεβο, συμμετεῖχε στήν ἐνθρόνιση τοῦ σχισματικοῦ ψευδομητροπολίτου Ἐπιφανίου, πού ἔγινε στίς 3-2-2019, συλλειτούργησε καί εἶχε κοινό ποτήριο μέ τούς ἀκοινωνήτους σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας. Ὁ δε Ἀρχιμανδρίτης Γαβριήλ ἐπέτρεψε τήν τέλεση Θείας Λειτουργίας ἀπό τόν σχισματικό ψευδεπίσκοπο Ὀδησσοῦ καί Μπάλτας Παῦλο τῆς νέας σχισματικῆς ψευδοεκκλησίας τῆς Οὐκρανίας καί τήν συνοδεία του στό Καθολικό τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παντοκράτορος, στίς 7-2-2019^[81].

12. Ἡ στάση τοῦ Μητροπολίτου Νέας Ἰωνίας καί Φιλαδελφείας Γαβριήλ

Ὁ Μητροπολίτης Νέας Ἰωνίας Γαβριήλ στίς 7-4-2019 προσκάλεσε ὡς ὁμιλητή τόν Ἡγούμενο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ξενοφῶντος Ἁγίου Ὄρους Γέροντα Ἀλέξιο, στον Δ΄ Κατανυκτικό Ἑσπερινό τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς στόν Ἱερό Ναό Ζωοδόχου Πηγῆς Καλογραίζης^[82].

Σημειωτέον ὅτι ὁ Ἀρχιμανδρίτης Ἀλέξιος, ὡς Ἁγιορείτης, μετέβη στό Κίεβο, συμμετεῖχε στήν ἐνθρόνιση τοῦ σχισματικοῦ ψευδομητροπολίτου Ἐπιφανίου, πού ἔγινε στίς 3-2-2019, συλλειτούργησε καί εἶχε κοινό ποτήριο μέ τούς ἀκοινωνήτους σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας.

13. Ἡ στάση τοῦ Μητροπολίτου Δημητριάδος καί Ἀλμυροῦ Ἰγνατίου

Ἡ Μητρόπολη Δημητριάδος καί ὁ ἐπικεφαλῆς της Μητροπολίτης Ἰγνάτιος ἔμμεσα ἀναγνωρίζουν τήν σχισματική Οὐκρανική ψευδοεκκλησία, ἀφοῦ τήν τροφοδότησαν μέ πρώην κληρικό της, ὁ ὁποῖος ἐξελέγη «ἐπίσκοπος». Πρόθεση τοῦ ἐπικεφαλῆς τῆς σχισματικῆς «Αὐτοκέφαλης» ψευδοεκκλησίας τῆς Οὐκρανίας Ἐπιφανίου ἦταν νά ἐκλέξει Ἕλληνα «ἐπίσκοπο». Στίς 24-5-2019 ἡ «σύνοδος» τῆς ψευδοεκκλησίας τῆς Οὐκρανίας ἐξέλεξε τόν Ἀρχιμ. Ἐπιφάνιο Δημητρίου σέ «ἐπίσκοπο» Ὀλβίας. Ὁ Ἀρχιμανδρίτης Ἐπιφάνιος (Δημητρίου), ἦταν κληρικός τῆς Mητροπόλεως Δημητριάδος, ἐνῶ ἀπό τίς 24-5-2019 εἶναι «ἐπίσκοπος» τῆς «αὐτοκέφαλης» ψευδοεκκλησίας τῆς Οὐκρανίας^[83]. Ἡ «χειροτονία» του τελέστηκε τήν Κυριακή 26-5-2019^[84].

14. Ἡ στάση τοῦ Μητροπολίτου Φθιώτιδος Νικολάου

Ἐπίσκεψη ἀπό τόν ψευδεπίσκοπο Ὀλβίας Ἐπιφάνιο τῆς Οὐκρανικῆς ψευδοεκκλησίας, δέχθηκε στίς 31-5-2019 ὁ Μητροπολίτης Φθιώτιδος Νικόλαος, στό Γραφεῖο του στίς ἐγκαταστάσεις τοῦ Πνευματικοῦ - Διοικητικοῦ Κέντρου τῆς Μητροπόλεως. Ὁ Μητροπολίτης Νικόλαος ὑποδέχθηκε ἐγκαρδίως τόν ψευδεπίσκοπο Ἐπιφάνιο, ὁ ὁποῖος κατάγεται ἀπό τό χωριό Κόμνηνα τῆς Φθιώτιδος καί τυγχάνει χειροτονία εἰς Διάκονον τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Φθιώτιδος κυροῦ Δαμασκηνοῦ. Ὁ Σεβασμιώτατος εὐχήθηκε στόν Ἐπιφάνιο μακρά, ὑγιή καί καλλίκαρπο Ἀρχιερατεῖα καί μέ δύναμη Θεοῦ νά διακονεῖ τούς Ἕλληνες Χριστιανούς τῆς Οὐκρανίας. Εἰς ἀνάμνησιν δέ τῆς ἐπισκέψεώς του, ὁ Μητροπολίτης δώρησε στόν Ἐπιφάνιο ἕνα Ἀρχιερατικό Ἐγκόλπιο^[85].

15. Ἡ στάση τοῦ Μητροπολίτου Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων Τιμοθέου

 Ὁ Μητροπολίτης Θεσσαλιώτιδος Τιμόθεος στίς 5-6-2019, ἐπί τῇ ἀποδόσει τῆς ἑορτῆς τοῦ Πάσχα λειτούργησε στήν Ἱερά Μονή τοῦ Ὁσίου Ξενοφῶντος Ἁγίου Ὄρους μέ τόν Ἡγούμενο Ἀρχιμ. Ἀλέξιο^[86].

Ὁ Μητροπολίτης Θεσσαλιώτιδος Τιμόθεος στίς 6-6-2019 ἐπί τῇ Δεσποτικῇ ἑορτῇ τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου ἱερούργησε στό Κονάκι τῆς Νέας Μονῆς Ἑσφιγμένου στίς Καρυές τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Μαζί του συλλειτούργησε ὁ Ἡγούμενος τῆς Μονῆς Ἀρχιμ. Βαρθολομαῖος^[87].

