Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

1. Η ἐπικρατοῦσα κατάσταση στὴ Μακεδονία

-Ἡ Πλειοψηφία τῶν Ἑλλήνων πιστεύουμε ὅτι, ἡ Ἑλλάδα καὶ μάλιστα μὲ ὑπογραφὴ Πρωθυπουργοῦ της, προέβει στὸ ἀπαράδεκτο ἐθνικὸ ἀτόπημα εἰς βάρος τῆς πατρίδος μας, μὲ τὸ ν' ἀναγνωρίσουμε στοὺς Σκοπιανούς, τὴν παρεφθαρμένη Βουλγαρικὴ γλῶσσα ποὺ μιλᾶνε, ὡς «Μακεδονική». Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸν ἔκρινα σκόπιμο στὸ παρὸν κείμενο, ν 'αναφερθὼ ἱστορικά, ἔστω στοιχειωδῶς, γιὰ τὴν λεγομένη «Μακεδονικὴ γλῶσσα».

-Ὅπως μᾶς γνωρίζουν οἱ Ν. G.L. HAMMOND καὶ G.T. CRIFFITH στὸ τρίτομο ἔργο τοὺς «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» (ΤΟΜΟΣ Β', σελ. 52-67), στὴν περιοχὴ τῆς Μακεδονικῆς Γῆς, ἀπὸ ἀρχαιοτάτων χρόνων, κατοικοῦσαν διάφορα περιφερειακὰ φύλλα.

-Γιὰ νὰ προσεγγίσουμε τὸ θέμα τῆς Μακεδονικῆς γλώσσας, πρέπει βασικά, νὰ μελετήσουμε, ἔστω σὲ γενικὲς ἐκτιμήσεις, ποιοὶ ἦσαν οἱ Μακεδόνες καὶ γενικότερα ποῖοι κατοικοῦσαν τὴν Μακεδονικὴ γῆ τοῦ Φιλίππου Β' μαζὶ μὲ τὰ γλωσσικὰ ἀποσπάσματα, ποὺ ἔχουμε σήμερα ἀπὸ ἱστορικοὺς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. Στὸ σημεῖο αὐτό, εἶναι σημαντικὸ νὰ παρουσιάσουμε τεκμηριωμένα Ἱστορικὰ στοιχεῖα, ἔστω γι' αὐτὰ ποὺ ἀναφέρουμε, γιὰ τὸ μεγάλο αὐτὸ ἐρώτημα, ποία ἦταν ἡ «Μακεδονικὴ Γλῶσσα».

- Γνωρίζουμε ὅτι, οἱ Πελαγόνες, οἱ Λυγκηστές, οἱ Ὀρέστες, οἱ Ἐλιμιώτες καὶ οἱ Εορδοί, οἱ Πεππαιβοί συγγένευαν μὲ τοὺς Μολοσσοὺς τῆς Ἠπείρου καὶ συμπεράναμε ἀπ' αὐτὸ ὅτι μιλοῦσαν κάποια μορφὴ τῆς δυτικῆς Ἑλληνικῆς. Ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ οἱ Μακεδόνες ἦσαν αὐτοὶ ποὺ κατέκτησαν ἐκτεταμένες περιοχὲς καὶ ἐπέβαλαν τὴν δική τους γλωσσικὴ διάλεκτο.

-Τὰ Ὀνόματα τῶν Οἴκων τῶν συγγενῶν στὴν περιοχὴ ποὺ ὀνομάζουμε Μακεδονία ἦσαν ἀσφαλῶς Ἑλληνικά, προέρχονταν ἀπὸ τὸ Ἄργος καὶ ὁ οἶκος τῶν Λυγκηστών ἀπὸ τὴν Κόρινθο.

-Οἱ Εορδοί οἱ ὁποῖοι ἐκδιώχθηκαν ἀπὸ τὴν παλαιά τους περιοχὴ καὶ ἐγκαταστάθηκαν στὴν Φίσκα μιλοῦσαν μιὰ δική τους πρό-Ἑλληνικὴ γλῶσσα (Θουκ. 2.99.5).

-Οἱ Μάγνητες ποὺ μιλοῦσαν ἑλληνικά, κατεῖχαν τὸ παραθαλάσσιο τμῆμα τῆς Πιερίας στὴν περίοδο τῆς Χαλκοκρατίας. Ὅταν μετανάστευσαν στὴν Θεσσαλία (τομ. Α'! HAMMONT CRIFFITH «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ»), τους βρίσκουμε ἐκεῖ νὰ μιλοῦν τὴν Αἰολικὴ Ἑλληνική.

