Σάββατο 25 Δεκεμβρίου 2021

Κωνσταντῖνος Βαθιώτης: Τό «Χριστόψωμο» τοῦ Ἀλ. Παπαδιαμάντη: Ἕνα ἀκόμη ἐπίκαιρο διήγημα γιά τήν ἐποχή τοῦ κορωνοϊοῦ


Σὰν σήμερα, παραμονὴ Χριστουγέννων πρὸς τὰ τέλη τοῦ 19ου αἰῶνος, ἡ γραῖα-Καντάκαινα παρέδιδε στὴ νύφη της, τὴν «ἀγαθωτάτης ψυχῆς» Διαλεχτή, ἕνα φαρμακωμένο Χριστόψωμο, τὸ ὁποῖο τὴν προέτρεψε νὰ τὸ φάει ὅταν θὰ πήγαινε στὸ σπίτι της.
 
Μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο, ἡ κακὴ πενθερὰ ἔστησε μιὰ θανάσιμη-σατανικὴ παγίδα στὴν «στείρα καὶ ἄτεκνο» νύφη της. Στὴν παγίδα, ὅμως, ἔπεσε ὁ πολυαγαπημένος γιος της, ὁ ὁποῖος ἐπέστρεψε αἰφνιδίως ἀπὸ τὴν ἀπέναντι νῆσον, στὴν ὁποία εἶχε πλεύσει «μὲ τὴν βρατσέραν τοῦ [......] μὲ φορτίον ἀμνῶν καὶ ερίφων», ἀλλὰ ἀπεκλείσθῃ ἐκεῖ, καθὼς «ἐφύσησεν αἰφνιδίως ἄγριος Βορρᾶς καὶ ἔκλεισεν ὅλα τὰ πλοῖα εἰς τοὺς ὅρμους».
 
Ὅταν «περὶ τὸ μεσονύκτιον» ὁ Καντάκης ἔφθασε στὸ σπίτι τοῦ μισοπνιγμένος, ἡ Διαλεχτὴ βρισκόταν στὴ λειτουργία τοῦ Ἁγίου Νικολάου. Μόλις πληροφορήθηκε τὴν ἀπρόσμενη ἄφιξη τοῦ συζύγου της, ἔσπευσε στὴν οἰκία τους, ὅπου βρῆκε τὸν ἄντρα τῆς «κατάβρεκτον, ἀποστάζοντα ὕδωρ καὶ ἀφρόν». «Ἐξήγαγε ἐκ τοῦ κιβωτίου ἐνδύματα διὰ τὸν σύζυγόν της», «ήναψε πῦρ» καὶ τοῦ ἔψησε «πριζόλαν». Ἀκολούθως, ὅμως, ἔφυγε ξανὰ γιὰ τὴν ἐκκλησία, προκειμένου νὰ μεταλάβει.
 
Ὁ Καντάκης ἔμεινε μόνος του νὰ καταβροχθίζει τὴν πριζόλαν. Καθὼς καθόταν «οκλαδὸν παρὰ τὴν ἑστίαν» καὶ «εβαρύετο νὰ σηκωθῇ καὶ ν' ἀνοίξῃ τὸ ἑρμάρι διὰ νὰ λάβῃ ἄρτον», ἅπλωσε τὸ χέρι του «ἐπὶ μικροῦ σανιδώματος», ὅπου «εὑρίσκετο τὸ χριστόψωμον ἐκεῖνο, τὸ δῶρον τῆς μητρός του πρὸς τὴν νύφιν αὐτῆς. Τὸ ἔφθασε καὶ τὸ ἔφαγε ὁλόκληρον σχεδὸν μετὰ τοῦ ὀπτοῦ κρέατος».
 
Ἔτσι, ἀντὶ νὰ φαρμακωθεῖ ἡ νύφη τῆς γριας-Καντάκαινας, φαρμακώθηκε ὁ γιος της.
 
Πρόκειται γιὰ μιὰ ἄκρως διδακτικὴ γιὰ τὸ Ποινικὸ Δίκαιο λοξοδρομημένη δηλητηριώδη παγίδα, ἡ ὁποία στὴν ἐποχὴ τοῦ κορωνοϊοῦ καθίσταται ἐξαιρετικὰ ἐπίκαιρη.
 
Μεταξὺ τῶν ἄλλων (βλ. Βαθιώτη, Ἀπὸ τὴν τρομοκρατία στὴν πανδημία. Ὑποχρεωτικὲς ἰατρικὲς πράξεις στὸν πόλεμο κατὰ τοῦ ἀόρατου ἐχθροῦ, εκδ. Αλφειός, Ἀθήνα 2021, 2η έκδ., σελ. 164 ἐπ., 176), ὁ Παπαδιαμάντης κάνει τὴν ἑξῆς διευκρίνιση:
 
«Ἰατροὶ ἐπιστήμονες δὲν ὑπῆρχον ἐν τῇ μικρᾷ νήσῳ· οὐδεμία νεκροψία ἐνεργήθη. Ἐνομίσθη ὅτι ὁ θάνατος προῆλθεν ἐκ παγώματος συνεπείᾳ τοῦ ναυαγίου. Μόνη ἡ γραῖα Καντάκαινα ἤξευρε τὸ αἴτιον τοῦ θανάτου».
 
Ἀλλὰ καὶ σήμερον ὅπου ὑπάρχουν ἰατροὶ ἐπιστήμονες, νεκροψίες σταμάτησαν νὰ γίνονται, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ μὴ γνωρίζομεν τὸ ἑκάστοτε αἴτιον τῶν θανάτων. Ποῖοι ἐξ αὐτῶν πρέπει νὰ καταγράφωνται ὡς θάνατοι «ἀπὸ» καὶ ποῖοι «με» κορωνοϊὸ παραμένει ζήτημα κατάλληλον διὰ χαρτορίχτρας καὶ καφετζούδες. Ταυτοχρόνως, ἔγιναν τῆς μοδὸς οἱ «ξαφνικοὶ θάνατοι» μετὰ τὸν περίφημον οὕτῳ καλούμενον €μβολιασμόν. Τοιουτοτρόπως, ἀπεκτήσαμεν αἴφνης δύο πανδημίας: τὴν πανδημίαν τοῦ κορωνοϊοῦ καὶ τὴν πανδημίαν τῆς «θανατηφόρου ξαφνικίτιδος»!
 
Ὁ Παπαδιαμάντης κλείνει τὸ «Χριστόψωμο» μὲ τὴν ἑξῆς νομικὴ ἀξιολόγηση:
 
«ἡ γραῖα συναισθανθεῖσα καὶ αὐτὴ τὸ ἔγκλημά της, δὲν ἐμέμφθη τὴν νύμφην της, ἀλλὰ τοὐναντίον τὴν ὑπερήσπισε κατὰ τῆς κακολογίας ἄλλων. Ἐὰν ἔζησε καὶ ἄλλα κατόπιν Χριστούγεννα, ἡ ἄστοργος πενθερὰ καὶ ἀκουσία παιδοκτόνος, δὲν θὰ ἦτο βεβαίως πολὺ εὐτυχὴς εἰς τὸ γῆράς της».
 
Ἡ ἀξιολόγηση αὐτὴ ἀποτέλεσε τὸ ἀντικείμενο μιᾶς ἐκδηλώσεως ποὺ ἔλαβε χώρα στὶς 21 Δεκεμβρίου 2017 στὸ βιβλιοπωλεῖο Ἐν Πλῷ (ὑπεύθυνος: Δημήτρης Μαυρόπουλος).
 
Σὲ ἐκείνη τὴν ἀξέχαστη παπαδιαμαντικὴ βραδιὰ μὲ θέμα «Ἡ γριὰ Καντάκαινα στὸ ἑδώλιο - «Τὸ Χριστόψωμο» τοῦ Παπαδιαμάντη στὸ ποινικὸ μικροσκόπιο», ὁ μὲν γράφων ἀνέπτυξε τὴν κρίσιμη ἐπιχειρηματολογία ὑπὲρ καὶ κατὰ τῆς «γραίας στρίγλας», τὸ δὲ κοινό, ἀποτελούμενο ἐν μέρει μόνο ἀπὸ νομικούς, ἐκλήθῃ νὰ ἀποφασίσει ἐπὶ τῆς ἐνοχῆς τῆς γριᾶς Καντάκαινας, διατυπώνοντας ἐρωτήσεις καὶ γνῶμες σχετικὰ μὲ τὸν χειρισμὸ τοῦ ἐπίμαχου περιστατικοῦ.
 
Ἀξίζει νὰ σημειωθεῖ ὅτι τo «Χριστόψωμο» πρωτοδημοσιεύθηκε στὶς 26.12.1887 στὴν ἐφημερίδα «Ἐφημερὶς» μὲ τὸν ὑπότιτλο «Διήγημα Πρωτότυπον» καὶ τὰ σεμνὰ ἀρχικὰ «Α.Π.». Κατὰ τὸν φιλόλογο Γεώργιο Βαλέτα, ὁ ὁποῖος τὰ Χριστούγεννα 1941 ἀνέδειξε τὸ διήγημα -ποὺ μέχρι τότε εἶχε παραμείνει ξεχασμένο- στὸ περιοδικὸ «Νέα Ἑστία» προλογισμένο καὶ υπομνηματισμένο, τὰ ἀρχικὰ ἀντὶ τοῦ ὀνοματεπωνύμου ὀφείλονταν στὸ γεγονὸς ὅτι «ὁ φτωχὸς καὶ γριφώδης μεταφραστὴς δὲν εἶχε γίνει ἀκόμη Παπαδιαμάντης, ποὺ ἀργότερα θὰ γεμίζῃ τὰ πρωτοσέλιδα τῶν πανηγυρικῶν ὅλων των ἐφημερίδων».
 
Ἀπὸ τὸ 2016 μέχρι καὶ τὸν Μάρτιο τοῦ 2020 ὁ γράφων ἐπεξεργαζόταν σχεδὸν καθημερινὰ τὴν ποινικὴ ἀνάλυση τῶν θανάσιμων παγίδων στὸ Ποινικὸ Δίκαιο καὶ τὴν Τέχνη.
 
Στὶς 2 Μαρτίου τοῦ 2020 ὁλοκλήρωσε τὴν ἔρευνά του, ἀξιοποιῶντας ὑποτροφία ποὺ ἔλαβε ἀπὸ τὸ «Center for Advanced Studies» τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Μονάχου.
Καὶ ἐνῶ ἡ μονογραφία αὐτή, μὲ τὴν ὁποία θὰ ἐξελισσόταν σὲ καθηγητὴ Ποινικοῦ Δικαίου Α' βαθμίδας, ἦταν ἕτοιμη νὰ δοθεῖ γιὰ σελιδοποίηση, ἡ Νέα Τάξη Πραγμάτων κήρυξε «πόλεμο» κατὰ τοῦ «ἀόρατου ἐχθροῦ» (sic), ὁπότε τὸ βιβλίο κλείστηκε στὸ ἠλεκτρονικὸ συρτάρι τοῦ γράφοντος καὶ πῆραν προτεραιότητα δεκάδες ἄρθρα, τὰ ὁποῖα τελικῶς ὁδήγησαν στὴ δημιουργία δύο δίδυμων βιβλίων: 
 
1. Ἀπὸ τὴν τρομοκρατία στὴν πανδημία (ό.π.), 
2. Ἀπὸ τὴν πανδημία στὴν κλιματικὴ ἀλλαγή. Συντονισμένα τρομο-κράτη σὲ φόντο παγκόσμιας διακυβέρνησης, εκδ. Αλφειός, ὑπὸ ἔκδοση ἐντὸς τοῦ Ἰανουαρίου 2022. Εἶχε, ὡστόσο, προηγηθεῖ ἡ παραίτησή του ἀπὸ τὴ θέση τοῦ Ἀναπληρωτῆ Καθηγητῆ Ποινικοῦ Δικαίου τῆς Νομικῆς Σχολῆς Δ.Π.Θ., μετὰ τὴ καταγγελία ποὺ ἔγινε σὲ βάρος του ἀπὸ ἕνα φοιτητή-φάντασμα, καλυπτόμενο σκανδαλωδῶς ἀπὸ τὴν εἰσαγγελία καὶ τοὺς πρώην συναδέλφους του.
 
Ἠθικὸ δίδαγμα: Ὅποιος γράφει γιὰ τὶς λοξοδρομημένες παγίδες μπορεῖ νὰ λοξοδρομήσει συγγραφικά!
 
«Πᾶνος» 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου