Μυργιώτης Παναγιώτης: Γυναῖκες Φιλέλληνες: μεγάλη ἡ βοήθειά των στὸν ἀγῶνα τῆς παλιγγενεσίας

 

Γράφει ὁ Παναγιώτης Μυργιώτης

Ἡ μακροχρόνια σκλαβιὰ τῶν Ἑλλήνων σὲ ἕνα βάρβαρο δυνάστη, ἀπολίτιστο καὶ αἱμοχαρὴ συγκίνησαν τὴν παγκόσμια κοινὴ γνώμη. Διαπίστωνε ὁ τότε κόσμος ὅτι οἱ Ἕλληνες ζοῦσαν ὑπόδουλοι καὶ χωρὶς στοιχειώδη ἀνθρώπινα δικαιώματα, αὐτοὶ οἱ ὁποῖοι τόσα πολλὰ ὑψηλὰ ἰδεώδη καὶ ἀξίες εἶχαν προσφέρει στὸ παγκόσμιο γίγνεσθαι. Ἔβλεπαν οἱ περιηγητὲς ποὺ ἐπισκέπτονταν τὴν ὑπόδουλη Ἑλλάδα νὰ στενάζει κάτω ἀπὸ ἕνα ἀπάνθρωπο δυνάστη. Νὰ κρέμεται πάνω ἀπὸ τὸ κεφάλι του κάθε Ἕλληνα ἡ κοφτερὴ χατζάρα τοῦ Tούρκου. Εὔλογο ἦταν νὰ δημιουργηθεῖ ἕνα κῦμα συμπάθειας καὶ ἀγάπης πρὸς τὸν σκλαβωμένο ἑλληνισμό. Ἕνα ἀντίδωρο σεβασμοῦ γιὰ τὴν ἀνεκτίμητη προσφορὰ τοῦ ἑλληνικοῦ γένους πρὸς τὴν ἀνθρωπότητα. Τὸ κῦμα ἀγάπης καὶ θαυμασμοῦ τῶν ξένων πρὸς τὸ Ἑλληνικὸ πνεῦμα μπορεῖ νὰ γεννήθηκε τὰ μαῦρα χρόνια τῆς σκλαβιᾶς, ἀλλὰ ὑπάρχει ἀκόμη καὶ σήμερα. Εἶναι χρήσιμο ποὺ ὑπάρχει, ὅμως πρέπει καὶ ἐμεῖς πρῶτοι νὰ σεβαστοῦμε τὴν πολύτιμη κληρονομιά. Τὸ θέμα μας εἶναι βέβαια ἄλλο. Ὁ φιλελληνισμὸς καὶ εἰδικότερα στὰ χρόνια προετοιμασίας καὶ στὰ χρόνια τῆς παλιγγενεσίας.
 

Ὁ φιλελληνισμὸς ἕνωσε πολλοὺς ἀνθρώπους διαφορετικῶν ἐθνοτήτων, ἄνδρες καὶ γυναῖκες. Χαρακτηριστικὴ περίπτωση ἦταν αὐτὴ  μὲ τοὺς φιλέλληνες ἐθελοντές. Γάλλοι, Γερμανοί, Πολωνοί, Ἰταλοί, Ἄγγλοι, Ἑλβετοί, κλπ.  ἦρθαν καὶ πολέμησαν μαζὶ στὴν Ἑλλάδα, οἱ ἴδιοι αὐτοὶ ἄνθρωποι εἶχαν βρεθεῖ σὲ ἀντιμαχόμενες παρατάξεις στὰ πεδία μαχῶν τῆς Εὐρώπης.
 