-Στὴν Βόρειο-Δυτικὴ πλευρὰ τοῦ ὄρους Ὄλυμπος οἱ Περραιβοὶ μιλοῦσαν Ἀχαϊκά Ἑλληνικά.

-Οἱ Μακεδόνες ὅμως καὶ μέσα στήν πατρίδα τοὺς (Κρούσια-Πάϊκον-Βέρμιον), γειτόνευαν σὲ διάφορες ἐποχὲς μὲ λαοὺς ποὺ δὲν μιλοῦσαν καθαρὰ μόνο αἰολικὰ Ἑλληνικά, ἀλλὰ Ἀχαϊκά καὶ Δωρικὰ Ἑλληνικὰ (Ἠροδ. 7.20.2 - Στράβων 7 ἀπόσπ. 11).

-Κατὰ τὴν κλασσικὴ περίοδο τὰ διάφορα ἰδιώματα τῆς Ἑλληνικῆς διαλέκτου ἄρχισαν νὰ κερδίσουν ἔδαφος. Ἐπίσης ἡ Ἑλληνικὴ γλῶσσα ἄρχισε νὰ ἐξαπλώνεται, ἀπὸ τὶς ἀποικίες τῆς Χαλκιδικῆς στὸ ἐσωτερικὸ τῆς Μακεδονίας. Μποροῦμε νὰ δοῦμε ἀκόμη τὴν χρήση της, ἀνάμεσα «στοὺς Διγλώσσους-Βαρβάρους» λόγῳ τῆς στενῆς ἐπαφῆς ποὺ εἶχαν μὲ τοὺς Ἕλληνες. 

Στὴν ἀπέναντι πλευρὰ τοῦ Θερμαϊκοῦ, στὴν ἀκτὴ τῆς Μακεδονίας, δυτικὰ καὶ νότια τοῦ Ἀξιοῦ π. ὑπῆρχαν δύο μεγάλες ἑλληνικὲς πόλεις, ἡ Πύδνα καὶ ἡ Μεθώνη, ἡ ἐπιρροὴ αὐτῶν ἐπεκτάθηκε μέχρι τὸν Β. Ὄλυμπο καὶ ἀνατολικὰ τοῦ Βερμίου, στὰ διάφορα ἐκεῖ φύλλα.

-Εἴμαστε βέβαιοι πλέον μὲ τὶς τελευταῖες ἀνασκαφὲς στὴν Μακεδονία, ὅπως καὶ σ᾿ ἄλλα μέρη τῆς Ἑλλάδος ὅτι, ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τοῦ τετάρτου αἰῶνα, ἄρχισε νὰ κυριαρχεῖ, ἰδίως στὴν Δημόσια ζωὴ ἡ Ἑλληνικὴ γλῶσσα.

-Ἐδῶ, πρέπει νὰ ξεκαθαρίσουμε, τὴν ἔννοια τῆς γλώσσας μὲ τὴν ἔννοια «Βάρβαρος». Ὅπως ἀναφέρουν ὁ Θουκυδίδης καὶ ὁ Ἀριστοτέλης, ἐννοοῦσαν «βάρβαρον» ὄχι αὐτοὺς ποὺ ἀνῆκαν σὲ ἄλλες φυλὲς ἢ μιλοῦσαν διαφορετικὴ γλῶσσα, ἀλλὰ ἐπειδὴ οἱ φυλὲς αὐτὲς δὲν συμμετεῖχαν στὸν κόσμο καὶ στὶς ἰδέες τῆς Ἑλληνικῆς Πόλης-Κράτος ἄρα στὸν Ἑλληνικὸ πολιτισμὸ καὶ τὶς ὁποῖες ἐξ᾿ ὁρισμοῦ θεωροῦσαν «Βαρβάρους».

-Ἑπομένως ὁ διαχωρισμὸς μεταξὺ Ἑλλήνων καὶ Βαρβάρων στὴν Μακεδονία ἦταν διαχωρισμὸς ὄχι γλώσσας, ἀλλὰ πολιτισμοῦ. Μὲ αὐτὸ τὸ σκεπτικὸ ὁ Δημοσθένης ἀποκαλοῦσε τὸν Φίλιππο «ὁ Βάρβαρος στὴν Πέλλα» τὴν ἐποχὴ ποὺ ὁ Ἰσοκράτης ἔκανε ἔκκληση στὸν Φίλιππο ὡς Ἕλληνα τοῦ ὁποίου «ἡ πατρίδα εἶναι τὸ Ἄργος» (Φιλιπ. 32: Ἄργος μὲν γὰρ σοὶ ἐστὶ πατρίς).

