Σάββας Ἠλιάδης: Ψυχωφελῆ ἑρμηνευτικά σχόλια ἐπί τῶν Εὐαγγελίων, σχετικά μέ τήν ἀξιοποίηση τοῦ χρόνου

 

Λαμβάνοντας ὡς ἀφορμὴ τὴν ἐπερχόμενη γιορτὴ τῆς Πρωτοχρονιᾶς καὶ τοῦ «περάσματος» ἀπὸ τὸν ἕνα χρόνο στὸν ἄλλο, προσπαθήσαμε νὰ συγκεντρώσουμε ἐν συντομίᾳ ἐλάχιστα ψυχωφελῆ ἑρμηνευτικὰ σχόλια ἐπὶ τῶν εὐαγγελικῶν στίχων σχετικὰ μὲ τὸν χρόνο, πρὸς ὠφέλεια τῶν ἀγωνιζομένων ἀδελφῶν, κατὰ τοὺς χαλεποὺς τούτους καιρούς.
 

1. «Ἕτερος δὲ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ εἶπεν αὐτῷ· Κύριε, ἐπίτρεψόν μοι πρῶτον ἀπελθεῖν καὶ θάψαι τὸν πατέρα μου. ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτῷ· ἀκολούθει μοι, καὶ ἄφες τοὺς νεκροὺς θάψαι τοὺς ἑαυτῶν νεκρούς». (Ματθ. 8,21-22)

Ἑρμηνευτικὸ σχόλιο τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου:
 

 «Γιὰ ποιὸ λόγο δὲν ἐπέτρεψε ὁ Χριστὸς στὸν μαθητή του, νὰ πάει καὶ νὰ θάψει τὸν πατέρα του; Διότι καὶ οἱ δικοί του ἦταν ἱκανοὶ νὰ ἐκπληρώσουν τὸ ἔργο τῆς ταφῆς καὶ δὲν ἐπρόκειτο νὰ μείνει ἄταφος, ἀλλὰ καὶ αὐτός, ὁ μαθητής, δὲν ἦταν ἀνάγκη νὰ ἀπομακρυνθεῖ ἀπὸ τὰ ἀναγκαιότερα ...... Ἄρα λοιπόν, λέει, δὲν ἦταν πράξη ἀχαριστίας  μάλιστα μεγάλης, τὸ νὰ μὴν παραβρεθεῖ στὴν ταφὴ τοῦ πατέρα του· ἀλλὰ τὸ νὰ διακόψει ἔργο ἀναγκαιότερο καὶ νὰ φύγει, αὐτὴ ἦταν πραγματικὰ πράξη ἐσχάτης ἀγνωμοσύνης. Διότι ὁ Χριστὸς δὲν τοῦ ἐπέτρεψε νὰ φύγει, ὄχι βέβαια γιὰ νὰ διδάξει τὸ νὰ ἀπαξιώνουμε τὴν ἀπονομὴ τιμῆς σ᾿ αὐτοὺς ποὺ μᾶς γέννησαν καὶ μᾶς ἔφεραν στὴ ζωή, ἀλλὰ γιὰ νὰ δείξει ὅτι τίποτε δὲν πρέπει νὰ εἶναι γιά μᾶς ἀναγκαιότερο  ἀπὸ τὰ οὐράνια πράγματα καὶ ὅτι μὲ κάθε βιάση καὶ προθυμία πρέπει νὰ ἀσχολούμαστε μὲ αὐτὰ καὶ νὰ μὴν ἀναβάλλουμε οὔτε τὸν παραμικρὸ χρόνο, ἀκόμη καὶ ἂν εἶναι πολὺ ἀπαραίτητα καὶ κατεπείγοντα τὰ πράγματα τῆς ζωῆς, τὰ ὁποῖα μᾶς συνέχουν καὶ μᾶς προσελκύουν».
 

2. «Τῇ δὲ Ἐλισάβετ ἐπλήσθη ὁ χρόνος τοῦ τεκεῖν αὐτήν, καὶ ἐγέννησεν υἱόν». (Λουκ. 1,57)
 

Σχόλιο τοῦ καθηγητῆ Παναγιώτη Τρεμπέλα:
 

«Ἄν καὶ διὰ θαύματος συνέλαβε ἡ Ελισάβετ, ἡ κύηση τοῦ ἐμβρύου ἀκολούθησε τὰ στάδια  καὶ τὴν χρονικὴ διάρκεια τὰ φυσικῶς καθορισμένα. Οἱ περὶ ἐλέους ἐπαγγελίες καὶ ὑποσχέσεις τοῦ Θεοῦ θὰ πραγματοποιηθοῦν, ὅταν ἔλθει τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου καὶ ὁ καιρὸς ὁ κατάλληλος γιὰ τὴν ὁλοκλήρωσή τους. Πρέπει λοιπὸν νὰ ἐγκαρτεροῦμε μὲ ἀκράδαντη ἐλπίδα, ἐλεύθεροι ἀπὸ κάθε ἀδημονία ἢ ἀνυπομονησία».
 

3. Ὅσο γιὰ τὸν παράλυτο, ὁ ὁποῖος ἦταν ἐπὶ τριάντα ὀκτὼ χρόνια στὴν κατάσταση αὐτὴ καὶ τὸν εἶδε ὁ Χριστὸς ποὺ καθόταν κοντὰ στὴν κολυμβήθρα περιμένοντας κάποιον νὰ τὸν ρίξει μέσα, ὅταν ὁ ἄγγελος τάρασσε τὸ νερό: «ἦν δὲ τὶς ἄνθρωπος ἐκεῖ τριάκοντα καὶ ὀκτὼ ἔτη ἔχων ἐν τῇ ἀσθενείᾳ αὐτοῦ. τοῦτον ἰδὼν ὁ Ἰησοῦς κατακείμενον, καὶ γνοὺς ὅτι πολὺν ἤδη χρόνον ἔχει, λέγει αὐτῷ· θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι;». (Ιω. 5, 5-6), ἑρμηνεύει ὁ Ζιγαβηνός: «Αὐτὸν ποὺ κάθεται κοντὰ στὴν κολυμβήθρα πολὺ χρόνο ἀλλὰ μὲ καρτερικότητα, αὐτὸν προτιμᾶ μεταξὺ τῶν ἄλλων ὁ Χριστός, ἀπὸ τὴ μιὰ ὡς ἔχοντα ἀνάγκη μεγάλου ἐλέους, ἀπὸ τὴν ἄλλη, γιὰ νὰ διδάξει ὅτι οἱ καρτερικότεροι εἶναι αὐτοὶ ποὺ λυγίζουν τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ προσελκύουν τὸ ἔλεός του».
 

4. «λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· τοσοῦτον χρόνον μεθ᾿ ὑμῶν εἰμί, καὶ οὐκ ἔγνωκάς με, Φίλιππε;» (Ιω. 14,9).
 

Ὅσον ἀφορᾶ τὸν χρόνο παραμονῆς τοῦ Φιλίππου μὲ τὸν Χριστό, ὁ ὁποῖος ἦταν ἀπὸ τοὺς πρώτους καὶ αὐτὸς κάλεσε  καὶ τὸν Ναθαναὴλ νὰ ἔρθει νὰ τὸν δεῖ, καὶ τὸ αἴτημά του πρὸς τὸν Κύριο νὰ τοὺς δείξει τὸν Πατέρα, σχολιάζει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας: «(Θέλει νὰ τοῦ πεῖ ὁ Χριστὸς) πὼς ἂν καὶ τόσος πολὺς χρόνος πέρασε ποὺ εἶμαι μαζί σας καὶ δὲν σοῦ ἦταν ἀρκετὸς νὰ μάθεις γιὰ μένα, αὐτὰ ποὺ ἔπρεπε νὰ μάθεις, παρέμεινες ἐν ἀγνοίᾳ ποιός εἶμαι ἐγὼ κατὰ φύσιν καὶ ἀπὸ ποῦ προέρχομαι».
 

5. «Τοιαύτην γὰρ ὁ Χριστὸς ὑπακοὴν ζητεῖ παρ᾿ ἡμῶν, ὥστε μηδὲ ἀκαριαῖον ἀναβάλλεσθαι χρόνον, κἂν σφόδρα τί τῶν ἀναγκαιοτάτων ἡμᾶς κατεπείγει». (Ἁγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος Ὁμιλία ΙΔ' εἰς τὸ κατὰ Ματθαῖον).
 

«Τόσο μεγάλη ὑπακοὴ ζητᾶ ὁ Χριστὸς ἀπό μᾶς, ὥστε νὰ μὴν ἀναβάλλουμε οὔτε τὸν παραμικρὸ χρόνο, ἔστω καὶ ἂν μᾶς πιέζει πάρα πολὺ κάτι ἀπὸ τὰ ἀναγκαιότατα τῆς ζωῆς».
 

6. «Οὐδὲν οὕτῳ τὸν βίον ἀνατρέπει τὸν ἡμέτερον, ὡς τὸ μέλλειν καὶ ἀναβάλλεσθαι ἐν τῇ τῶν ἀγαθῶν ἐργασίᾳ. Πολλάκις γοὺν τοῦτο καὶ ἐκπεσεῖν ἡμᾶς τοῦ παντὸς ἐποίησεν». (Ἅγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος)
 

«Τίποτε δὲν χαλάει τόσο πολὺ τὴ ζωή μας, ὅσο τὸ νὰ ἀφήνουμε γιὰ τὸ αὔριο καὶ νὰ ἀναβάλλουμε τὴν ἐνασχόλησή μας μὲ τὴν ἐργασία τῶν ἀγαθῶν. Διότι, πολλὲς φορὲς αὐτὸ μᾶς ἔκανε νὰ χάσουμε ὁλοτελῶς τὴν πνευματική μας κατάσταση».
 

7. Ἔχοντας ὡς ἀσφαλὲς σημεῖο ἀναφορᾶς πάντοτε τοὺς ἁγίους μας στὰ θέματα τῆς ζωῆς, τοῦ θανάτου καὶ τῆς αἰωνιότητας, δίνουμε λίγο χῶρο σὲ μιὰ ἄξια προσοχῆς φιλοσοφικὴ διατύπωση τοῦ διανοητῆ Χρήστου Μαλεβίτση (1927-1997) σχετικὰ μὲ τὸν χρόνο, στὴν ὁποία προσφεύγει καὶ ἐπικεντρώνεται ἐν τέλει στὸν ἁγιογραφικό, τὸν βιβλικὸ χῶρο καὶ μᾶς κάνει μιὰ πολὺ οὐσιώδη πρόταση, ὡς πρὸς τὴν ἀξιοποίησή του:
 

«Ὁ χρόνος, ὁ ὁποῖος ἁπλῶς ρέει, εἶναι κακός. Καθόσον τίποτε ἄλλο ἀπὸ τὸν θάνατο τῶν ζωντανῶν πλασμάτων δὲν μπορεῖ νὰ ὑποσχεθεῖ. Τὸ νὰ εὐχόμαστε «χρόνια πολλὰ» ἢ «καὶ τοῦ χρόνου», ἤδη σημαίνει πὼς ἔχουμε ἐπίγνωση πὼς στὸν κόσμο τοῦτο  τελοῦμε ὑπὸ ἀναστολή.                                               Γιὰ νὰ ἀρθεῖ ἡ κακία τοῦ χρόνου, πρέπει νὰ ἀναιρεθεῖ ὁ ἴδιος ὁ χρόνος καὶ ἀπὸ παγανιστικὸς χρόνος νὰ καταστεῖ βιβλικὸς καιρός. Κατὰ τοῦτο διαφέρει ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τὸ ζῶο: κατὰ τὸ ὅτι μπορεῖ νὰ ὑπερβεῖ τὸ χρόνο. Καὶ τὸν ὑπερβαίνει κατὰ ἀναβαθμούς».

 

Πηγή: Ὑπομνήματα εἰς τὰ τέσσερα Εὐαγγέλια (Παν. Τρεμπέλα)
 

Ἐπιμέλεια - Μετάφραση:
Σάββας Ἠλιάδης
Δάσκαλος
Κιλκίς, 31-12-2020

 «Πᾶνος»