Στὴν χορεία τῶν Ἁγίων τοῦ Ἰανουαρίου προβάλλει ἡ ὁσιακὴ μορφὴ τοῦ Ἁγίου Θεοδοσίου τοῦ Κοινοβιάρχου, τοῦ ὁποίου, ὅμως, ἡ λάμψη ἐπισκιάζεται ἀπὸ τὴν ξεχωριστὴ λαμπρότητα τῶν Μεγάλων Ἁγίων ποὺ ἑορτάζουν κατὰ τὸν μῆνα αὐτό, τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, τοῦ Μεγάλου Ἀθανασίου, τοῦ Μεγάλου Ἀντωνίου, τοῦ Μεγάλου Εὐθυμίου, τοῦ Μαξίμου Ὁμολογητοῦ καὶ τοῦ Μάρκου Εὐγενικοῦ, τοῦ Στύλου τῆς Ὀρθοδοξίας. Ὅλοι αὐτοί, μὲ τὴν ξεχωριστή του δόξα ὁ καθένας, φώτισαν τὸν πολύαστρο οὐρανὸ τῆς Ὀρθοδοξίας, σὲ ὅλους τοὺς αἰῶνες καὶ συνεχίζουν νὰ σκορπίζουν τὴν λάμψη των σὲ κάθε ἐποχή, ἕως καὶ σήμερα.
Ὁ Θεοδόσιος ἀποτελεῖ, ὅπως θὰ δοῦμε στὴν συνέχεια, ἕναν σημαντικὸ κρίκο στὴν συνεχῆ καὶ ἀρραγῆ αὐτὴ πνευματικὴ ἁλυσίδα, μὲ ἰδιαίτερη μάλιστα προσφορὰ ὄχι μόνον στὸ πνευματικὸ ἀλλὰ καὶ στὸ κοινωνικὸ ἔργο.
Τὴν περίοδο ποὺ γεννιέται ὁ Ἅγιος, τὸν 5ο αἰ., ἡ αὐτοκρατορία σπαρασσόταν τόσο ἀπὸ ἐσωτερικοὺς ὅσο καὶ ἀπὸ ἐξωτερικοὺς ἐχθρούς. Ἰδιαίτερη, μάλιστα, ἀπειλὴ ἀποτελοῦσαν οἱ Μονοφυσίτες ποὺ ἀντιτάσσονταν στὶς ἀποφάσεις τῆς Δ' Οἰκουμενικῆς Συνόδου (Χαλκηδόνα, 451) καὶ δημιουργοῦσαν πολλὰ προβλήματα, σκορπίζοντας ἔριδες καὶ διχόνοιες.
Μέσα σ᾿ αὐτὴν τὴν σύγχυση καὶ τὴν ταραχὴ οἱ εὐσεβεῖς Καππαδόκες γονεῖς τοῦ Ἁγίου, Προαιρέσιος καὶ Εὐλογία, ἀνέθρεψαν τὸ τέκνο τῶν «ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου», μὲ τὰ διδάγματα τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τῶν Πατέρων, καὶ μάλιστα τῆς ἰδιαίτερής των πατρίδος. Γι᾿ αὐτό, ὁ Ἅγιος εὐλαβούταν ἐξόχως τὸν Μέγα Βασίλειο, τόσο γιὰ τὴν σοφία του, ὅσο καὶ γιὰ τὴν κοινωνική του προσφορά.
Ὥριμος πλέον ὁ Θεοδόσιος, σὲ ἡλικία 27 ἐτῶν, καὶ μὲ τὴν εὐχὴ τῶν γονέων των ἀναχώρησε γιὰ τὰ Ἱεροσόλυμα, γιὰ νὰ ἐπισκεφθῇ τοὺς Ἁγίους Τόπους καὶ νὰ ἀφιερωθῇ στὸν Κύριο. Στὴν νέα του αὐτὴν πορεία, εὐτύχησε νὰ ἔχῃ καλοὺς δασκάλους, τὸν διορατικὸ Συμεώνα τὸν Στυλίτη, ποὺ προέβλεψε ὅτι ὁ Ὅσιος θὰ γινόταν ποιμὴν λογικῶν προβάτων, καὶ τὸν σεβάσμιο γέροντα Λογγίνο, ποὺ ἀνέλαβε τὴν περαιτέρω πνευματική του καθοδήγηση. Ἀλλὰ καὶ ὁ ἴδιος ὁ Θεοδόσιος, ὡς καλὸς μαθητής, ἀκολούθησε πιστὰ τίς πνευματικὲς νουθεσίες τῶν δασκάλων του, προσευχόταν ἀδιαλείπτως καὶ προώδευε συνεχῶς «παρὰ Θεῷ καὶ παρ᾿ ἀνθρώποις».
Ἀφοῦ ἔγινε τελικὰ μοναχὸς καὶ ἀπέκτησε κάποια ἐμπειρία στὴν ἄσκηση, ἄρχισαν νὰ τὸν περιστοιχίζουν ἀρκετοὶ μαθητές. Δυσκολευόταν, ὅμως, νὰ πάρῃ τὴν ἀπόφαση γιὰ ἵδρυση μονῆς, διότι κατὰ βάθος ἀγαποῦσε πολὺ τὴν ἡσυχία καὶ δὲν ἤξερε ἐὰν θὰ μποροῦσε νὰ ἀνταποκριθῇ στὶς πολλαπλὲς μέριμνες ἑνὸς μοναστηριοῦ. Τελικά, καὶ πάλι ὕστερα ἀπὸ πολλὴ προσευχή, τοῦ δόθηκε σημεῖο ἐξ οὐρανοῦ καὶ προχώρησε στὴν ἵδρυση κοινοβίου.
Νὰ σημειωθῇ ὅτι, στὴν προκειμένη περίπτωση, ὁ Ἅγιος δὲν ἀκολούθησε τὴν παράδοση τῆς ἐποχῆς του καὶ τῆς περιοχῆς τῆς Παλαιστίνης, ὅπου ἱδρύονταν Λαῦρες, ὅπως λ.χ. τοῦ ἁγίου Σάββα τοῦ Ἡγιασμένου, ἀλλὰ ἀκολούθησε τὸ παράδειγμα τοῦ προκατόχου τοῦ Καππαδόκη Πατέρα, Μεγάλου Βασιλείου, ποὺ εἶχε ἱδρύσει, πρὶν ἀπὸ ἕναν περίπου αἰῶνα, τὴν περίφημη Βασιλειάδα. Τὸ ἴδιο καὶ ὁ Θεοδόσιος ἐπάνδρωσε τὸ κοινόβιό του μὲ νοσοκομεῖο, γηροκομεῖο καὶ ξενῶνες, ὥστε νὰ ἐξυπηρετοῦνται οἱ ἀνάγκες τῶν ντόπιων καὶ ξένων μοναχῶν ἀλλὰ καὶ τῶν περιοίκων. Σύντομα τὸ δυναμικὸ τῆς μονῆς ἔφτασε τοὺς 700 περίπου μοναχούς, διαφόρων ἐθνικοτήτων, ποὺ συνεργάζονταν, ὡστόσο, ἁρμονικά, ὑπὸ τὴν καθοδήγηση τοῦ Ἁγίου, ὁ ὁποῖος, μάλιστα, ὁρίστηκε τιμητικὰ ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Ἱεροσολύμων κοινοβιάρχης - ἐπόπτης ὅλων τῶν κοινοβίων τῆς Παλαιστίνης.
Παράλληλα, ὅμως, μὲ τὴν πρόοδο τοῦ μοναστηριοῦ, ἐξαπλωνόταν καὶ ἡ αἵρεση τοῦ μονοφυσιτισμοῦ, ποὺ ἀπειλοῦσε ἰδιαιτέρως τίς ἀνατολικὲς ἐπαρχίες τῆς αὐτοκρατορίας, κυρίως τὴν Συρία καὶ τὴν Παλαιστίνη. Ὁ μονοφυσίτης, μάλιστα, αὐτοκράτορας Ἀναστάσιος Α' (491-518), πότε ἤπια καὶ πότε μὲ ἀπειλές, ἀκόμα καὶ μὲ δωροδοκία, πίεζε ἐξαιρετικὰ τὸν Θεοδόσιο, ὡς ὑπεύθυνο τῶν κοινοβίων τῆς περιοχῆς, νὰ ὑποκύψῃ καὶ νὰ ὑπογράψῃ τοὺς ὅρους τῶν αἱρετικῶν.