2. - Ποιὰ γλῶσσα χρησιμοποιοῦσαν οἱ Μακεδόνες;

-Τὴν ἀπάντηση πρέπει νὰ τὴν ἀναζητήσουμε βάσει τῶν προαναφερθέντων, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ ὁρισμένα βασικὰ χαρακτηριστικὰ στοιχεῖα, ποὺ καθορίζουν, τὴν γλῶσσα ἑνὸς λαοῦ καὶ τὴν Ἱστορικὴ πορεία αὐτῆς.

-ΠΡΩΤΟΝ: Ὅταν ὁ Ἀλέξανδρος ἐκπαίδευε 30.000 χιλιάδες νεαροὺς Πέρσες γιὰ νὰ ἐνσωματωθοῦν στὸν Μακεδονικὸ Στρατό, κανόνισε νὰ «μάθουν τὰ Ἑλληνικὰ γράμματα καὶ νὰ ἀνατραφοῦν σύμφωνα μέ τὰ Μακεδονικὰ Πολεμικὰ ἤθη» (Πλούταρχος, Ἀλεξ. 473, γράμματα τε μανθάνειν Ἑλληνικὰ καὶ Μακεδονικοῖς ὅπλοις ἐντρέφεσθαι). 

Ἐπιπλέον, ὅταν ὁ Ἀλέξανδρος ἐπέστρεψε ἀπὸ τὸν Ἰνδία, ὀργάνωσε κάθε τομέα τοῦ πεζικοῦ νὰ συντίθεται ἀπὸ τέσσερις Μακεδόνες Στρατιῶτες καὶ δώδεκα Πέρσες (Ἀρριανοῦ Ἀνάβαση, 7.23.3.4). Βασικὸ στοιχεῖο καὶ πρακτικὴ ἀνάγκη εἶναι σ᾿ ἕνα Στρατὸ ἡ γλῶσσα, γι᾿ αὐτὸ καὶ οἱ Πέρσες ἐδιδάσκοντο Ἑλληνικά. Ἐξυπακούεται ἑπομένως ἀπὸ τὰ παραπάνω ὅτι ἡ γλῶσσα τῶν Μακεδόνων Στρατιωτῶν ἦταν ἡ Ἑλληνική. Τὸ νὰ ὑποθέσουμε ὅτι οἱ Πέρσες στρατιῶτες διδάσκονταν Ἑλληνικὰ καὶ οἱ Μακεδόνες μιλοῦσαν μιὰ μὴ Ἑλληνικὴ γλῶσσα, θὰ ἦταν παράλογο, ἀδιανόητο καὶ ὡς ὑπόθεση ἀκόμη ἀπαράδεκτο.

ΔΕΥΤΕΡΟΝ: Ἄλλη περίπτωση ποὺ καταδεικνύει ὅτι ἡ γλῶσσα τῶν Μακεδόνων Στρατιωτῶν ἦταν ἡ Ἑλληνική, στὴν περίπτωση τοῦ Κλείτου, ὅταν ὁ Ἀλέξανδρος φοβούμενος ἀπόπειρα ἐναντίον του μέσα στήν ἀναστάτωση φώναξε τοὺς φρουρούς του «στὴ Μακεδονική», διότι αὐτὴ ἦταν τὸ σύνθημα γιὰ σοβαρὴ ἀναταραχὴ (Πλουτ. Αλεξ. 514 Μακεδονιστί καλῶν τοὺς ὑπασπιστάς, τούτε δὲ ἦν σύμβολον θορύβου μεγάλου). 

Ἡ χρήση λοιπὸν τῆς Μακεδονικῆς ἔκαμε αὐτὴ τὴν διαταγὴ μοναδικὴ καὶ τὴν χρησιμοποίησε ὁ Ἀλέξανδρος μόνο σὲ μιὰ τέτοια Κρίση, ἐπειδὴ ὅλες οἱ ἄλλες διαταγὲς ἦταν στὴν κοινὴ ἑλληνική. Ἐάν, λοιπὸν οἱ Μακεδόνες τοῦ τετάρτου αἰῶνα μιλοῦσαν τὴν Ἑλληνικὴ ὡς δική τους γλῶσσα, πρέπει νὰ συμπεράνουμε ὅτι τὴν μιλοῦσαν καὶ τὸν πέμπτο αἰῶνα καὶ πιθανὸν νωρίτερα ὅταν, ἐπεκτείνοντας τὸ Βασίλειό τους, κατακτοῦσαν λαοὺς ἀριστερὰ καὶ δεξιὰ τοῦ Π. Ἀξιοῦ. Ἔτσι! Τὸ νόημα τῆς λέξης «Μακεδονιστί» γίνεται ξεκάθαρο. Ἡ «Μακεδονικὴ» δὲν ἦταν μιὰ μὴ ἑλληνικὴ γλῶσσα, ἀλλὰ διάλεκτος τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσας, τὴν ὁποία ὁ Ἀλέξανδρος μιλοῦσε μόνο γιὰ κάποιο ἰδιαίτερο σκοπό.

ΤΡΙΤΟΝ: Ὁ Πλούταρχος (Ἀντ. 27) μᾶς λέει ὅτι μερικοὶ ἀπὸ τοὺς Πτολεμαίους ὄχι μόνο δὲν ἔκαμαν καμία προσπάθεια νὰ μάθουν Αἰγυπτιακά, ἀλλὰ σταμάτησαν ἀκόμη «νὰ μιλοῦν Μακεδονικά, μόνο σὲ μερικὲς εἰδικὲς περιπτώσεις, διότι ἡ καθιερωμένη γλῶσσα ἦταν ἡ Ἑλληνική. Ἐπίσης, πολλοὶ Ἀττικοὶ συγγραφεῖς ἔγραφαν Μακεδονικά. Αὐτὸ γίνεται πιστευτό, μόνο ἐὰν ἡ Μακεδονικὴ ἦταν διάλεκτος τῆς Ἑλληνικῆς, ἀλλὰ ὄχι ἐὰν ἡ Μακεδονικὴ ἦταν ξεχωριστὴ μὴ Ἑλληνικὴ γλῶσσα.

ΤΕΤΑΡΤΟΝ: Τὸ Συμπέρασμα ὅτι, οἱ Μακεδόνες τοῦ τετάρτου αἰῶνα μιλοῦσαν συνηθισμένα καὶ καθιερωμένα Ἑλληνικὰ καὶ ἐπίσης σὲ εἰδικὲς περιπτώσεις μιὰ Μακεδονικὴ διάλεκτο τῆς Ἑλληνικῆς, βεβαιώνεται καὶ δὲν μᾶς ἐκπλήσσει, ἐὰν ἐπιστρέψουμε καὶ ἐξετάσουμε τὴν μυθολογικὴ Ἱστορία καὶ τὶς παραδόσεις τῶν Μακεδόνων. 

Τὸ ἀπόσπασμα τοῦ Ἠσίοδου ἀπὸ τὸ ἔργο τοῦ «Ἠοίαι» στὸ ὁποῖο ὁ Μάγνης καὶ ὁ Μακεδὼν εἶναι γιοὶ τοῦ Δία καὶ τῆς Θυίας, κόρης τοῦ Δευκαλιώνα καὶ ἑπομένως ἐξάδελφοι τῶν γιῶν τοῦ Ἕλληνα, τοῦ Δώρου, τοῦ Ξούθου καὶ τοῦ Αἰόλου, μπορεῖ καὶ μόνο αὐτὸ νὰ σημαίνει ὅτι οἱ Μακεδόνες θεωροῦνταν Ἕλληνες. Καὶ τὸ νὰ εἶσαι Ἕλληνας σήμαινε νὰ μιλᾶς Ἑλληνικά. Ἄρα ἀφοῦ οἱ Μάγνητες μιλοῦσαν αἰολικὰ Ἑλληνικά, κατ᾿ ἐπέκταση καὶ οἱ Μακεδόνες μιλοῦσαν αἰολικὰ Ἑλληνικά.

ΠΕΜΠΤΟΝ: Ἐπίσης! Μποροῦμε νὰ φθάσουμε σὲ κάποια συμπεράσματα ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὶς διάφορες λέξεις ποὺ χρησιμοποιοῦσαν οἱ Μακεδόνες, στὴν προκλασικὴ περίοδο τῆς ὕπαρξής τους.

Ὀνόματα φυλών και ομάδων: Μακεδνός, Μακέται, Αργεάδες, Αερόπες κ.λπ. .

• Τοπωνύμια: Μακεδονία, Μακέτα, Λεβαία, Βέρης, Ἀλιάκμων, Πιερία, Ἑλικών, Ὄλυμπος, Λειβήθρα κ.λπ.

• Ὀνόματα μηνῶν: Ἀπελλαίος, Ἀρτεμίσιος, Δίος, Παίαμος, Δαίσιος, Λάϊος, Δύστρος, Ξανδικός, Περίτιος, Ὑπερβερεταῖος, Αὐδναῖος, Γορπιαῖος.

• Θρησκευτικά Ὀνόματα: Δία, Ἑταιρίδια, Θαύλος, Ὀλύμποια, Ψευδάνωρ, Ἀραντίδες, Δάρρων, Θουρίδες. Ἐδῶ ἀξίζει τὸν κόπο νὰ ἐπισημάνουμε ὅτι, ἀπὸ τὰ παραπάνω ὀνόματα, τὸ πρῶτο, δεύτερο καὶ τέταρτο συνδέονται μὲ τὸν Δία, τὸ τρίτο μὲ τὸν Ἄρη, τὸ πέμπτο μὲ τὸν Διόνυσο, τὸ ἕκτο μὲ τὶς Ἐρινύες, τὸ ἕβδομο μὲ ἕνα θεὸ τῆς Θεραπείας καὶ τὸ τελευταῖο μὲ τὶς Νύμφες καὶ τὶς Μοῦσες. Δὲν ὑπάρχει καμία ἀμφιβολία ὅτι οἱ λέξεις αὐτὲς εἶναι στὴ συντριπτικὴ πλειοψηφία τους καὶ πιθανὸν χωρὶς ἐξαίρεση Ἑλληνικὲς τῆς αἰολικῆς διαλέκτου.

3. Συμπεράσματα

-Ὅταν συνεκτιμήσουμε τὰ ἐλάχιστα αὐτά, ἀπὸ τὰ πᾶν πολλά , ἐπιχειρήματα ποὺ ἔχουμε προσκομίσει ἀπὸ τὴν ἀρχαιολογία,, τὴν σύγκριση μὲ μία παρόμοια περιοχὴ δυτικὰ τῆς Πίνδου, τὸ πρακτικὸ πρόβλημα τοῦ Στρατοῦ τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου, τὶς παραδόσεις καὶ τὴν Μυθολογία, σχετικὰ μὲ τὴν Μακεδονία καὶ τοὺς Μακεδόνες καὶ τὴν μορφὴ τῶν πρώτων καὶ συγκεκριμένων Μακεδονικῶν λέξεων, καταλήγουμε στὸ ἀκλόνητο συμπέρασμα ὅτι οἱ Μακεδόνες μιλοῦσαν τὴν δική τους ξεχωριστὴ διάλεκτο τῆς Ἑλληνικῆς αἰολικῆς.

-Πρὸς τὸ τέλος τοῦ πέμπτου αἰῶνα καὶ ραγδαῖα κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ τετάρτου αἰῶνα, οἱ τοπικὲς διάλεκτοι παρήκμασαν καὶ μιὰ καθιερωμένη ἑλληνική, γνωστὴ ἀργότερα ὡς Κοινή, ἐπεκράτησε παντοῦ στὶς περισσότερες χῶρες ποὺ μιλοῦσαν Ἑλληνικά. Ἀπὸ τὸ γεγονὸς αὐτὸ ἡ Μακεδονία δὲν ἀπετέλεσε ἐξαίρεση. Ἔτσι! Καταλήγουμε στὸ συμπέρασμα ὅτι:

-Ἡ Γλῶσσα τῶν Μακεδόνων ἦταν μιὰ ξεχωριστὴ διάλεκτος τῆς αἰολικῆς Ἑλληνικῆς, ἡ ὁποία ἀντιστάθηκε στὶς ἐξωτερικὲς ἐπιδράσεις καὶ ἦταν συντηρητικὴ στὴν προσφορά. Παρέμεινε ἔτσι μέχρι τὸν τέταρτο π.Χ. αἰῶνα, ὅταν ὑποτάχθηκε πλέον, σχεδὸν ὁλοκληρωτικὰ στὴν πλημμυρίδα τῆς «κοινῆς» λεγομένης Ἑλληνικῆς (N.G.L. HAMMOND καὶ G.T. GRIFFITH - Ἡ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - ΤΟΜΟΣ Β!).

Ἰωάννης Μ. Ἀσλανίδης
Ἀντιστράτηγος ε.α.
Ἐπίτιμος Δκτης τῆς Σ. Σ. Ε.

«Πᾶνος»