Σημειωτέον ὅτι ὁ Ἡγούμενος τῆς νέας Μονῆς Ἑσφιγμένου Ἀρχιμ. Βαρθολομαῖος στίς 8-2-2019 δέχθηκε στό Κονάκι τόν σχισματικό ψευδεπίσκοπο Ὀδησσοῦ καί Μπάλτας Παῦλο τῆς νέας σχισματικῆς ψευδοεκκλησίας τῆς Οὐκρανίας καί τήν συνοδεία του, στόν ὁποῖο δώρισε ἕνα ἀρχιερατικό ἐγκόλπιο, ἐνῶ παράλληλα ὑπέβαλε τήν μετάνοιά του πρός τόν σχισματικό ψευδομητροπολίτη «Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας» Ἐπιφάνιο, καί ἐξέφρασε τήν ἐλπίδα νά τόν ὑποδεχθεῖ στό μέλλον στό ἀντιπροσωπεῖο τῆς Μονῆς καί νά λειτουργήσει^[88].

Ἐπίσης, στίς 25-5-2019 ὁ Ἀρχιμ. Βαρθολομαῖος μετέβη στόν Καθεδρικό Ναό τοῦ Ἁγίου Μιχαήλ στό Κίεβο, μέ ἀφορμή τά ὀνομαστήρια τοῦ σχισματικοῦ ψευδομητροπολίτη Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας Ἐπιφανίο^[89], συμμετεῖχε στήν «χειροτονία» τοῦ ψευδεπισκόπου Ὀλβίας Ἐπιφανίου (26-5-2019)^[90], συλλειτούργησε καί εἶχε κοινό ποτήριο μέ τούς ἀκοινωνήτους σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας.

16. Συνέπειες – Κίνδυνοι ἀπό τήν ἀναγνώριση ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος

Θά εἶναι μεγάλη συμφορά γιά τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἐάν ἀναγνωρίσει τήν Οὐκρανική ψευδοαυτοκεφαλία, γιά τούς ἀκόλουθους λόγους :

α) Τό ἐνδεχόμενο νά προβεῖ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος σέ ὁποιαδήποτε σχετική ἐνέργεια πρό τῆς Ἱεραρχίας τοῦ Ὀκτωβρίου 2019, θά ἀποτελέσει καταρράκωση τοῦ Ἀρχιεπισκοπικοῦ κύρους, διότι, ὡς γνωστόν, ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος παρέπεμψε τήν λήψη τῆς σχετικῆς ἀποφάσεως στήν Ἱεραρχία τοῦ προσεχοῦς Ὀκτωβρίου.

β) Ἐάν ὁ Ἀρχιεπίσκοπος εἰσηγηθεῖ στήν Ἱεραρχία τήν ἀναγνώριση τῆς Οὐκρανικῆς ψευδοαυτοκεφαλίας, θά ὑπάρξει συγκλονιστική ἀναταραχή ἐντός τῆς Ἱεραρχίας ἀπό πολλούς Ἀρχιερεῖς, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἀντίθετοι μέ τήν ψευδοαυτοκεφαλία καί δέν πρόκειται νά ὑπάρξει θετική κοινή ἀπόφαση τῆς Ἱεραρχίας. Ἀκόμη, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος θά ἀποδοκιμασθεῖ οἰκτρῶς γι'ἀκόμη μία φορά ἀπό Κλῆρο καί Λαό τῆς ἐν Ἑλλάδι Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖοι πολύ πιθανόν νά ἐπιλέξουν τόν ἱεροκανονικό δρόμο τῆς διακοπῆς μνημονεύσεως καί τῆς διακοπῆς κοινωνίας.

γ) Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος θά ἔχει τήν θλιβερή πρωτιά νά ἀναγνωρίσει αὐτή πρώτη ἀπ' ὅλες τίς ἄλλες Ὀρθόδοξες Τοπικές Ἐκκλησίες τήν σχισματική Οὐκρανική ψευδοεκκλησία, πρᾶγμα πού θά ὁδηγήσει σέ νέο σχίσμα ἐντός τῶν κόλπων τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας.

δ) Θά προκληθεῖ ἀντιπαράθεση μέ τό Ὀρθόδοξο Πατριαρχεῖο τῆς Ρωσίας, ἀλλά καί μέ τό Κράτος τῆς Ρωσίας, εἰς βάρος τῆς ἐν Ἑλλάδι Ἐκκλησίας καί τῆς Ἑλλάδος. Ἡ Ἑλλάδα μας πρέπει νά στηρίζεται, μετά Θεόν, καί στήν ὁμόδοξη Ρωσία καί ὄχι μόνο στήν Ἀμερική. Ἡ δέ Ἐκκλησία της Ρωσίας ἀντιπροσωπεύει περίπου τό ἥμισυ ὁλοκλήρου τῆς Ὀρθοδοξίας. Εἶναι πολύ πιθανό τό ἐνδεχόμενο ὁ Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος νά προβεῖ σέ διακοπή μνημονεύσεως τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἱερωνύμου κατά τήν ἐκφώνηση τῶν Διπτύχων καί τό Πατριαρχεῖο Μόσχας νά προβεῖ σέ διακοπή κοινωνίας μέ τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ὅπως ἔκανε ἄλλωστε μέ τόν Πατριάρχη Βαρθολομαῖο καί τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο.

ε) Θά εἶναι ἀκόμη καί μία προσβολή ἐκ μέρους τοῦ Ἀρχιεπισκόπου ἐναντίον τῆς Θεολογικῆς Κοινότητος, ἡ ὁποία κατά τό πλεῖστον δέν ἐγκρίνει τήν Οὐκρανική ψευδοαυτοκεφαλία.

στ) Οἱ Τοπικές Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες (Σερβίας, Πολωνίας, Τσεχίας, Κύπρου, Ἀλβανίας, Ἱεροσολύμων, Ἀλεξανδρείας), οἱ ὁποῖες ἐκδηλώθηκαν ἀρνητικῶς κατά τῆς ψευδοαυτοκεφαλίας, θά αἰσθανθοῦν ὅτι προσβάλλονται ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.

ζ) Θά κατηγορηθεῖ εὐρέως ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ὅτι παραβιάζει τό Κανονικό Δίκαιο, διότι ἡ ψευδοαυτοκεφαλία δόθηκε στήν Οὐκρανία αὐθαιρέτως καί πραξικοπηματικῶς, ἐκτός τοῦ πλαισίου τῶν Ἱερῶν Κανόνων. Ἡ «αὐτοκεφαλία» αὐτή δέν δόθηκε στήν Κανονική Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας ὑπό τόν Κανονικό Μητροπολίτη Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας κ. Ὀνούφριο, ἀλλά στούς ἀμετανοήτους σχισματικούς, καθηρημένους, οὐνιτίζοντες καί αὐτοχειροτονήτους καί μάλιστα κατόπιν ἀπαιτήσεως, ἐνεργειῶν καί καταθλιπτικῆς πιέσεως της κοσμικῆς ἐξουσίας.

η) Τυχόν ἐμπλοκή τοῦ Ἀρχιεπισκόπου ὑπέρ ἀναγνωρίσεως τῆς Οὐκρανικῆς ψευδοαυτοκεφαλίας θά γενικεύσει τό σχίσμα ἀνά τήν Ὀρθοδοξία. Πάσῃ θυσίᾳ πρέπει νά διαφυλαχθεῖ ἡ ἑνότητα σέ ὁλόκληρη τήν Ὀρθοδοξία.

θ) Τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἀποτελεῖ τό συντονιστικό κέντρο τῶν Τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν. Μέ τίς ἀντικανονικές του, ὅμως, ἐνέργειες στό Οὐκρανικό ζήτημα, οὐσιαστικά ἀπεμπολεῖ τόν συντονιστικό του ρόλο, ὁ ὁποῖος ἀπό συντονιστικός μεταλλάσσεται μᾶλλον σέ ἀποδομητικό τῶν Τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν. Γι’αὐτό τό Πατριαρχεῖο Μόσχας ἀρνεῖται πλέον τόν συντονιστικό ρόλο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τόν ὁποῖο ρόλο καρπώνεται πλέον γιά τόν ἑαυτό του. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἐάν ἀναγνωρίσει τήν νέα Οὐκρανική ψευδοεκκλησία, θά συμβάλει στήν ἀποδυνάμωση τοῦ συντονιστικοῦ ρόλου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί στήν ἐνδυνάμωση τοῦ Ρωσικοῦ. 

   

ι) Μετά τήν Οὐκρανική «αὐτοκεφαλία» σειρά θά ἔχει ἡ ἀπόδοση αὐτοκεφαλίας στούς σχισματικούς τῶν Σκοπίων καί τοῦ Μαυροβουνίου. Ἐάν ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἀποδεχθεῖ τήν οὐκρανική «αὐτοκεφαλία», θά ἐνθαρρύνει τήν τακτική τοῦ Φαναρίου καί θά πρέπει συνεπῶς νά ἀποδεχθεῖ καί τίς ἑπόμενες νέες «αὐτοκεφαλίες». 

  

ια) Ὁ ἐθνοφυλετισμός ἔχει καταδικαστεῖ ὡς αἵρεση ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἐάν ἀναγνωρίσει τήν Οὐκρανική «αὐτοκεφαλία», θά συμβάλει ἀρνητικῶς στήν ἐξάπλωση τῆς αἰρέσεως τοῦ ἐθνοφυλετισμοῦ, λόγῳ τῆς ἀκρίτου καί ἀθεολογήτου ὑποστηρίξεως θέσεων καί παρεκκλίσεων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, μέ τήν ἀδικαιολόγητη θεολογικά θέση τῆς στηρίξεως τοῦ Πατριάρχη τοῦ Γένους.  

ιβ) Τυχόν ἀναγνώριση τῆς οὐκρανικῆς «αὐτοκεφαλίας» ἀπό τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, θά ἀποτελέσει αὐτεπίστροφον βέλος, διότι ὑπάρχει ἡ πιθανότητα τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο νά ἐφαρμόσει τήν ἴδια οὐκρανική συνταγή καί στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος. Νά προβεῖ δηλαδή στήν ἀπόδοση αὐτοκεφαλίας στόν σχισματικό Ζηλωτικό Παλαιοημερολογητισμό, στούς λεγομένους «Γνησίους Ὀρθοδόξους Χριστιανούς» (Γ.Ο.Χ.), καί νά παραγκωνίσει τήν Κανονική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, μέ ἀπρόβλεπτες συνέπειες.  

  

ιγ) Ἡ Οὐκρανική Ἐκκλησία ἀπό αἰώνων ἀνήκει στήν ἐν Ρωσίᾳ Ἐκκλησία. Ἐκκλησιαστικό καθεστώς αἰώνων δέν καταργεῖται μονομερῶς, χωρίς τήν συναίνεση ὅλων τῶν ἐνδιαφερομένων πλευρῶν.

ιδ) Τό ὀξύτατο πρόβλημα στήν Οὐκρανία ἦταν καί εἶναι τό ἐκκλησιαστικό σχίσμα καί ὄχι ἡ ψευδοαυτοκεφαλία, τήν ὁποία δέν ζήτησε ἡ Κανονική Ἐκκλησία.

ιε) Ἡ ψευδοαυτοκεφαλία ἐπιδείνωσε τό σχίσμα μέ ἀγρίους διωγμούς Κληρικῶν καί ἁρπαγές Ἱερῶν Ναῶν.

ιστ) Τά πολιτειακά δεδομένα ἔχουν ἀνατραπεῖ στήν Οὐκρανία. Ὁ οὐνίτης καί δυτικόφιλος πρώην Πρόεδρος Πέτρο Ποροσένκο δέν ἐπανεξελέγη καί τήν θέση του ἔλαβε ὁ φιλορῶσσος ἐκλεγείς νέος Πρόεδρος (μέ 73%) Βολοντίμιρ Ζελένσκι^[91].

ιζ) Ἡ ψευδοεκκλησία τῆς Οὐκρανίας οὐσιαστικά αὐτοδιαλύεται καί καταρρέει μετά τίς δημόσιες τοποθετήσεις καί δηλώσεις τοῦ σχισματικοῦ ψευδοπατριάρχου Φιλαρέτου ἐναντίον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί τοῦ ψευδομητροπολίτου Ἐπιφανίου^[92]. Μάλιστα, μόλις πρίν δύο ἡμέρες, στίς 20 Ἰουνίου, συνεκάλεσε ἄτυπη Τοπική Σύνοδο, γιά νά ἀκυρώσει τίς ἀποφάσεις τῆς λεγομένης «ἑνωτικῆς συνόδου», ἡ ὁποία πραγματοποιήθηκε στίς 15-12-2018 στό Κίεβο^[93]. Οὐσιαστικά ἔχουμε σχίσμα στήν νέα ψευδοεκκλησία τῆς Οὐκρανίας. Σχίσμα στό σχίσμα.

Ἐπίλογος

Σεβαστοί Πατέρες,                                                                                                               Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,

Ἡ πλέον ἐνδεδειγμένη λύση τῆς ἀνωτέρω τραγικῆς καταστάσεως εἶναι ἡ σύγκληση Πανορθοδόξου Συνόδου ἤ ἡ μετά ἀπό ἀβίαστη καί ἀδιάβλητη ψηφοφορία  συνοδική, ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, ἀπόφαση ἑκάστης κατά τόπους Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας. Μέχρις, ὅμως, τήν πραγματοποίηση αὐτῆς, κρίνεται λυσιτελής ἡ παραμονή καί ἡ ἐπιμονή στήν κανονικότητα, ἡ ὑποστήριξη τοῦ Κανονικοῦ Μητροπολίτου Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας κ. Ὀνουφρίου καί τῆς ὑπ’αὐτόν Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Κανονικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, ἡ ἄρνηση ἀναγνωρίσεως τοῦ σχισματικοῦ ψευδομητροπολίτου Ἐπιφανίου ὡς «Μητροπολίτου Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας» καί τῆς νέας ψευδοαυτοκεφάλου ψευδοεκκλησίας ὡς κανονικῆς ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, ἡ μή ἀποστολή εἰρηνικῶν γραμμάτων ἀπό τούς Προκαθημένους τῶν Τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν πρός τόν Ἐπιφάνιο, ἡ μή συμπερίληψη τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἐπιφανίου στά Δίπτυχα, καί ἡ μή συλλειτουργία μέ τόν Ἐπιφάνιο καί τούς σύν αὐτῷ καί ὅσους τόν ἀναγνώρισαν.

Εἴθε ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδας νά λάβει μία τέτοια συνοδική ἀπόφαση καί νά μήν ἀναγνωρίσει τήν σχισματική ψευδοεκκλησία τῆς Οὐκρανίας.

Σᾶς εὐχαριστῶ!

---

^[1] ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ, Σέ ἐπικίνδυνο ἀτραπό ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος (Α΄ ΜΕΡΟΣ), 5-6-2019, http://aktines.blogspot.com/2019/06/blog-post_5.html

^[2] http://www.ecclesia.gr/greek/holysynod/diarkis.htm

^[3] http://www.ecclesia.gr/greek/holysynod/commitees/dogma/dogmatics.htm καί Δίπτυχα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος 2019, ἔκδ. Ἀποστολική Διακονία, σ. 379.

^[4] http://www.ecclesia.gr/greek/holysynod/commitees/relations/relations.htm καί Δίπτυχα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος 2019, ἔκδ. Ἀποστολική Διακονία, σ. 381.

^[5] Ἡ Δ.Ι.Σ.παραπέμπει τό θέμα τῆς Οὐκρανίας στήν Ἰεραρχία (8-1-2019), https://www.romfea.gr/ekklisia-ellados/26305-i-dis-parapempei-to-thema-tis-oukranias-stin-ierarxia

^[6] Ὀλοκληρώθηκε ἡ ΔΙΣ - Ἀποφάσεις (7-3-2019), https://www.romfea.gr/ekklisia-ellados/27403-oloklirothike-i-dis-apofaseis

^[7] Οἱ ἀποφάσεις τῆς ΔΙΣ γιά τόν μῆνα Ἀπρίλιο (3-4-2019), https://www.romfea.gr/ekklisia-ellados/27984-oi-apofaseis-tis-dis-gia-ton-mina-aprilio

^[8] ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ,Σέ ἐπικίνδυνο ἀτραπό ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος (Α΄ ΜΕΡΟΣ), 5-6-2019, http://aktines.blogspot.com/2019/06/blog-post_5.html

^[9] ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒ. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΗΣΗΣ, Σέ ἀδιέξοδο ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος γιά τό Οὐκρανικό. Σπεύδει σέ βοήθεια ὁ Ναυπάκτου Ἱερόθεος, 10-4-2019, https://katanixi.gr/2019/04/10/π-θεόδωρος-ζήσης-σε-αδιέξοδο-ο-αρχιεπί/

^[10] Ἐπιτροπή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στόν Ἀρχιεπίσκοπο γιά τό Οὐκρανικό, 14-5-2018, https://www.romfea.gr/ekklisia-ellados/21719-epitropi-tou-oikoumenikou-patriarxeiou-ston-arxiepiskopo-gia-to-oukraniko

^[11] Οὐκρανία καί πΓΔΜ στό μενοῦ τῆς συνάντησης Ἀρχιεπισκόπου καί Ἀμερικανοῦ Πρέσβη,  29-5-2018, https://www.romfea.gr/ekklisia-ellados/22027-oukrania-kai-pgdm-sto-menou-tis-sunantisis-arxiepiskopou-kai-amerikanou-presbi

^[12] Θερμή συνάντηση Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη μέ Ἀρχιεπίσκοπο Ἱερώνυμο,  4-6-2018, https://www.romfea.gr/ekklisia-ellados/22118-thermi-sunantisi-oikoumenikou-patriarxi-me-arxiepiskopo-ieronumo

^[13] Τό Οὐκρανικό συζήτησαν Γαλλίας καί Ἀδριανουπόλεως μέ τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἱερώνυμο,  1-4-2019, https://www.romfea.gr/ekklisia-ellados/27951-to-oukraniko-suzitisan-gallias-kai-adrianoupoleos-me-ton-arxiepiskopo-ieronumo

^[14] Οἱ διεθνεῖς ἐξελίξεις στήν ἀτζέντα τῆς συνάντησης Ἀρχιεπισκόπου – Brownback, 6-5-2019, https://www.romfea.gr/ekklisia-ellados/28957-oi-diethneis-ejelijeis-stin-atzenta-tis-sunantisis-arxiepiskopou-brownback

^[15] Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος σέ Κύπρου Χρυσόστομο : ‘’Νά δοῦμε τό συμφέρον τῆς Ἐκκλησίας’’ 21-5-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/29313-arxiepiskopos-ieronumos-se-kuprou-xrusostomo-na-doume-to-sumferon-tis-ekklisias

^[16] Ἀρχιεπίσκοπος σέ Οἰκουμενικό Πατριάρχη : ''Νά ἀφήσουμε στήν ἄκρη τίς μικρότητες’’, 22-5-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/29332-arxiepiskopos-se-oikoumeniko-patriarxi-na-afisoume-stin-akri-tis-mikrotites