Τότε ὁ Θεοδόσιος ἔδειξε γιὰ ἄλλη μιὰ φορὰ τὸ πνευματικό του ἀνάστημα. Ὄχι μόνον δὲν ὑπέκυψε στὶς πιέσεις τοῦ αὐτοκράτορα, ἀλλὰ ἀναδείχθηκε ἀληθινὸ λιοντάρι στὴν ὑπεράσπιση τῆς πίστεως. Συνένωσε γύρω του ὅλους τοὺς μοναχοὺς καὶ μὲ τὴν σύμφωνη γνώμη των διεμήνυσε στὸν αὐτοκράτορα ὅτι δὲν ἐπρόκειτο νὰ παρεκκλίνουν διόλου ἀπὸ τὰ δόγματα τῶν 4 πρώτων Συνόδων, ποὺ ὁ Ἅγιος τίς ἀποκαλοῦσε «τὰ 4 ἱερὰ Εὐαγγέλια», ἀκόμη καὶ ἐὰν ἐπρόκειτο οἱ αἱρετικοὶ νὰ κάψουν τὰ ὀρθόδοξα προσκυνήματα! Παράλληλα ἐνημέρωσε τοὺς κατοίκους τῶν γύρῳ περιοχῶν γιὰ τὸ περιεχόμενο τῶν ὀρθοδόξων δογμάτων καὶ τοὺς ἐνίσχυσε πνευματικά.
Γιὰ δεύτερη φορά, λοιπόν, ὕστερα ἀπὸ τὴν ἵδρυση κοινοβίου, ὁ Ἅγιος ἀκολούθησε καὶ πάλι τὴν πατερικὴ παράδοση, ποὺ ἤθελε τοὺς ἁγίους ἀσκητὲς τῆς πίστεως, τὸν Μέγα Ἀντώνιο, τοὺς Καππαδόκες Πατέρες, τὸν Μέγα Εὐθύμιο, τὸν Μάξιμο τὸν Ὁμολογητή, τὸν Ἰωάννη Δαμασκηνό, τὸν Μέγα Φώτιο, καὶ ἀργότερα τὸν Γρηγόριο Παλαμᾶ καί τὸν Μᾶρκο Εὐγενικό, νὰ ἀναδεικνύονται σὲ κύριους προασπιστές της. Ὅλοι αὐτοὶ οἱ Πατέρες ὑπέφεραν κυριολεκτικὰ τὰ πάνδεινα, ἐξορίες, φυλακίσεις, κακώσεις, ὀνειδισμούς, προπηλακισμούς, ἀπὸ τοὺς κακοδόξους, ποὺ προσπάθησαν μὲ δόλιο τρόπο καὶ ὕπουλα μέσα νὰ ἀλλοιώσουν τὸ δόγμα.
Ἀλήθεια, τί θὰ εἶχε ἀπογίνει ἡ ὀρθόδοξη πίστη μας, ἐὰν δὲν βρίσκονταν τὴν κατάλληλη ἐποχὴ τὰ μεγάλα αὐτὰ πνευματικὰ ἀναστήματα, γιὰ νὰ στηρίξουν, μὲ τὴν πρόνοια βεβαίως τοῦ Θεοῦ, τὴν φιλτάτη Ὀρθοδοξία; Κύριος οἶδεν.
Ἄς παρακαλέσωμε, λοιπόν, τὸν Ἅγιο Θεοδόσιο, «ὡς δόση Θεοῦ γενόμενο», νὰ μᾶς φωτίζῃ μὲ τὴν λάμψη του καὶ νὰ μᾶς χαρίζῃ πνευματικὴ διαύγεια καὶ καθαρότητα, ὥστε νὰ μποροῦμε νὰ διακρίνωμε καὶ στὴν ἐποχή μας φωτεινὲς μορφὲς ποὺ θὰ μᾶς βοηθήσουν νὰ ὀρθοποδήσωμε καὶ πάλι καὶ νὰ ἐργαστοῦμε, καὶ μάλιστα νὰ συνεργαστοῦμε, μὲ πίστη, σύνεση καὶ ἀγάπη, γιὰ τὴν κοινὴ πρόοδο καὶ σωτηρία. Ἀμήν!
Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος - θεολόγος
«Πᾶνος»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου