Ἡ Ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ Λόγου εἶναι κορυφαία ἔκφραση τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ γιὰ τὸν ἄνθρωπο καὶ τὸ ἐπιστέγασμα τῆς ἐφαρμογῆς τοῦ θείου σχεδίου γιὰ τὴν σωτηρία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας στάθηκαν μὲ δέος μπροστὰ στὸ ἀπερινόητο αὐτὸ μυστήριο καὶ μὲ γνώμονα τίς ἅγιες Γραφὲς συνέλαβαν ὕψιστες ἀλήθειες καὶ διατύπωσαν ὑψηλὴ θεολογία.
Σύμφωνα μὲ τὴν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας ἡ σάρκωση τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ ὑπῆρξε ἀπαραίτητη. Ἡ σωτηρία τοῦ κόσμου θὰ ἦταν ἀδύνατη δι᾿ ἄλλου τρόπου, διότι ὁλόκληρη ἡ δημιουργία, ζῶσα καὶ μὴ ζῶσα, ἦταν ὑποκείμενη στὴν πτώση. Οἱ δύο μεγάλες μοιραῖες πτώσεις, ἡ πρώτη τῶν ἄϋλων νοερῶν δυνάμεων καὶ ἡ δεύτερη τῶν ἀνθρώπων, ἔφεραν ὄχι ἁπλὰ ἀναστάτωση στὴν κτίση τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ εἰσήγαγαν σὲ αὐτὴ τὸ κακό, ὡς μόνιμη κατάσταση, ὡς ὀντολογικὴ ἀντίθεση στὸ πρόσωπο καὶ τὸ ἔργο τοῦ ἀπόλυτα ἀγαθοῦ Θεοῦ. Σύμφωνα μὲ τὸν ἀπόστολο Παῦλο, ἐξαιτίας τῆς πτώσεως «ἡ κτίσις ὑπετάγῃ, οὐχ ἑκοῦσα, ἀλλὰ διὰ τὸν ὑποτάξαντα, ἐπ᾿ ἐλπίδι ὅτι καὶ αὐτὴ ἡ κτίσις ἐλευθερωθήσεται ἀπὸ τῆς δουλείας τῆς φθορᾶς εἰς τὴν ἐλευθερίαν τῆς δόξης τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ. Οἴδαμεν γὰρ ὅτι πᾶσα ἡ κτίσις συστενάζει καὶ συνωδίνει ἄχρι τοῦ νῦν» (Ρωμ. 8,20-22). Αὐτὸ σημαίνει πὼς ὅλα τὰ ὄντα, ἀπὸ τοὺς ἀσώματους ἀγγέλους ὡς τοὺς ἀνθρώπους καὶ τὴν ὑλικὴ κτίση, ἦταν ὑποκείμενα στὴν φθορὰ τῆς πτώσεως καὶ ἄρα χρειάζονταν σωτηρία καὶ λύτρωση. «Πάντες ἥμαρτον καὶ ὑστεροῦνται τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ» (Ρωμ. 5,1). Κατὰ συνέπεια κανένα κτιστὸ ὅν δὲν θὰ μποροῦσε νὰ πάρει τὴ θέση τοῦ λυτρωτῆ. Αὐτὸς θὰ ἔπρεπε νὰ προέρχεται ἔξω ἀπὸ τὴν δημιουργία, ἀδιάφθορος καὶ ἀπόλυτα ἀμέτοχος τοῦ κακοῦ. Ἄρα μόνο θεῖο πρόσωπο θὰ μποροῦσε νὰ καταστεῖ λυτρωτὴς τοῦ κόσμου.
Ἡ θεία βουλὴ ἀποφάσισε νὰ καταστεῖ λυτρωτὴς ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ, τὸ δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος. Γι᾿ αὐτὸ ἀμέσως μετὰ τὴν πτώση ἄρχισε νὰ ὑλοποιεῖται τὸ θεῖο σχέδιο τῆς σωτηρίας. Αὐτὸ προέβλεπε νὰ ὑπάρξει μιὰ μακραίωνη προετοιμασία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ ἄρχισε νὰ διαμορφώνει ἱστορικὲς συνθῆκες κατάλληλες ὥστε νὰ ὁδηγήσουν τὴν ἀνθρωπότητα στὸ γεγονὸς τῆς ἐν Χριστῷ ἀποκαταστάσεως καὶ σωτηρίας. Δόθηκε ὁ Νόμος στοὺς Ἰσραηλῖτες ὡς παιδαγωγὸς εἰς Χριστὸν (Γαλ. 3:2), στάλθηκαν προφῆτες νὰ διαμηνύσουν τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ (Ρωμ. 1:2), ἀναδείχθηκαν σπουδαῖες προσωπικότητες (φιλόσοφοι, ἄρχοντες, νομοθέτες, κοινωνικοὶ ἀναμορφωτές, συγγραφεῖς, ποιητές, κλπ), οἱ ὁποῖοι προήγαγαν τὸ ἀνθρώπινο πνεῦμα, ἐπεσήμαναν τὴν κακοδαιμονία τοῦ κόσμου καὶ ἔσπειραν τὸν σπόρο τῆς ἀνάγκης γιὰ τὴν λύτρωσή του ἀπὸ αὐτὴν τὴν κατάσταση. Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι μὲ τὸ πέρασμα τοῦ χρόνου διαμορφώθηκε μέσα στὶς διάφορες παραδόσεις τῶν λαῶν μιὰ μυστηριώδης καὶ ἰσχυρὴ τάση ἀναμονῆς μελλοντικοῦ λυτρωτῆ, ἡ ὁποία μὲ τὸ πέρασμα τοῦ χρόνου ὁλοένα καὶ μεγάλωνε, ὥστε στοὺς ἄμεσους προχριστιανικοὺς χρόνους νὰ ἔχουμε πιὰ παγκόσμια ἐναγώνια προσμονή.
Ὅταν ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, «ἐξαπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ γενόμενον ἐκ γυναικός, γενόμενον ὑπὸ νόμου, ἵνα τοὺς ὑπὸ νόμον ἐξαγοράσει, ἵνα τὴν υἱοθεσίαν ἀπολαύωμεν» (Γαλ. 4,4). Ὁ αἰώνιος καὶ ὁ ἄπειρος Θεὸς συγκαταβαίνει καὶ γίνεται ἄνθρωπος τέλειος, «γενόμενος ἐκ σπέρματος Δαυὶδ κατὰ σάρκα» (Ρωμ. 1,3), χωρὶς νὰ ἀφήσει τὴν θεότητά του. «Νέον ἐξ Ἀδὰμ παιδίον φυράματος ἐτέχθῃ Υἱὸς καὶ πιστοῖς δέδοται» (3ο τροπ. στ΄ ὠδὴς κανόνα τῶν Χριστουγέννων). Στὸ θεανδρικὸ θεανθρώπινο πρόσωπό Του συναντήθηκε καὶ ἑνώθηκε ἡ θεία μὲ τὴν ἀνθρώπινη φύση. Τὰ πρὶν διεστώτα, ἐξαιτίας τῆς ἁμαρτίας, τώρα πιὰ ἑνώθηκαν μέ ὀργανικὴ καὶ αἰώνια ἕνωση (Ἐφ. 2,14). Ἀλλὰ γιὰ νὰ γίνει ἡ ἕνωση αὐτὴ προηγουμένως καθαρίστηκε, λυτρώθηκε καὶ ἁγιάστηκε ἡ ἀνθρώπινη φύση ἀπὸ τόν Ἐνανθρωπήσαντα Λόγο, διότι δὲν ἦταν δυνατὸν νὰ γίνει φύση τοῦ Θεανθρώπου ἡ πτωτικὴ ἀνθρώπινη φύση. Ἔτσι ταυτόχρονα μὲ τὴν θεία Ἐνανθρώπηση πραγματοποιήθηκε καὶ ἡ λύτρωση τῆς πεπτωκυίας φύσεώς μας στὸ θεναδρικὸ πρόσωπο τοῦ Λυτρωτῆ.
Ἡ Ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ εἶναι προϊὸν τῆς θείας ἀγάπης. Ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος εἶχε τονίσει πὼς «οὕτῳ γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾿ ἔχει ζωὴν αἰώνιον» (Ἰωάν. 3,15) καὶ συμπλήρωσε ὁ ἀπόστολος Παῦλος πὼς ὁ Πατὴρ «τοῦ ἰδίου υἱοῦ οὐκ ἐφείσατο, ἀλλ᾿ ὑπὲρ ἡμῶν πάντων παρέδωκεν αὐτόν» (Ρωμ. 8,32). Τὸ ἴδιο καὶ ὁ μαθητὴς τῆς ἀγάπης Ἰωάννης ἐπισήμανε ἐμφαντικά: «ἐν τούτῳ ἐφανερώθῃ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἐν ἡμῖν, ὅτι τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἀπέσταλκεν ὁ Θεὸς εἰς τὸν κόσμον, ἵνα ζήσωμεν δι᾿ αὐτοῦ» (Α΄ Ἰωάν. 4,9). Ἡ ἄμετρη αὐτὴ ἀγάπη ὁδήγησε τὸν Λόγο στήν, ἀσύλληπτη γιὰ τὸν πεπερασμένο ἀνθρώπινο νοῦ, θεία «κένωση». Ἀπὸ τὰ δυσθεώρητα ὕψη τῆς θείας δόξης καταδέχτηκε νὰ κατέλθει καὶ νὰ ἐνδυθεῖ τὴν ἀνθρώπινη φύση, νὰ τὴν κάνει στὸ ἑξῆς αἰωνίως μέρος τῆς θεανθρώπινης ὑπόστασής Του. Ἡ περὶ θείας κενώσεως διδασκαλία ἀποτελεῖ θεμέλιο τῆς θεολογίας τοῦ ἀποστόλου Παύλου. «Τοῦτο φρονείσθω ἐν ὑμῖν ὁ καὶ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, ὅς ἐν μορφῇ Θεοῦ ὑπάρχων οὐχ ἀρπαγμὸν ἡγήσατο τὸ εἶναι ἴσα Θεῷ, ἀλλ᾿ ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν δούλου λαβών, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος, καὶ σχήματι εὑρεθεῖς ὡς ἄνθρωπος ἐταπείνωσεν ἑαυτόν, γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ» (Φιλπ. 2,5-8). Ἡ θεία ταπείνωση λειτούργησε ὡς ἰσχυρὸ ἀντίδοτο κατὰ τῆς ἀνθρώπινης ἔπαρσης, ἡ ὁποία εἶναι ἡ ρίζα τῆς ἁμαρτίας. Ὁ Ἀδὰμ ἁμάρτησε καὶ ξέπεσε διότι ὑπερέβῃ τὰ ὅρια τῆς αὐτοσυνειδησίας του καὶ ἀκολουθῶντας τὸν πατέρα τῆς ἀλαζονείας, τὸν διάβολο, ἔφτασε στὴν δική του ἀπατηλὴ αὐτάρκεια καὶ στὴν ἀνταρσία. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ ὄχι μόνο τὸν ἀπομάκρυνε ἀπὸ τὴν πηγὴ τῆς ἀγάπης καὶ τῆς συνδιαλλαγῆς, τὸν Θεό, ἀλλὰ τὸν περιχαράκωσε μέσα στὰ ἀσφυκτικὰ πλαίσια τῆς νοσηρῆς ἐγωπάθειάς του, ὥστε νὰ μὴν μπορεῖ πιὰ νὰ ἀπελευθερωθεῖ καὶ νὰ ἀποκατασταθεῖ. Ἡ θεία ταπείνωση λειτούργησε καταλυτικὰ κατὰ τῆς ἑωσφορικῆς ἔπαρσης. Στὴν θεσπέσια ὑμνολογία τῶν Χριστουγέννων ψάλλουμε: «Ἰδὼν ὁ Κτίστης ὀλλύμενον τὸν ἄνθρωπον χερσὶν ὅν ἐπόϊησε, κλίνας οὐρανοὺς κατέρχεται· τοῦτον δὲ ἐκ Παρθένου θείας ἁγνῆς ὅλον οὐσιοῦται ἀληθείᾳ σαρκωθεῖς, ὅτι δεδόξασθε» (3ο τροπ. Α΄ ὠδῆς τοῦ κανόνος τῶν Χριστουγέννων). Ἡ σωτηρία μας εἶναι ἔργο καὶ χάρις τοῦ Θεοῦ.
Ἡ εἴσοδος τοῦ Θεοῦ Λόγου στὴν ἀνθρώπινη ἱστορία ἄλλαξε τὴ ροή τῆς σταθερὰ καθοδικῆς πορείας τῶν ἀνθρώπων. Ἡ θεία Ἐνανθρώπησή Του εἶναι ἡ εὐλογημένη ἀρχὴ τῆς μεγαλύτερης ἐπ- ἀνάστασης ὅλων τῶν ἐποχῶν. Ἡ ἀνατολὴ τοῦ νοητοῦ Ἡλίου τῆς Δικαιοσύνης στὴ γῆ διέλυσε τὰ πυκνὰ σκοτάδια τοῦ προχριστιανικοῦ παρελθόντος καὶ ἀποδυνάμωσε ὅλους τοὺς ἐργαζομένους τῶν σκοτεινῶν ἔργων. Τὰ ἀνθρώπινα γεγονότα καὶ ἡ ἱστορία ἔχουν πιὰ κατευθυντήρια φορὰ καὶ στόχο τὸ μοναδικὸ πρόσωπο τοῦ Θεανθρώπου. Μπορεῖ, βεβαίως, ἡ πορεία τῆς ἀλλαγῆς τοῦ κόσμου νὰ εἶναι ἀργὴ καὶ οἱ δυνάμεις τοῦ κόσμου νὰ ἀντιστέκονται, ἀλλὰ ἡ ἔκβαση εἶναι προδιαγεγραμμένη, ὁ κόσμος τελικὰ θὰ χριστοποιηθεῖ. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὁρίζει σαφέστατα τὴν ἀφάνταστη εὐεργεσία ποὺ προσέφερε στὴν ἀνθρωπότητα ὁ ἐνανθρωπήσας Θεὸς Λόγος μὲ τὰ ἑξῆς: «Εὐλογητὸς ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ εὐλογήσας ἡμᾶς ἐν πάσῃ εὐλογίᾳ πνευματικὴ ἐν τοῖς ἐπουρανίοις ἐν Χριστῷ, καθὼς ἐξελέξατο ἡμᾶς ἐν αὐτῷ πρὸ καταβολῆς κόσμου εἶναι ἡμᾶς ἁγίους καὶ ἀμώμους κατενώπιον αὐτοῦ, ἐν ἀγάπῃ προορίσας ἡμᾶς εἰς υἱοθεσίαν διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ... ἐν ὦ ἔχομεν τὴν ἀπολύτρωσιν διὰ τοῦ αἵματος αὐτοῦ, τὴν ἄφεσιν τῶν παραπτωμάτων, κατὰ τὸν πλοῦτον τῆς χάριτος αὐτοῦ» (Ἐφ. 1,3-7). Ἡ ἔννοια τῆς υἱοθεσίας ἀποδίδει καλύτερα παντὸς ἄλλου τὴν ὀργανική προσκόλλησή μας στὸ Θεό. Διὰ τῆς πτώσεως καὶ ἀποστασίας γίναμε πάροικοι καὶ «ξένοι τῶν διαθηκῶν τῆς ἐπαγγελίας» τοῦ Θεοῦ (Ἐφ. 2,12). Ὅμως «Ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο» (Ἰωάν. 1:14), «ἵνα τὴν υἱοθεσίαν ἀπολαύωμεν». Νὰ μὴν εἶναι πιὰ ὁ καθένας μας «δοῦλος, ἀλλ᾿ υἱός· εἰ δὲ υἱός, καὶ κληρονόμος Θεοῦ διὰ Χριστοῦ» (Γαλ. 4,4-7). Αὐτὴ εἶναι ἡ μεγαλύτερη εὐλογία, ποὺ ἀπολαμβάνουμε χάρις στὴν Θεία Ἐνανθρώπηση!
Τὸ μήνυμα τῆς Βηθλεέμ, τὸ ὁποῖο διαλαλήθηκε ἀπὸ τοὺς ἁγίους ἀγγέλους τῆς Γεννήσεως (Λουκ. 2,14), εἶναι τὸ πιὸ χαρμόσυνο καὶ ἐλπιδοφόρο ἄγγελμα τῆς ἱστορίας. Ἦρθε Ἐκεῖνος, τὸν Ὁποῖον ἐναγωνίως περίμενε ἡ ἀνθρωπότητα διὰ νὰ «σώσει τὸν λαὸν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν» (Ματθ. 1,21). «Ὁ Πατὴρ εὐδόκησεν, ὁ Λόγος σὰρξ ἐγέντο καὶ ἡ Παρθένος ἔτεκεν Θεὸν ἐνανθρωπήσαντα». (2ο τροπ. τῶν Αἴνων τῶν Χριστουγέννων). Τὰ ἀποτελέσματα τοῦ ἔργου Του εἶναι φανερά. Ὁ μονόδρομος, ὁ ὁποῖος ὁδηγοῦσε ἀποκλειστικὰ τὸν ἄνθρωπο καὶ ὁλόκληρη τὴν πλάση στὴν ἀπώλεια, ἔπαψε νὰ ὑπάρχει γιὰ τοὺς πιστοὺς τοῦ Χριστοῦ, διότι ἐγκαινίασε Αὐτὸς νέα ὁδό, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ στὴν σωτηρία, στὸν Θεό, ποὺ εἶναι τὸ φυσικὸ πέρας τῆς πορείας τοῦ ἀνθρώπου. Τὴν μεγάλη καὶ ἐλπιδοφόρα αὐτὴ ἀλήθεια ἐκφράζει ἀπόλυτα καὶ χαρακτηριστικὰ ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὡς ἑξῆς: «Αὐτὸς γὰρ ἐστιν ἡ εἰρήνη ἡμῶν, ὁ ποιήσας τὰ ἀμφότερα ἕν καὶ τὸ μεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ λύσας, τὴν ἔχθραν, ἐν τῇ σαρκὶ αὐτοῦ τὸν νόμον τῶν ἐντολῶν ἐν δόγμασι καταργήσας, ἵνα τοὺς δύο κτίση ἐν ἑαυτῷ εἰς ἕνα καινὸν ἄνθρωπον ποιῶν εἰρήνην καὶ ἀποκαταλλάξῃ τοὺς ἀμφοτέρους ἐν ἑνὶ σώματι τῷ Θεῷ διὰ τοῦ σταυροῦ, ἀποκτείνας τὴν ἔχθραν ἐν αὐτῷ... ἄρα οὖν οὐκέτι ἐστὲ ξένοι καὶ πάροικοι, ἀλλὰ συμπολῖται τῶν ἁγίων καὶ οἰκεῖοι τοῦ Θεοῦ» (Ἐφεσ. 2,14-19). Ἀκόμα «ὥσπερ ἐβασίλευσεν ἡ ἁμαρτία ἐν τῷ θανάτῳ, οὕτῳ καὶ ἡ χάρις βασιλεύσῃ διὰ δικαιοσύνης εἰς ζωὴν αἰώνιον διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Κυρίου ἡμῶν» (Ρωμ. 5,21). Τέτοιου δυσθεώρητου μεγέθους εὐεργεσία ἀξιωθήκαμε χάρις στὴν οἰκονομία τῆς θείας συγκαταβάσεως.
Τὸ Θεῖο Βρέφος τῆς Βηθλεὲμ «συνενηπίασε τοῖς νηπίοις» γιὰ χάρη τῆς σωτηρίας μας. «Αὐτὸς ἐστι Θεὸς σαρκοφόρος καὶ ἡμεῖς ἄνθρωποι πνευματοφόροι...· Αὐτὸς ὁ ἀληθινὸς καὶ φύσει Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοὺς πάντας φορεῖ, ἵνα οἱ πάντες τὸν ἕνα φορέσωμεν Θεόν» (Μ. Ἀθανάσιος, ΒΕΠΕΣ 33,226). «Νῦν ὁ ἐπουράνιος καὶ ἡμῖν ἐπουρανίους ἐποίησεν» (Γρηγ. Νύσσης, P.G.46,681d). Αὐτοὶ οἱ περιεκτικoὶ πατερικoὶ λόγοι φανερώνουν περίτρανα ὁλόκληρο τὸ μυστήριο τῆς Θείας Ἐνανθρωπήσεως. Αὐτὸ εἶναι καὶ τὸ κεντρικὸ νόημα τῆς μεγάλη ἑορτῆς.
Μὲ τὴν ποιητικὴ γραφίδα, τέλος, τοῦ ἁγίου Ἀμφιλοχίου, ἐπισκόπου Ἰκονίου (4ος αἰών.), μποροῦμε νὰ ὑμνήσουμε κι᾿ ἐμεῖς τὴν εὐφρόσυνη ἑορτή, ἡ ὁποία κατέστῃ ἀπαρχὴ τῆς σωτηρίας μας ὡς, ἑξῆς: «Ὦ Ἡμέρα (τῶν Χριστουγέννων) μύρων ἀξία ἕν ἢ ἀνέτειλεν ἡμῖν τὸ Ἄστρον ἐξ Ἰακώβ, ὁ Ἄνθρωπος ὁ ἐπουράνιος ὅς ὤφθῃ ἐξ Ἰσραήλ! Ἐπεδήμησεν ἡμῖν ὁ ἰσχυρὸς Θεὸς καὶ ὁ τῆς Δικαιοσύνης ἐπέλαμψεν Ἥλιος! Ὁ τῶν θείων ἀρετῶν ἠνέωκται ὁ θησαυρός, καὶ τὸ τῆς ζωῆς φυτὸν ἀνθρώποις ἐβλάστησε καὶ ἡ ἀνατολὴ ἐξ ὕψους ἐπέλαμψεν! Ὁ τῶν οὐρανίων καὶ τῶν ἐπιγείων Δεσπότης ἐκ παρθενικῶν λαγόνων ὑπὲρ κόσμου λυτρώσεως εἰς κόσμον φθαρτὸν ἐλήλυθεν» ( P.G 39,40b).
__________________________________
Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ
«Πᾶνος»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου