Λάμπρος Σκόντζος: Ἅγιος Λουκᾶς ὁ ἰατρός, Ἀρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως και Κριμαίας

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητοῦ

 

Μιὰ ἀπὸ τίς δραματικότερες περιόδους τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας ἱστορίας εἶναι καὶ ὁ 20ος αἰῶνας, ὅπου δοκιμάστηκαν σκληρὰ πολλὲς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες ἀπὸ τὰ μαρξιστικὰ καθεστῶτα. Χιλιάδες κληρικοὶ ὅλων τῶν βαθμῶν καθὼς καὶ ἑκατομμύρια πιστοὶ διώχτηκαν, βασανίστηκαν καὶ ἔχασαν τὴ ζωή τους, μὲ μόνη αἰτία ὅτι πίστευαν στὸ Θεὸ καὶ ἦταν Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί. Ἕνας ἀπὸ αὐτούς τούς χιλιάδες κληρικοὺς ἦταν καὶ ὁ ἅγιος Λουκᾶς ὁ Ἰατρός, ἀρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως καὶ Κριμαίας.
 

Γεννήθηκε τὸ 1877 στὸ Κὲρτς τῆς Κριμαίας καὶ τὸ κοσμικό του ὄνομα ἦταν Βαλεντίν Γιασενέσκι. Ὁ πατέρας του ἦταν παπικὸς καὶ ὀρθόδοξη ἡ μητέρα του, ἡ ὁποία τὸν ἀνάθρεψε τυπικὰ ὀρθόδοξα. Νωρὶς εἶχαν μετακομίσει στὸ Κίεβο, ὅπου ὁ Βαλεντίν σπούδασε ἰατρική. Ἔλαβε τὸ πτυχίο του τὸ 1903 ὡς ὀφθαλμίατρος.
 

Στὰ 1904 ξέσπασε ὁ Ρωσο – Ἰαπωνικὸς πόλεμος, ὅπου ὁ Βαλεντὶν βρέθηκε στὸ μέτωπο ὡς ἐπιτυχημένος στρατιωτικὸς χειρουργὸς ἰατρός. Ἐκεῖ γνώρισε τὴ σύζυγό του Ἄννα Βασιλίεβνα Λάνσκαγια, μὲ τὴν ὁποία ἀπέκτησε τέσσερα παιδιά. Μετὰ τὸ τέλος τοῦ πολέμου ἐργάστηκε ὡς ἰατρὸς σὲ διάφορες περιοχές. Οἱ ἐπιτυχίες του τὸν ἔκαμαν διάσημο. Μελέτησε καὶ ἐφάρμοσε πρωτοποριακὲς μεθόδους ἀναισθησίας, ἐνῶ στὸν τομέα τῆς ὀφθαλμολογίας ἦταν πρωτοπόρος. Ἀσχολήθηκε ἰδιαίτερα μὲ τὴ θεραπεία τῶν πυογόνων λοιμώξεων.
 

Τὸ 1917 ἐκλέχτηκε καθηγητὴς στὸ Πανεπιστήμιο τῆς Τασκένδης. Ὅμως τὴν ἴδια χρονιὰ εἶχε ξεσπάσει ἡ ἐπανάσταση τῶν Μπολσεβίκων, ἡ ὁποία κήρυξε ἀπηνῆ διωγμὸ κατὰ τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ πιστοὶ ὑφίσταντο παντοειδεῖς διώξεις. Ὁ Βαλεντὶν ἤδη εἶχε ἀνακαλύψει τὴν ὀρθόδοξη πνευματικότητα καὶ εἶχε γίνει πιστὸς Ὀρθόδοξος Χριστιανός καὶ γι᾿ αὐτὸ ἔγινε στόχος τῶν ἀθέων μαρξιστῶν. Στὸ Πανεπιστήμιο ἐκδήλωνε ἀνοικτὰ τὴν πίστη του, προκαλῶντας την ἀγανάκτηση καὶ τὸ μῖσος τῶν ἄθεων συναδέλφων του. Κάποιος νοσοκόμος τὸν συκοφάντησε καὶ τὸ καθεστώς τὸν συνέλαβε. Εὐτυχῶς, μὲ θαυματουργικὸ τρόπο, ἀθωώθηκε καὶ ἀφέθηκε ἐλεύθερος. Ὅμως πέθανε ἡ σύζυγός του ἀπὸ φυματίωση καὶ ἀναγκάστηκε νὰ ἐμπιστευτῇ τὴν ἐπιμέλεια τῶν παιδιῶν του στὴν πιστὴ νοσοκόμα Σοφία Σεργκέγεβνα.
 

Ἀπὸ τίς πρῶτες ἡμέρες τὸ ἄθεο καθεστὼς δημιούργησε μιὰ ψευδοεκκλησία, τὴν λεγόμενη «Ζῶσα Ἐκκλησία», γιὰ νὰ ἐλέγχει τοὺς πιστούς, νὰ τοὺς διαιρεῖ καὶ νὰ τοὺς ἀπομακρύνει ἀπὸ τὴν ἀληθινὴ Ἐκκλησία. Ὁ Βαλεντὶν ἔμεινε πιστὸς στὴν ἀληθινὴ μαρτυρικὴ καὶ διωκόμενη Ἐκκλησία. Μετὰ τὴν ὑπεράσπιση μὲ σθένος τοῦ ἀρχιεπισκόπου Τασκένδης Ἰννοκεντίου, ἐκεῖνος τοῦ πρότεινε νὰ χειροτονηθῇ πρεσβύτερος. Δέχτηκε καὶ στὶς 21–1-1921 ἔγινε ἡ χειροτονία του. Παράλληλα συνέχιζε νὰ ἐργάζεται στὸ Πανεπιστήμιο. Τὸ 1923, μετὰ τὴν ἀπομάκρυνση τοῦ Ἰννοκεντίου ἐκλέχτηκε ἀρχιεπίσκοπος Τασκένδης, ἀφοῦ ἐκάρη πρῶτα μοναχός, λαμβάνοντας τὸ ὄνομα Λουκᾶς. Ταξίδεψε κρυφὰ στὸ Πεντζικὲντ γιὰ νὰ λάβει τὴ χειροτονία του ὡς ἐπίσκοπος.
 

Αὐτὸ θεωρήθηκε ὡς ἀντικαθεστωτικὴ ἐνέργεια, συνελήφθη καὶ φυλακίστηκε. Στὴ φυλακὴ ὁλοκλήρωσε τὸ πρωτοπόρο ἐπιστημονικό του σύγγραμμα: «Δοκίμια γιὰ τὴν χειρουργική τῶν πυογόνων λοιμώξεων», τὸ ὁποίου ἀπαγόρευσαν τὴν ἔκδοση ἐπειδὴ ὁ συγγραφέας ἐπέμενε νὰ γραφῇ στὸ ἐξώφυλλο ἡ ἐπισκοπική του ἰδιότητα! Κατόπιν ἀποφασίστηκε ἡ μετακίνησή του στὴ Μόσχα, ὅπου ἔπαθε τὸ πρῶτο του καρδιακὸ ἐπεισόδιο, καὶ κατόπιν στὴ Σιβηρία στὴν πόλη Γενισέϊσκ καὶ ἀργότερα 2000 χιλιόμετρα μακρύτερα, στὴν πόλη Τουρουχάνσκ. Οἱ συνθῆκες διαβίωσής του ἦταν τραγικές, τὰ ἐνδύματα ἐλαφρὰ καὶ τὸ φαγητὸ σπάνιο. Παρ᾿ ὅλα αὐτὰ ὁ Λουκᾶς προσέφερε δωρεὰν τίς ἰατρικές του ὑπηρεσίες στὸ λαὸ τῆς περιοχῆς. Αὐτὸ δὲν ἄρεσε στοὺς ἄθεους τοῦ καθεστῶτος, οἱ ὁποῖοι τὸν μετακίνησαν πάνω ἀπὸ τὸν ἀρκτικὸ κύκλο, στὸ χωριὸ Πλάχινο. Ἡ ὑγεία του ἐπιδεινώθηκε ἐπικίνδυνα. Ἔμεινε δύο μῆνες καὶ κατόπιν ἐπέστρεψε στὸ Τουρουχάνσκ, λόγῳ ἀπαίτησης τῶν κατοίκων. Μετὰ ὀκτὼ μῆνες, ἀφέθηκε ἐλεύθερος.
 

Γύρισε στὴν Τασκένδη, ἀλλὰ ἀντιμετώπιζε ἀπίστευτες διώξεις ἀπὸ τοὺς καθεστωτικούς, ἐπειδὴ δὲν ἤθελε νὰ ἀποβάλλει τὸ σχῆμα τοῦ κληρικοῦ. Δὲν τοῦ ἐπέτρεπαν νὰ ἀσκῇ τὸ ἰατρικὸ ἐπάγγελμα φορῶντας τὰ ράσα. Οὔτε νὰ μπῇ στὸ χειρουργεῖο φορῶντας τὸν Τίμιο Σταυρό. Ἀναγκάστηκε σὲ παραίτηση ἀπὸ τὸ ἐπισκοπικὸ θρόνο καὶ κατόπιν ὁδηγήθηκε ξανὰ στὴ Βόρεια Ρωσία ὡς ἐξόριστος. Ἐκεῖ ἔχασε τὴν ὅρασή του ἀπὸ τὸ ἕνα μάτι. Ἐκδίδονται τὰ συγγράμματά του χωρὶς τὴ θέλησή του, καὶ χωρὶς τὴν ἀρχιερατική του ἰδιότητα. Ἀφέθηκε ἐλεύθερος καὶ ἐγκαταστάθηκε στὸ Λένινγκραντ, ὅπου ἀσκοῦσε τὸ ἐπάγγελμα τοῦ ἰατροῦ δωρεάν. Αὐτὸ ἐνόχλησε τὸ καθεστώς τον ὁποῖο συνέλαβαν καὶ πάλι καὶ τὸν ὁδήγησαν στὴ Σιβηρία ἐξορία.
 

Τὸν Ἰούνιο τοῦ 1941 εἰσβάλουν τὰ χιτλερικὰ στρατεύματα στὴ Ρωσία. Ὁ ἐξόριστος ἐπίσκοπος ἰατρὸς ζήτησε νὰ πάῃ ἐθελοντὴς στὸ μέτωπο. Ἐκεῖ ἔδειξε πρωτοφανῆ ἡρωισμὸ καὶ αὐτοθυσία, σώζοντας χιλιάδες τραυματίες. Τὸ Κόμμα ἀναγνώρισε τὴν προσφορὰ του καὶ τὸν ἔκανε ἀρχίατρο καὶ ὑπεύθυνο 150 στρατιωτικῶν νοσοκομείων. Μετὰ τὸ τέλος τοῦ πολέμου, τὸ 1946 βραβεύτηκε μὲ τὸ βραβεῖο Στάλιν, γιὰ τὴν προσφορά του στὴν πατρίδα καὶ τὴν ἐπιστήμη.
 