^[17] Ἀρχιεπ. Ἀθηνῶν Ἱερώνυμος : «Ἐρχόμαστε νά εὐχηθοῦμε στόν Πατριάρχη μας ὁ Θεός νά τοῦ δίνει δύναμη νά συνεχίζει τό εὐλογημένο ἔργο του», 10-6-2019, http://aktines.blogspot.com/2019/06/blog-post_63.html

^[18] Ὁ Ἀθηνῶν Ἱερώνυμος καί ὁ Κιέβου Ἐπιφάνιος στά ὀνομαστήρια τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη, (ΦΩΤΟ), 10-6-2019, http://fanarion.blogspot.com/2019/06/blog-post_75.html

^[19] Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος πρός σχισματικό "Μητροπολίτη Κιέβου" Ἐπιφάνιο : Τό λοιπόν, «μή ταρασσέσθω ὑμῶν ἡ καρδία, μηδέ δειλιάτω», 11-6-2019, http://aktines.blogspot.com/2019/06/blog-post_47.html

^[20] Ὁ Ἑσπερινός τῶν ὀνομαστηρίων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου, 10-6-2019, https://www.romfea.gr/oikoumeniko-patriarxeio/29690-o-esperinos-ton-onomastirion-tou-oikoumenikou-patriarxou-bartholomaiou

^[21] Κυθήρων Σεραφείμ : ''Προς τί ἡ ἐμμονή καί ἐπιμονή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου γιά ἀναγνώριση σχισματικών''; Δηλώσεις Μητροπολίτου Κυθήρων διά τήν Αὐτοκεφαλίαν εἰς τούς σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, 16-9-2018, http://www.imkythiron.gr/index.php/eidiseis/teleftaia-nea/5048-diloseis-mitr-kythiron-dia-tin-aftokefalian-tis-oukranikis-ekklisias

^[22] https://www.vimaorthodoxias.gr/egrapsan-s-emas/kythiron-serafeim-sto-vima-orthodoxias-gia-oukraniko-anameno-apofasi-gia-ti-sygklisi-tis-ierarchias/

^[23] Κυθήρων Σεραφείμ στό ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ γιά Οὐκρανικό : «Ἀναμένω ἀπόφαση γιά τή σύγκληση τῆς Ἱεραρχίας», 16-10-2018, https://www.vimaorthodoxias.gr/egrapsan-s-emas/kythiron-serafeim-sto-vima-orthodoxias-gia-oukraniko-anameno-apofasi-gia-ti-sygklisi-tis-ierarchias/

^[24] ΣΕΒ. ΜΗΤΡ. ΚΥΘΗΡΩΝ κ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ, Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος διά τήν Ἁγίαν Τεσσαρακοστήν τῶν Χριστουγέννων 2018 (ὑπ’ ἀριθ. 171/2018), http://www.imkythiron.gr/index.php/o-mitropolitis/poimantorikes-egkyklioi/5078-poimantoriki-egkyklios-p-rith-171-2018

^[25] Τοῦ ἰδίου, Χριστουγεννιάτικη Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος 2018, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/25992-kuthiron-i-autokefalia-stin-oukrania-dimiourgise-problima-me-anupologistes-sunepeies

^[26] Τοῦ ἰδίου, Πρωτοχρονιάτικη Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος 2019 (ὑπ’ ἀριθ. 173/2018), http://www.imkythiron.gr/index.php/o-mitropolitis/poimantorikes-egkyklioi/5108-protoxroniatiki-poimantoriki-egkyklios-173-2018

^[27] Τοῦ ἰδίου, ''Εὐελπιστοῦμε νά ἐκλείψει τό ὑφιστάμενο φρικτό σχίσμα'', 7-1-2019, https://www.romfea.gr/diafora/26293-kuthiron-serafeim-euelpistoume-na-ekleipsei-to-ufistameno-frikto-sxisma

^[28] Τοῦ ἰδίου, Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος ἐπί τῇ ἀρχῇ τοῦ Τριωδίου (175/2019), 17-2-2019, http://www.imkythiron.gr/index.php/o-mitropolitis/poimantorikes-egkyklioi/5140-poimantoriki-egkyklios-175-2019

^[29] Τοῦ ἰδίου, Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος ἐπί τῇ ἐνάρξει τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς (176/2019), 10-3-2019, http://www.imkythiron.gr/index.php/o-mitropolitis/poimantorikes-egkyklioi/5149-poimantoriki-egkyklios-epi-t-enarksei-tis-ag-kai-m-tessarakostis-2019-176-2019

^[30] Τοῦ ἰδίου, Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος ἐπί τῇ Κυριακῇ τῆς Ὀρθοδοξίας 2019, 17-3-2019, http://www.imkythiron.gr/index.php/o-mitropolitis/poimantorikes-egkyklioi/5154-poimantoriki-egkyklios-177-2019

^[31] Τοῦ ἰδίου, Πασχάλιος Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος 2019 (ὑπ’ ἀριθ. 178/2019), 28-4-2019, https://www.imkythiron.gr/index.php/o-mitropolitis/poimantorikes-egkyklioi/5176-pasxalios-poimantoriki-egkyklios-p-rith-178-2019

^[32] Ὁ Μητροπολίτης Κυθήρων γιά τό Οὐκρανικό, 2-5-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/28825-o-mitropolitis-kuthiron-gia-to-oukraniko, https://www.romfea.gr/images/article-images/2019/05/romfea2/diafora1/kithiron-serafeim.pdf

^[33] Πρβλ. Ρωμ. 15, 30.

^[34] Πρβλ. Ἐφεσ. 4, 15.

^[35] Ἰω. 17, 11.

^[36] Ματθ. 20, 26-27.

^[37] Ἰω. 13, 4-5, 14.

^[38] Λουκ. 23.

^[39] Πρβλ. Α’ Πετρ. 2, 21.

^[40] Ἰω. 17, 21.

^[41] ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, Κανών Α’, Ἱερόν Πηδάλιον, ἐκδ. οἶκος «Ἀστήρ», Ἀθῆναι 1990, σ. 587.

^[42] Αὐτόθι.

^[43] ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ, εἰς Ἐφεσίους, Ὁμιλία 14, 4, PG 62, 87.

^[44] Αὐτόθι.

^[45] Πρβλ. α’ οἶκον τῶν Χαιρετισμῶν εἰς τήν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον.

^[46] ΑΜΙΛΚΑΣ ΑΛΙΒΙΖΑΤΟΣ (†), Οἱ Ἱεροί Κανόνες, ἔκδ. Σρίτη, Ἀποστολική Διακονία, 1997, σ. 19.

^[47] Ἱερόν Πηδάλιον, Κανών Θ’ τῆς Δ’ Οἰκουμ. Συνόδου, Ἀθῆναι 1841, σ. 108.

^[48] Α’ Πετρ. 2, 9.

^[49] Τιτ. 2, 14.

^[50] Ὁ Σεβ. Κυθήρων γιά τό Οὐκρανικό καί τήν ἀποτείχιση, 14-6-2019, https://katanixi.gr/2019/06/14/ο-σεβ-κυθήρων-για-το-ουκρανικό-και-την/

^[51] Βόμβες τοῦ Πειραιῶς Σεραφείμ γιά οὐκρανικό καί σχέσεις Ἐκκλησίας - Κράτους : Τό Φανάρι ἔχει δικαίωμα νά χορηγήσει αὐτοκεφαλία μέχρι νά γίνει Οἰκ. Σύνοδος, ἀλλά ὄχι στούς σχισματικούς, 17-9-2018, https://www.pentapostagma.gr/2018/09/βόμβες-του-πειραιώς-σεραφείμ-για-ουκρ.html καί Ὁ Μητροπολίτης Πειραιῶς γιά τό γεωπολιτικό παιχνίδι γύρω ἀπό τήν ἀνεξάρτητη Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας, https://www.youtube.com/watch?v=eQjJ7UPEly0

^[52] ΣΕΒ. ΜΗΤΡ. ΠΕΙΡΑΙΩΣ κ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ, Ὑφίσταται ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Καθολικῇ Ἐκκλησίᾳ δικαιοδοτική ἀρμοδιότης ἐφ' ὅλης τῆς Ἐκκλησίας ἐκτός τῆς ἀρμοδιότητος τῆς Οἰκουμενικής Συνόδου; 18-10-2019, https://www.impantokratoros.gr/35B2C0FE.el.aspx

^[53] ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ, ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΙΩΝ, Ἔκκληση πρός τήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος σχετικά μέ τό Οὐκρανικό ζήτημα, 21-1-2019, https://www.impantokratoros.gr/0AC87C42.el.aspx

^[54] http://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/23802-presbeutis-sam-mpraounmpak-oi-ipa-upostirizoun-tin-autokefalia-stin-oukrania, βλ. ΑΝ. ΓΚΟΤΣΟΠΟΥΛΟΣ, «Ἀφελῆ ἐρωτήματα ἀφελοῦς ἱερέως…», στὸ http://anastasiosk.blogspot.com/2018/09/blog-post_45.html.

^[55] http://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/24036-oi-ipa-sto-pleuro-tou-oikoumenikou-patriarxeiou-gia-tin-oukrania

^[56] Βλ. ἄρθρο στό ἱστολόγιο Ἀκτίνες, (6.1.2019), μέ τίτλο : Ἡ «ἑνωτική σύνοδος» στό Κίεβο – συμπεράσματα καί προοπτικές, τοῦ Taras Melnick, Μετάφραση OrthoChristian.com. Ἀρχική πηγή Pravoslavie.ru 12/22/2018. Μεταξύ ἄλλων ἀναφέρεται : «Στήν τηλεόραση ICTV, ὁ Ἐπιφάνιος δέν ἀπέρριψε τά σενάρια, πού μιλοῦν γιά συνένωση τῆς ΟΕΟ, (Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας), μέ τήν «Ἑλληνική Καθολική Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας» (Οὐνῖτες). Σύμφωνα μέ τά λεγόμενά του, πρέπει πρῶτα νά ἑνώσουν τήν Οὐκρανική Ὀρθοδοξία καί ἔπειτα θά δοῦνε. Ὡστόσο, ὅπως σημείωσε ὁ ἐπικεφαλῆς τῆς ΟΕΟ, ὑπάρχει μιά διάθεση μέσα στήν ὀργάνωσή του γιά μιά βαθύτερη συνεργασία μέ τήν «Ἑλληνική Καθολική Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας» (Οὐνῖτες). Καί αὐτή ἡ συνεργασία θά ξεκινήσει στόν τομέα τῆς ἐκπαίδευσης.

^[57] https://www.katanixis.gr/2018/10/blog-post_227.html

^[58] https://www.katanixis.gr/2019/01/blog-post_686.html

^[59] https://www.youtube.com/watch?v=rhgUytlRsqw

^[60] https://www.youtube.com/watch?v=5r_mumxZ0Hc

^[61] Στή Ζάκυνθο μνημονεύθηκε ὁ Νέος Προκαθήμενος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, 17-12-2018, https://www.orthodoxianewsagency.gr/epikairotita/στη-ζάκυνθο-μνημονεύθηκε-ο-νέος-προκα/

^[62] Μητροπολίτης τῶν Νέων Χωρῶν νομιμοποιεῖ βιαστικά τό νέο Οὐκρανικό status quo. Μνημόνευση Προκαθημένου Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας ἀπό την Ἱερά Μητρόπολη Φλωρίνης, Πρεσπῶν και Ἑορδαίας, 31-12-2018, https://www.katanixis.gr/2018/12/status-quo.html

^[63] ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Πηδάλιον, ἐκδ. Β. Ρηγόπουλος, Θεσ/κη 2003, σσ. 407-408.

^[64] Ἐπιστολή Μητροπολίτη Ναυπάκτου πρός τήν Ἱεράν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (30 Μαρτίου 2019), https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/27999-epistoli-mitropoliti-naupaktou-pros-tin-dis-gia-to-oukraniko

^[65] Ναυπάκτου : ''Ἡ χορήγηση τοῦ Αὐτοκεφάλου στήν Ἐκκλησία κατ' ἀκρίβειαν καί κατ' οἰκονομίαν'', 6-4-2019,

 https://www.romfea.gr/katigories/10-apopseis/28046-naupaktou-i-xorigisi-tou-autokefalou-stin-ekklisia-kat-akribeian-kai-kat-oikonomian. Στό κείμενο αὐτό ἀπήντησε ὁ Δρ. Ἀναστάσιος Βαβούσκος, Δικηγόρος - Διδάκτωρ τοῦ Ἐκκλησιαστικού Δικαίου τῆς Νομικής Σχολής ΑΠΘ μέ κείμενό του ὑπό τόν τίτλο : «Ἀπάντηση στόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου», 7-4-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/28068-apantisi-ston-sebasmiotato-mitropoliti-naupaktou-kai-agiou-blasiou

^[66] Ναυπάκτου Ἱερόθεος : «Τελική ἀπάντηση στόν κ. Ἀναστάσιο Βαβούσκο», 8-4-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/28091-naupaktou-ierotheos-teliki-apantisi-ston-k-anastasio-babousko Στό κείμενο αὐτό ἀπήντησε ὁ Δρ. Ἀναστάσιος Βαβούσκος, Δικηγόρος - Διδάκτωρ τοῦ Ἐκκλησιαστικού Δικαίου τῆς Νομικής Σχολής ΑΠΘ μέ κείμενό του ὑπό τόν τίτλο : «Τελική (ἐπίσης) ἀπάντηση στόν Σεβασμιώτατο Ἅγιο Ναυπάκτου», 8-4-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/28100-teliki-episis-apantisi-ston-sebasmiotato-agio-naupaktou

^[67] Ναυπάκτου :  ''Οἱ Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες καί ὁ θεσμός τῆς «Πενταρχίας»'', 12-6-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/29714-naupaktou-oi-autokefales-ekklisies-kai-o-thesmos-tis-pentarxias

^[68] Ἐπιστολή Μητροπολίτη Ναυπάκτου πρός τήν Ἱεράν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (30 Μαρτίου 2019), https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/27999-epistoli-mitropoliti-naupaktou-pros-tin-dis-gia-to-oukraniko

^[69] Ὁ σχισματικός Ἐπιφάνιος ἐπικαλεῖται τόν Ναυπάκτου Ἱερόθεο, 16-6-2019, https://katanixi.gr/2019/06/ο-σχισματικός-επιφάνιος-επικαλείται/ καί https://www.ukrinform.ua/rubric-society/2715379-epifanij-mitropolit-kiivskij-i-vsiei-ukraini-predstoatel-pcu.html

^[70] ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΒΑΒΟΥΣΚΟΣ, Ὁ ἀτελής χαρακτήρας τῶν ὑφισταμένων αὐτοκεφάλων καθεστώτων. Ἕνα θεμελιῶδες κανονικό λάθος, 5-4-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/28016-o-atelis-xaraktiras-ton-ufistamenon-autokefalon-kathestoton, Τοῦ αὐτοῦ, Ἀπάντηση στόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου, 7-4-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/28068-apantisi-ston-sebasmiotato-mitropoliti-naupaktou-kai-agiou-blasiou, Τοῦ αὐτοῦ, Τελική (ἐπίσης) ἀπάντηση στόν Σεβασμιώτατο Ἅγιο Ναυπάκτου, 8-5-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/28100-teliki-episis-apantisi-ston-sebasmiotato-agio-naupaktou.

^[71] ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒ. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΗΣΗΣ, Σέ ἀδιέξοδο ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος γιά τό Οὐκρανικό. Σπεύδει σέ βοήθεια ὁ Ναυπάκτου Ἱερόθεος, 10-4-2019, https://katanixi.gr/2019/04/10/π-θεόδωρος-ζήσης-σε-αδιέξοδο-ο-αρχιεπί/

^[72] Ἄνθιμος γιά Ἐκκλησία Οὐκρανίας : Νά σεβαστοῦν γρήγορα τή νέα κατάσταση, 10-2-2019, https://www.ekklisiaonline.gr/nea/anthimos-gia-ekklisia-oukranias-na-sevastoun-grigora-ti-nea-katastasi/, https://drive.google.com/file/d/1iAK8-ucYSLCcwEg74lMguKQseW29uhyp/view

^[73] Ἀλεξανδρουπόλεως Ἄνθιμος : ''Ὀρθόδοξη Παγκοσμιοποίηση'', 29-3-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/27884-alejandroupoleos-anthimos-orthodoji-pagkosmiopoiisi

^[74] ''Ὀφείλω νά πῶ ὅτι ἦρθα σέ ἕναν παράδεισο'', 7-1-2019, https://www.romfea.gr/diafora/26295-larisis-ieronumos-ofeilo-na-po-oti-irtha-se-enan-paradeiso

^[75] Ἡ Ἀκολουθία τῶν Γ’ Χαιρετισμῶν στή Μεγαλόχαρη Τήνου, 29-3-2019, (ΦΩΤΟ) https://www.romfea.gr/diafora/27887-i-akolouthia-ton-g-xairetismon-sti-megaloxari-tinou-foto

^[76] Ἑορτή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως στήν Ἱερά Νήσο Τήνο, 31-3-2019, (ΦΩΤΟ) https://www.romfea.gr/diafora/27914-eorti-tis-stauroproskuniseos-stin-iera-niso-tino-foto

^[77] Τό χρονικό μιᾶς… καρδιακῆς προσβολῆς – Στιγμές ντροπῆς γιά τό Ἅγιον Ὄρος, 7-2-2019, http://aktines.blogspot.com/2019/02/blog-post_7.html

^[78] Λαμπρά τά ὀνομαστήρια τοῦ Μητροπολίτη Ἐπιφανίου (ΦΩΤΟ), 25-5-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29376-lampra-ta-onomastiria-tou-mitropoliti-epifaniou-foto

^[79] Χειροτονήθηκε ὁ πρῶτος Ἕλληνας Ἐπίσκοπος τῆς Οὐκρανίας (ΦΩΤΟ), 26-5-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29393-xeirotonithike-o-protos-ellinas-episkopos-tis-oukranias-foto

^[80] Οἱ Ἡγούμενοι Ξενοφῶντος καί Παντοκράτορος στή Μεγαλόχαρη Τήνου, 21-5-2019, (ΦΩΤΟ) https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/29304-oi-igoumenoi-jenofontos-kai-pantokratoros-sti-megaloxari-tinou-foto

^[81] Ἐπίσκοπος τῆς νέας Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας λειτούργησε στήν Ἱ. Μ. Παντοκράτορος, 8-2-2019, https://www.romfea.gr/agioritika-nea/26959-episkopos-tis-neas-oukranikis-ekklisias-leitourgise-stin-im-pantokratoros

^[82] Ε' Κατανυκτικός Ἑσπερινός καί ὁμιλία Καθηγουμένου Ἱ. Μ. Ξενοφῶντος Ἀρχιμ. Ἀλεξίου στήν Ἱ. Μ. Νέας Ἰωνίας, 7-4-2019, https://www.romfea.gr/ieres-mitropoleis/28075-e-katanuktikos-esperinos-kai-omilia-kathigoumenou-im-jenofontos-arxim-alejiou-stin-im-neas-ionias

^[83] ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΗ ROMFEA.GR : Ὁ Ἀρχιμ. Ἐπιφάνιος Δημητρίου ἐξελέγη Ἐπίσκοπος Ὀλβίας, 24-5-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/29357-epibebaiosi-romfeagr-o-arxim-epifanios-dimitriou-ejelegi-episkopos-olbias

^[84] Χειροτονήθηκε ὁ πρῶτος Ἕλληνας Ἐπίσκοπος τῆς Οὐκρανίας (ΦΩΤΟ) 26-5-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/29393-xeirotonithike-o-protos-ellinas-episkopos-tis-oukranias-foto

^[85] Ὁ νέος Ἐπίσκοπος Ὀλβίας στόν Μητροπολίτη Φθιώτιδος (ΦΩΤΟ), 31-5-2019, https://www.romfea.gr/ieres-mitropoleis/29469-o-neos-episkopos-olbias-ston-mitropoliti-fthiotidos-foto

^[86] Ὁ Θεσσαλιώτιδος Τιμόθεος στήν Ἱερά Μονή Ξενοφῶντος Ἁγίου Ὄρους (ΦΩΤΟ) https://www.vimaorthodoxias.gr/agioreitika-nea/o-thessaliotidos-timotheos-stin-iera-moni-xenofontos-agiou-orous-foto/

^[87] Ἡ ἑορτή τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου στό Ἅγιον Ὄρος (ΦΩΤΟ), 6-6-2019, https://www.romfea.gr/agioritika-nea/29602-i-eorti-tis-analipseos-tou-kuriou-sto-agion-oros-foto, καί Κτητορικό Μνημόσυνο στήν Ἱ. Μ. Ἑσφιγμένου (ΦΩΤΟ), 6-6-2019, https://www.romfea.gr/agioritika-nea/29614-ktitoriko-mnimosuno-stin-im-esfigmenou-foto

^[88] Ἐπίσκοπος τῆς Αὐτοκέφαλης Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας σέ Ἱερά Ἐπιστασία καί Μονή Ἐσφιγμένου, 8-2-2019, https://www.romfea.gr/agioritika-nea/26960-episkopos-tis-autokefalis-ekklisias-tis-oukranias-se-iera-epistasia-kai-moni-esfigmenou

^[89] Λαμπρά τά ὀνομαστήρια τοῦ Μητροπολίτη Ἐπιφανίου (ΦΩΤΟ), 25-5-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29376-lampra-ta-onomastiria-tou-mitropoliti-epifaniou-foto

^[90] Χειροτονήθηκε ὁ πρῶτος Ἕλληνας Ἐπίσκοπος τῆς Οὐκρανίας (ΦΩΤΟ), 26-5-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29393-xeirotonithike-o-protos-ellinas-episkopos-tis-oukranias-foto

^[91] ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΙΩΤΗΣ, Ἀνοιχτή ἐπιστολή πρός τόν Μακαριώτατον Ἀρχιεπίσκοπον Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος π. Ἱερώνυμον Β΄ (6 Μαΐου 2019), https://tasthyras.wordpress.com/2019/05/10/μακαριώτατε-ἀναταραχθῆτε-σεισμικῶ/#more-2009

^[92] Φιλάρετος : ''Ἡ Ἑνωτική Σύνοδος δέν ἦταν δική μας, ἀλλά τῆς Κωνσταντινούπολης», 13-5-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29115-filaretos-i-enotiki-sunodos-den-itan-diki-mas-alla-tis-konstantinoupolis, Φιλάρετος : ''Τά γεγονότα μέ ἀναγκάζουν νά πῶ τήν ἀλήθεια’’, 15-5-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29160-filaretos-ta-gegonota-me-anagkazoun-na-po-tin-alitheia, ‘’Κατά Ἐπιφανίου καί Ποροσένκο ὁ ἐπίτιμος ''Πατριάρχης'' Φιλάρετος’’, 16-5-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29182-kata-epifaniou-kai-porosenko-o-epitimos-patriarxis-filaretos, Φιλάρετος : ‘’Ἄν γνωρίζαμε τό περιεχόμενο τοῦ Τόμου δέν θά συμφωνούσαμε’’, 24-5-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29355-filaretos-an-gnorizame-to-periexomeno-tou-tomou-den-tha-sumfonousame, Φιλάρετος σέ Ἐπιφάνιο : ''Θά πρέπει νά καθοδηγούμαστε ἀπό τούς Ἱερούς Κανόνες'', 30-5-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29459-filaretos-se-epifanio-tha-prepei-na-kathodigoumaste-apo-tous-ierous-kanones, Φιλάρετος : ''Τέτοιες ἐνέργειες δέν θά ὀδηγήσουν στήν Ἑνότητα ἀλλά στήν καταστροφή'', 31-5-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29470-filaretos-tetoies-energeies-den-tha-odigisoun-stin-enotita-alla-stin-katastrofi, Φιλάρετος : ''Δέν ἐπιθυμούσαμε ἕναν τέτοιο Τόμο’’, 16-6-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29798-filaretos-den-perimename-enan-tetoio-tomo, Φιλάρετος : ''Ἐπιφάνιος – τό μεγάλο μου λάθος'', 21-6-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29913-filaretos-epifanios-to-megalo-mou-lathos

^[93] Ὁ Φιλάρετος συγκαλεῖ Τοπική Σύνοδο γιά νά ἀκυρώσει ἀποφάσεις τῆς Ἑνωτικῆς Συνόδου, 11-6-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29704-o-filaretos-sugkalei-topiki-sunodo-gia-na-akurosei-apofaseis-tis-enotikis-sunodou, Τό ''Πατριαρχεῖο'' τοῦ Κιέβου κατήργησε τόν Τόμο καί δέν ἀναγνωρίζει τόν Ἐπιφάνιο, 20-6-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29902-to-patriarxeio-tou-kiebou-katirgise-ton-tomo-kai-den-anagnorizei-ton-epifanio

«Πᾶνος»