Ἡ θέση καὶ ὁ ρόλος τῆς γυναίκας στὴν κοινωνία τὴν περίοδο αὐτὴ εἶναι σαφῶς περιορισμένη καὶ ὁ φιλελληνισμὸς ἔδωσε τὴν εὐκαιρία ἡ γυναῖκα νὰ διεκδικήσει τὸν ρόλο της. Στὴν Εὐρώπη δεσπόζει ἡ Ἱερὰ Συμμαχία ποὺ ἀντιτίθεται σθεναρὰ σὲ κάθε ἀπελευθερωτικὴ προσπάθεια. Οἱ φιλέλληνες ἀψηφοῦν τοὺς κινδύνους καὶ ἀγωνίζονται γιὰ τὸ ἑλληνικὸ γένος.

 

Θὰ ἑστιάσω τὴν γραφή, στὸν γυναικεῖο φιλελληνισμό. Ὑπερεθνικὸς ὑπῆρξε ὁ γυναικεῖος φιλελληνισμὸς ὅπως θὰ σκιαγραφήσουμε  παρακάτω. Οἱ Ἑλληνίδες ὅταν μάθαιναν τὴν ὕπαρξη φιλελληνικῆς ἑστίας ἀπευθύνονταν ἐκεῖ γιὰ νὰ ζητήσουν βοήθεια, ὅπως ἔπραξαν 31 γυναῖκες τὸ 1825 μὲ ἐπικεφαλῆς τὴν λαμπρὴ λόγια Εὐανθία Καΐρη (1799-1866)

Στὴν ἔκκληση αὐτὴ πρὸς τὶς «φίλες τῆς Ἑλλάδος» στὴν Ἀμερικὴ γιὰ νὰ εὐχαριστήσουν γιὰ τὴν ὕπαρξη γυναικῶν καὶ ἀνδρῶν ποὺ κατανοοῦν τὰ δεινά τους καὶ δὲν κλείνουν τὰ μάτια τους ὅπως πολλοὶ εὐρωπαῖοι. Ἡ γνωστὴ ἀγωνίστρια Μαντὼ Μαυρογέννους στέλνει ἐπιστολὴ στὸ Παρίσι καὶ ἀπευθυνόμενη σὲ φιλελληνίδες τὶς προτρέπει «νὰ στραφοῦν πρὸς τὶς βαθύτερες ἀλήθειες ποὺ διέπουν τὴν ἀνθρωπότητα», καὶ νὰ ἐπηρεάσουν τοὺς ἄνδρες τῆς Γαλλίας. Μέσῳ τοῦ Βρετανοῦ ἀξιωματικοῦ καὶ Φιλέλληνα, Blaquiere, στέλνει ἐπίσης ἐπιστολὴ στὶς Ἀγγλίδες Φιλελληνίδες, καὶ ζητᾷ τὴν παρέμβασή τους γιὰ τὴν δημιουργία ἀσύλου γιὰ τὶς γυναῖκες καὶ τὰ ὀρφανὰ παιδιὰ στὴν Εὔβοια.

 

Οἱ γυναῖκες τῆς δύσεως οἱ ὁποῖες συγκινήθηκαν καὶ βοήθησαν μὲ κάθε τρόπο τὴν ἑλληνικὴ παλιγγενεσία εἶναι πάρα πολλές. Ὁ Ἱστορικὸς δὲν τὶς κατέγραψε ὅλες. Εἶναι φυσικὸ καὶ λογικό, ἔτσι γίνεται. Περνοῦν στὶς σελίδες τῆς Ἱστορίας οἱ πιὸ  σημαντικές. Θὰ ἀναφερθοῦμε σὲ ὅσες ἐντοπίσαμε στὰ σχετικὰ ἱστορικὰ κείμενα. Πολλὲς γυναῖκες φιλέλληνες βοήθησαν κατὰ τὴν προεπαναστατικὴ περίοδο καὶ ἐξοικείωσαν τὶς κοινωνίες στὶς ὁποῖες ζοῦσαν μὲ τὴν ἰδέα τῆς ἀπελευθερώσεως τοῦ ἑλληνικοῦ γένους ἀπὸ τὴν μακρόχρονη βάναυση σκλαβιά. Μία κυρία τῆς ὑψηλῆς γαλλικῆς κοινωνίας, πασίγνωστη γιὰ τὴν δυναμική της προσωπικότητα καὶ τὶς φιλελεύθερες ἰδέες της, ἦταν ἡ Madame de Staël (1766-1817), Γαλλίδα λογοτέχνις καὶ φιλελληνίδα, ἡ ὁποία συνδέθηκε μὲ τὸν Λόρδο Βύρωνα.
 

Δύο, ἄλλες, ἐμβληματικὲς φυσιογνωμίες εἶναι ἡ ἑλληνοκύπρια Ἑλισάβετ Σάντη Λουμάκη - Chenier καὶ ἡ Ρωξάνδρα Στούρτζα. Ἡ Λουμάκη κατοικοῦσε στὸ Παρίσι, ἦταν λογοτέχνις καὶ στὸ σπίτι της ἱδρύθηκε ἡ μυστικὴ προεπαναστατικὴ ὀργάνωση Ἑλληνόγλωσσο Ξενοδοχεῖο μὲ στόχο τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Ἑλλάδος. Ἐκεῖ ἐκπαιδεύτηκε ὁ Ἀθανάσιος Τσακάλωφ, ἕνας ἀπὸ τοὺς τρεῖς ἱδρυτὲς τῆς Φιλικῆς Ἑταιρείας. 

 

Στρατολογοῦσε ἀνθρώπους καὶ ἔστελνε μυστικὰ ὅπλα στὴν Ἑλλάδα. Ἀντίστοιχο ρόλο μὲ αὐτὸν τῆς Λουμάκη ἔπαιξε 10 χρόνια ἀργότερα ἡ  Ἑλισάβετ Ὑψηλάντη, μητέρα τῶν Ἀλέξανδρου καὶ Δημητρίου Ὑψηλάντη. 

 

Ἡ Ρωξάνδρα Στούρτζα (1786-1844). Ἦταν κυρία ἐπὶ τῶν Τιμῶν τῆς τσαρίνας Ἑλισάβετ (1779-1826). Στὴ Βιέννη γνωρίσθηκε μὲ τὸν Άνθιμο Γαζὴ καὶ τὸν μητροπολίτη Οὐγγροβλαχίας Ἰγνάτιο καὶ ἀποφάσισαν νὰ συνιδρύσουν τὴν κεκαλυμμένα φιλο-ἐπαναστατικὴ «Φιλόμουσο Ἑταιρεία». Ἐπιχείρησε δὲ μὲ διάφορες πρωτοβουλίες νὰ κινητοποιήσει τὴ διεθνῆ κοινὴ γνώμη ὑπὲρ τῆς ἑλληνικῆς ὑπόθεσης. Μετὰ τὴν ἔκρηξη τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης, περιέθαλπε στὴ Ρωσία τοὺς κατατρεγμένους Ἕλληνες ποὺ ἔφθαναν στὴν Ὀδησσό.
 

Ἡ θαρραλέα φιλελληνίδα ἀπὸ τὴν Βαλτική, Barbara Julie de Krüdener (1764-1824) συνδέεται φιλικὰ μὲ τὸν Ἀλέξανδρο Α' καὶ τὸν ἐπηρεάζει νὰ βοηθήσει στὴν σύσταση τῆς Ἱερᾶς συμμαχίας καὶ ὅταν ἀντιλήφθηκε τὸ λάθος τῆς προσπαθεῖ ἐπίμονα μιὰ δημόσια δήλωση τοῦ Ἀλεξάνδρου ὑπὲρ τῶν Ἑλλήνων, πρᾶγμα ποὺ τὴν ὁδήγησε στὴν ἐξορία της. Ἡ σύζυγος τοῦ Ἀλεξάνδρου, τσαρίνα Ελισάβετ, δὲν ἀποτέλεσε τὴ μόνη περίπτωση μέλους βασιλικῆς οἰκογενείας ποὺ δραστηριοποιήθηκε ὑπὲρ τῶν Ἑλλήνων. 

 

Ἡ Caroline von Braunschweig-Wolfenbüttel (1768 - 1821), σύζυγος τοῦ βασιλέα Γεωργίου Δ' τοῦ Ἡνωμένου Βασιλείου, ὑπῆρξε φιλελληνίδα καὶ στήριζε ἔνθερμα τὴ Φιλόμουσο Ἑταιρεία καὶ τοὺς σκοπούς της. 

 

Ἐντυπωσιακὴ εἶναι ἀκόμη ἡ δράση τῆς πριγκίπισσας Sophia Albertina τῆς Σουηδίας (1753 - 1829), ἀδελφῆς τοῦ Σουηδοὺ βασιλέα. Μὲ τὴν ἔναρξη τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως ἵδρυσε γυναικεῖο φιλελληνικὸ κομιτάτο, μετατρέποντας τὰ ἀνάκτορα σὲ κέντρο τοῦ φιλελληνισμοῦ. 

 

Ἀκόμη καὶ ἡ πριγκίπισσα τῆς Ορλεάνης Louise Marie Thérèse Charlotte Isabelle d'Orléans (1812-1850) καὶ ὅλος ὁ βασιλικὸς οἶκος, εἶχαν ταχθεῖ ὑπὲρ τῶν Ἑλλήνων.
 

Οἱ κυρίες τῆς ἀριστοκρατίας στὴν Εὐρώπη βοήθησαν ποικιλοτρόπως τὴν ἑλληνικὴ ὑπόθεση. Γαλουχημένες μὲ τὴν κλασικὴ παιδεία, εἶδαν τοὺς σύγχρονους Ἕλληνες ὡς ἄξιους ἀπογόνους τοῦ Λεωνίδα καὶ τοῦ Μιλτιάδη. Στὸ σαλόνι τῆς Δανὴς καλλιτέχνιδος Karen Margrethe «Kamma» Rahbek (1775-1829) τὰ λογοτεχνικὰ ἐνδιαφέροντα τῆς Δανικὴς κοινωνίας διασταυρώθηκαν μὲ συζητήσεις γιὰ τὸν φιλελληνισμό.
 

Τὸ ἴδιο παράδειγμα ἀκολούθησαν πολλὲς εὐγενεῖς καὶ καλλιεργημένες κυρίες ποὺ δέσποζαν στὴν κοσμικὴ ζωὴ τῶν πρωτευουσῶν τῆς Εὐρώπης. Μετέτρεψαν τὰ σαλόνια τους σὲ χῶρο συνάντησης φιλελλήνων, καὶ πρωτοστατοῦσαν σὲ διάφορες φιλανθρωπικὲς δραστηριότητες. Ἔτσι, ἡ Anna Eynard - Lullin (1793-1868), Ἑλβετὴ ζωγράφος καὶ φιλάνθρωπος, ἀναδείχθηκε θερμὴ φιλελληνίδα. Στὴ Γενεύη ἵδρυσε φιλελληνικὸ κομιτάτο γυναικῶν.
 

Οἱ Φιλελληνίδες ἀναζητοῦσαν κάποια πρότυπα Ἑλληνίδας ἡρωίδας στὴ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση, καὶ τὰ βρῆκαν κυρίως στὸ πρόσωπο δύο ἐμβληματικῶν Ἑλληνίδων. Ἡ πρώτη ἦταν ἡ δυναμικὴ καὶ μαχητικὴ ἀγωνίστρια Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα (1771-1825). Ἦταν μία εὔπορη γυναῖκα ποὺ εἶχε γνωρίσει πολλὲς δυσκολίες. 

 

Ἡ δεύτερη ἦταν ἡ Μαντὼ Μαυρογένους (1796-1840), τὴν ὁποία χαρακτήριζε ἡ παιδεία
 

Ὁ φιλελληνισμὸς καθίσταται πλέον κυρίαρχη «τάση» στὴν Εὐρώπη καὶ οἱ φιλελληνίδες διοργανώνουν ὁμιλίες, ἐράνους καὶ ἀποστολὲς ἱματισμοῦ στὴν Ἑλλάδα. H ἰδιαίτερα δραστήρια Γαλλίδα Φιλελληνίδα Madame Delcombre, ἦταν ἐπικεφαλῆς τοῦ φιλελληνικοῦ κομιτάτου στὸ Παρίσι. Μία ἄλλη, διάσημη κυρία τῆς Εὐρωπαϊκῆς ἀριστοκρατίας, εἶναι ἡ Madame de Récamier (1777 - 1849). Ἐπίσης μέλος τοῦ φιλελληνικοῦ κομιτάτου στὸ Παρίσι. Ἡ Récamier συγκέντρωσε καὶ ἐξέδωσε τὶς μακροσκελεῖς ἐπιστολές, στὶς ὁποῖες ὁ Voutier περιγράφει τὰ ἤθη καὶ τὰ ἔθιμα τῶν Ἑλλήνων, ἱστορικοὺς τόπους καὶ σκηνὲς ἀπὸ μάχες, ὑπὸ τὸν τίτλο «Γράμματα γιὰ τὴν Ἑλλάδα».
 

 

Ἡ Récamier ὑπῆρξε μία δραστήρια προσωπικότητα σὲ ὅ,τι ἀφορᾷ στὸ φιλελληνικὸ κίνημα. Ἡ ἀγάπη της γιὰ τὴν Ἑλλάδα καὶ τοὺς Ἕλληνες πυροδοτήθηκε ἀπὸ τὴ σχέση της μὲ τὸν ρομαντικὸ συγγραφέα, πολιτικὸ καὶ φιλέλληνα François-René de Chateaubriand (1768-1848). Ἡ Recamier στήριξε τὴν Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση μὲ μεγάλες χρηματικὲς προσφορὲς ἀπὸ δικούς της πόρους, καθὼς καὶ ἀπὸ ἔσοδα ἐράνων.
 

Στὴ Γαλλία, ὁ φιλελληνισμὸς καὶ ἡ «ελληνομανία» φθάνει σὲ τέτοιο βαθμό, ὥστε νὰ ἐπηρεάζει τὴ μόδα: ἐμπνευσμένες ἀπὸ τὴν ἡρωικὴ Μπουμπουλίνα εἶναι οἱ «Robes de dame a la Bobeline». Ἡ δημόσια ἐκδήλωση φιλελληνικῶν αἰσθημάτων ἦταν, σὲ ἕναν βαθμό, τεκμήριο τοῦ ἐπιπέδου τῆς καλλιέργειας ἢ τῆς εὐαισθησίας μίας γυναίκας ἢ ἑνὸς ἄνδρα τῆς ἐποχῆς. Μία τέτοια φωτεινὴ περίπτωση εἶναι ἡ Πολωνὴ πατριώτισσα Emilia Sczaniecka (1804-1896), ποὺ ἔδρασε στὴν πόλη Poznan. Ὑπῆρξε ἡ « Μπουμπουλίνα τῆς Πολωνίας». Ἡ ἐξαγορὰ Ἑλλήνων ἀπὸ σκλαβοπάζαρα, καὶ οἱ υἱοθεσίες ὀρφανῶν παιδιῶν ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα, ἦταν ἄλλα δύο δύσκολα πεδία δράσης γιὰ τὰ ὁποῖα ἐνδιαφέρθηκαν οἱ φιλελληνίδες.
 

Ἡ πλέον γνωστὴ περίπτωση φιλελληνίδας λογοτέχνιδος δὲν εἶναι ἄλλη παρὰ ἡ λαμπρὴ Mary Shelley (1797-1851) ἀπὸ τὴν Ἀγγλία, σύντροφος τοῦ Percy. Ἡ Shelley ἐπέδρασε καθοριστικὰ στὴ διαμόρφωση τοῦ φιλελληνισμοῦ τοῦ στενοῦ της φίλου, Λόρδου Βύρωνα (1788-1824).
 

Ἡ ἑλληνικὴ περίπτωση ἔδωσε ἔμπνευση σὲ πολλὲς γυναῖκες δημιουργοὺς γιὰ τὰ ἔργα τους καὶ τὴ δράση τους. Ἡ Ἀγγλίδα ἱστορικός, συγγραφέας καὶ ποιήτρια, Agnes Strickland (1796 -1874), ἔγραψε τὸ ποίημα «Δημήτριος», ἐμπνευσμένη ἀπὸ τὴν ἀγάπη της πρὸς τοὺς Ἕλληνες. 

 

Ἀπὸ τὴν Γαλλία, ἡ ποιήτρια Amable Tastu (1798-1885) ἔγραψε ἕνα ποίημα γιὰ τὰ Ψαρρά, ἐνῶ ἡ ποιήτρια Delphine Gay ἢ de Girardin (1804-1855) προσέφερε χρηματικὰ ποσὰ σὲ φιλελληνικοὺς ἐράνους. 

 

 

Στὴν Γερμανία, ἀπὸ τὶς πρῶτες γυναῖκες ποὺ τοποθετήθηκαν ἀνοικτὰ ὑπὲρ τῶν Ἑλλήνων ἦταν ἡ συγγραφέας Amalia von Imhoff-Helvig (1776-1831). Ἔγραψε καὶ δημοσίευσε φιλελληνικὰ ποιήματα ἤδη ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τῆς Ἐπανάστασης. 

 

Ἡ συγγραφέας Friederike Brun (1765-1835) δημοσίευσε φιλελληνικὰ ποιήματα ἤδη τὸ 1821.
 

Ἡ «Γερμανίδα Σαπφώ», Louise Brachmann (1777-1822),  ἔγραψε καὶ δημοσίευσε φιλελληνικὰ ποιήματα ὑπὸ τὸν τίτλο «Griechenland».
 

Τὸ 1824, ἡ βαρόνη Julie Charlotte Dorothea Therese von Richthofen (1785-1840), ἔγραψε τὸ φιλελληνικὸ ἔργο «Helas und Helianor» (Ὁ Έλας καὶ ὁ Ελιανώρ). Στὸ ἔργο «Graf Branzka» (Ὁ βαρόνος Μπράντσκα) ποὺ συνέγραψε ἡ Wilhelmine von Alben τὸ 1829, γίνονται ἀναφορὲς στὸν Ἀλέξανδρο Υψηλάντη καὶ τὴν ἐξέγερση στὴν Ἑλλάδα. Ἡ Γερμανίδα συνθέτις, συγγραφέας καὶ παιδαγωγὸς Johanna Κinkel (1810 - 1858), ποὺ συμμετεῖχε στὴν ἐπανάσταση τοῦ 1848 στὴν χώρα της, συνέθεσε τὸ φιλελληνικὸ ἔργο «Hymne auf den Tod des Marco Botzaris» (Ἆσμα γιὰ τὸν θάνατο τοῦ Μάρκου Μπότσαρη, 1843).
 

Τὰ πρῶτα χρόνια ζωῆς τοῦ νέου ἑλληνικοῦ κράτους, οἱ φιλέλληνες ἄνδρες καὶ γυναῖκες ἐπιχείρησαν νὰ στηρίξουν τὶς προσπάθειες δημιουργίας ὁρισμένων ἀπαραιτήτων δομῶν γιὰ τὴ λειτουργία του. Ἄν καὶ συχνὰ δίδεται ἔμφαση στὸ φαινόμενο τοῦ φιλελληνισμοῦ ὅπως ἐκδηλώθηκε κατὰ τὴν δεκαετία του 1820, ἀξίζει νὰ ἐπισημανθεῖ ἀκόμη μία φορά, ὅτι ἡ συμβολὴ τοῦ ὑπῆρξε διαχρονική. Ἐκδηλώσεις φιλελληνισμοῦ διατρέχουν ὁλόκληρο τὸν 19ο καὶ 20ο αἰῶνα, καθορίζοντας τὶς ἱστορικὲς ἐξελίξεις. Ὅπως διαπιστώνεται ἀπὸ τὴν παραπάνω, σύντομη ἀναδρομή, ἡ παρουσία τῶν γυναικῶν στὸ φιλελληνικὸ κίνημα δὲν εἶναι ἁπλᾶ συνοδευτική, ἀλλὰ οὐσιαστικότατη.
 

Οἱ παραπάνω γενναῖες γυναῖκες καὶ φιλελληνίδες προσέφεραν σπουδαῖο ἔργο γιὰ τὴν πατρίδα μας. Ἦλθαν σὲ ἀντιπαράθεση μὲ πρόσωπα ποὺ διέθεταν πολιτικὴ ἰσχύ, καὶ ἀποδείχθηκαν ἰσάξιες συνοδοιπόροι τῶν ἀρρένων φιλελλήνων. Ἄσκησαν σημαντικὴ ἐπιρροὴ σὲ ἄνδρες καὶ γυναῖκες, ἐπηρεάζοντας τὸν ροῦ τῆς Ἱστορίας καὶ τῶν πολιτικῶν ἐξελίξεων, σὲ μία ἐποχὴ ποὺ οἱ γυναῖκες στὸν δυτικὸ κόσμο δὲν εἶχαν κατακτήσει οὔτε τὸ δικαίωμα ψήφου, οὔτε κἂν ἰσότιμη συμμετοχὴ στὴν κοινωνία μὲ τοὺς ἄνδρες. Συνδέθηκαν μὲ γυναῖκες ἀπὸ ἄλλες χῶρες καὶ ἐνθάρρυναν, ἠθικὰ καὶ ὑλικά, τὶς ἀγωνιστικὲς προσπάθειες τῶν Ἑλλήνων καὶ τῶν Ἑλληνίδων. Μὲ τὶς σκέψεις καὶ τὶς δράσεις τους προσέφεραν ἀνακούφιση, φροντίδα καὶ ἐλπίδα στοὺς Ἕλληνες. Μερίμνησαν γιὰ τὴν ἐκπαίδευση καὶ τὴν φροντίδα τῶν κορασίδων στὴν Ἑλλάδα, καὶ μέσῳ υἱοθεσιῶν προσέφεραν μία δεύτερη ζωὴ σὲ πολλὰ Ἑλληνόπουλα, ποὺ ὁ πόλεμος τοὺς στέρησε τοὺς γονεῖς καὶ τὸ μέλλον τους.

 

Μυργιώτης  Παναγιώτης
Μαθηματικός

Πηγές - Βιβλιογραφία
•    Κανελλόπουλος, Παναγιώτης, Λόρδος Βύρων, Ἐκδόσεις Διον. Γιαλλέλης, Ἀθήνα 1983.
•    Λάσκαρι, Σ.Θ., Ὁ Φιλελληνισμὸς ἐν Γερμανίᾳ κατὰ τὴν Ἑλληνικὴν Ἐπανάστασιν, Σύλλογος πρὸς Διάδοσιν Ὠφελίμων Βιβλίων, Ἐν Ἀθήναις, (χ.χ.).
•    Μαράς, Κωνσταντῖνος, Ἡ Ἑλλάδα τῆς Εὐρώπης. Ὁ φιλελληνισμὸς ὡς πρώιμη μορφὴ ευρωπαικὴς ἐνσωμάτωσης. Ἐκδόσεις Γαβριηλίδης, Ἀθήνα 2015.
•    Ξηραδάκη, Κούλα, ΦΙΛΕΛΛΗΝΙΔΕΣ Ι: Ἡ ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ.

 

___________________________________

Πολυτονισμὸς καὶ προσθήκη

φωτογραφιῶν ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ

«Πᾶνος»