Στὰ 70 του χρόνια ἔγινε ἀρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως καὶ Κριμαίας, ἀναλαμβάνοντας ἕνα τιτάνιο ποιμαντικὸ καὶ φιλανθρωπικὸ ἔργο. Προσπάθησε μὲ ἀπίστευτες δυσκολίες νὰ ἀναδιοργανώσει τὴν τοπικὴ ἐκκλησία. Οἱ ἐγκάθετοι τοῦ Κόμματος τὸν πολεμοῦσαν λυσσαλέα. Δὲν τοῦ ἐπιτρέπουν νὰ ἀσκήσει τὸ ἐπάγγελμα τοῦ ἰατροῦ σὲ δημόσιο νοσοκομεῖο, γι᾿ αὐτὸ ἀναγκάζεται νὰ ἀσκῇ τὴν ἰατρικὴ ἐθελοντικά, χωρὶς ἀμοιβή. Κήρυττε νυχθημερὸν καὶ ἔγραφε. Ὅμως ἡ ὅρασή του ἄρχισε νὰ μειώνεται δραματικά. Τὸ 1956 τυφλώθηκε ὁριστικά. Ἐν τῷ μεταξὺ νέο κῦμα διώξεων κατὰ τῆς Ἐκκλησίας εἶχε κηρύξει ὁ Νικήτας Κρουτσώφ. Καὶ πάλι στὸ στόχαστρο ὁ ἀσθενής, ταλαιπωρημένος καὶ τυφλὸς ἐπίσκοπος Λουκᾶς. Τὰ Χριστούγεννα τοῦ 1960 λειτούργησε γιὰ τελευταία φορά. Τὴν Κυριακὴ τῶν Ἁγίων Πάντων, 11 Ἰουνίου 1961, κοιμήθηκε εἰρηνικά. Στὴν ἐξόδιο ἀκολουθία του, παρ᾿ ὅλα τὰ ἐμπόδια, ποὺ ἔβαλε τὸ καθεστώς, συμμετεῖχε χιλιάδες λαοῦ, ὥστε ἡ κηδεία του θύμιζε λαϊκὴ ἐπανάσταση. Στὴ συνείδηση τοῦ λαοῦ ἦταν ἤδη ἅγιος. Τὸ Νοέμβριο τοῦ 1995 ἔγινε ἡ ἁγιοκατάταξή του καὶ τὸ Μάρτιο τοῦ 1996 ἔγινε ἡ ἀνακομιδὴ τῶν λειψάνων του, τά ὁποῖα εὐωδίαζαν. Ἡ μνήμη του τιμᾶται στὶς 11 Ἰουνίου καὶ θεωρεῖται θαυματουργός.
 

Ὁ ἅγιος Ἐπίσκοπος Λουκᾶς ὁ ἰατρὸς ἀποτελεῖ μιὰ σπάνια ὁμολογιακὴ φωνὴ στὸν ταραγμένο 20ο αἰῶνα, ὅπου ἡ ἀντίχριστη μαρξιστικὴ ἰδεολογία εἶχε γίνει πολιτικὴ ἐξουσία καὶ εἶχε ὁρκιστεῖ νὰ ἀφανίσει τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Θὰ μποροῦσε νὰ χαρακτηριστῇ ὡς ἕνας ἀπὸ τοὺς κυρίους ἐκπροσώπους τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ὁποῖος ὄρθωσε τὸ ἀσθενικὸ (σωματικὰ) ἀνάστημά του, στοὺς προσωρινὰ παντοδυνάμους κόκκινους τυράννους. Ἡ ἱστορία ἀποφάνθηκε: ἡ δική του ἡρωικὴ ἀντίσταση, μαζὶ μὲ ἐκεῖνες τῶν πολλῶν χιλιάδων ἀγωνιστῶν, νίκησε κατὰ κράτος τοὺς ὑπερφίαλους χριστιανομάχους καὶ τοὺς ἔστειλε ἀνεπιστρεπτὶ στὸ πλέον ἀραχνιασμένο χρονοντούλαπο τῆς ἱστορίας, γιὰ πάντα, γιὰ νὰ θυμίζουν στὶς ἑπόμενες γενιὲς ὅτι εἶναι σκληρὸ σὲ ἐκεῖνον, ποὺ κλωτσᾶ μυτερὰ καρφιὰ μὲ γυμνὰ πόδια, «σκληρὸν πρὸς κέντρα λακτίζειν» (Πράξ. 26,14). Ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἀνίκητη καὶ «πύλαι Ἅδου οὐ κατισχύσουσιν αὐτῆς» (Ματθ. 16,18)!

 

__________________________________

Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ

«Πᾶνος»