Όσα μας δίδαξαν οι Έλληνες της Χίου και της Λέσβου…

τοῦ Νεκτάριου Δαπέργολα

Διδάκτορος Ἱστορίας

Ὅσα ἔγιναν τὴν προηγούμενη ἑβδομάδα στὸ ΒΑ Αἰγαῖο ἦταν συγκλονιστικά. Καὶ εἶναι ξεκάθαρο πὼς ὅλη ἡ ἀκόμα λεύτερη Ἑλλάδα εἶχε στραμμένο ἐκεῖνο τὶς 3 ἡμέρες τὸ βλέμμα της ἐπάνω στοὺς ἐλεύθερους πολιορκημένους Ἕλληνες τῆς Χίου καὶ τῆς Μυτιλήνης. 

Μὲ πίστη, μὲ συγκίνηση, μὲ ἐλπίδα. Αὐτοὶ βρέθηκαν σ᾿ ἐκεῖνο τὸ χρονικὸ σημεῖο νὰ μάχονται, στὴ δίνη τῶν Καιρῶν, βάζοντας τὰ κορμιά τους ἀπέναντι στὶς πραιτωριανὲς δυνάμεις καταστολῆς τοῦ ξενόδουλου καθεστῶτος, αὐθεντικὸς κρίκος στὴν ἁλυσίδα τῆς ἀντίστασης ἀπέναντι στὸν φασισμὸ καὶ τὴ βαρβαρότητα. 

Μιὰ ἁλυσίδα ποὺ τόσο τὴν ἐμπλούτισαν ὅσοι πάλεψαν τὰ προηγούμενα ἀπέναντι στὰ ρόπαλα καὶ τὰ χημικὰ τοῦ καθεστῶτος γιὰ τὴν προδομένη Μακεδονία καὶ ποὺ πλέον ἔλαχε σὲ ἄλλους ὁ κλῆρος νὰ τὴ συνεχίσουν.

Αὐτὴ ἡ ἀναμέτρηση ἦταν μία πάνδημη, παλλαϊκὴ ἐξανάσταση ἀνθρώπων ποὺ πολεμοῦν κυριολεκτικὰ ὑπὲρ βωμῶν καὶ ἑστιῶν. Καὶ σ᾿ αὐτὴ τὴ μάχη (τὴν πιὸ κρίσιμη, μέχρι τὴν ἑπόμενη) εἴχαμε ὅλοι καρφωμένα τὰ μάτια καὶ τὶς καρδιές μας. 

Τὰ νησιὰ μας ἐπὶ 3ήμερο πολιορκήθηκαν ἀσφυκτικὰ ἀπ᾿ ὅλες τὶς μεριές: ἦταν ἡ μόνιμη ἀπειλὴ τῆς φασιστικῆς Τουρκίας, ἦταν ἡ πλημμύρα τῆς λαθροεισβολῆς, ἦταν καὶ ὁ τρίτος (καὶ δυστυχῶς χειρότερος) ἐχθρός: τὸ ἴδιο τὸ (φερόμενο ὡς) ἑλληνικὸ κράτος. 

Τέτοια πολυμέτωπη ἀπειλὴ καὶ σὲ τέτοια κλίμακα εἶναι ἀλήθεια πὼς κανεὶς σ᾿ αὐτὴ τὴν πατρίδα δὲν εἶχε ζήσει ἐδῶ καὶ πολλὲς δεκαετίες. Νὰ γιατί ὅσα ἔγιναν ἐκεῖνες τὶς ὧρες στὸ Βορειοανατολικὸ Αἰγαῖο ὑπῆρξαν καὶ πρωτόγνωρα, ἀλλὰ καὶ πρωτόγνωρης κρισιμότητας. 

Νὰ γιατί ἡ Μυτιλήνη καὶ ἡ Χίος ἐκεῖνες τὶς ὧρες εἶχαν ὑψωθεῖ σὲ μέγα σύμβολο ἀντίστασης. Καὶ νὰ γιατί ἔχει πραγματικὰ τεράστια σημασία ἡ ἧττα τοῦ καθεστῶτος. Ἧττα ὄχι ὁριστικὴ φυσικά, γιατί ὁ πόλεμος συνεχίζεται. Αὐτῆς τῆς πρώτης κερδισμένης μάχης ὅμως ἡ ἀξία, πολιτικὴ καὶ ἠθική, εἶναι πραγματικὰ τεράστια.

Πάντως, πέρα ἀπὸ ὅσα γράφτηκαν ὡς περισσότερο ἢ λιγότερο βάσιμες πολιτικὲς ἐκτιμήσεις καὶ ἀναλύσεις γιὰ τὸ δραματικὸ καὶ ἐκρηκτικὸ αὐτὸ τριήμερο καὶ ἐπειδὴ ὅλα ὅσα συμβαίνουν γύρω μας πρέπει καὶ νὰ μᾶς διδάσκουν, ἂς δοῦμε καὶ κάποια ἀκόμη βασικὰ πράγματα ποὺ ἀποκάλυψε ἡ ταπεινωτικὴ ἧττα τῶν δυνάμεων καταστολῆς τοῦ καθεστῶτος καὶ ἀπὸ τὰ ὁποῖα ὀφείλουμε νὰ διδαχθοῦμε.

Πολὺ διδακτικὸ ἐν πρώτοις τὸ ἀπαράμιλλο...ἦθος καὶ ὕφος ποὺ ἐπέδειξαν οἱ ὡς ἄνω ἀναφερθεῖσες δυνάμεις: ὄχι φυσικὰ πὼς δὲν τὸ εἴχαμε διαπιστώσει καὶ τὰ προηγούμενα, ἀλλὰ αὐτὲς εἰδικὰ οἱ εἰκόνες ἀτόμων, φερομένων ὡς ὀργάνων τῆς τάξης, νὰ συμπεριφέρονται ὡς ἀφιονισμένα, ψυχωσικὰ ἢ δαιμονισμένα ἀνθρωποειδῆ ποὺ τσακίζουν κεφάλια πολιτῶν, ξεβράζουν ἐκ στόματος ἀπίστευτη λεκτικὴ ἀλητεία, σπάζουν καὶ ρημάζουν ὑπὸ τὸ κράτος ἀμὸκ αὐτοκίνητα κι ὅ,τι ἄλλο βροῦν μπροστά τους, δὲν ἦταν ἁπλῶς σοκαριστική, οὔτε παραπέμπει ἁπλῶς σὲ ἄμεση καὶ ἐπιτακτική - ἐδῶ καὶ τώρα - ἀναγκαιότητα παραιτήσεων, διώξεων, ἀποτάξεων, ἐγκλεισμῶν σὲ φυλακὲς καὶ ψυχιατρεῖα, κλπ. 

Αὐτὲς οὕτως ἢ ἄλλως δὲν πρόκειται ποτὲ νὰ ἔρθουν. Ἐμεῖς ὅμως πρέπει ὅλα ὅσα ἔγιναν, νὰ τὰ ἔχουμε πάντα στὸ μυαλό μας, γιὰ νὰ ξέρουμε μὲ ποιοὺς ἔχουμε νὰ κάνουμε καὶ μέχρι ποῦ εἶναι ἱκανοὶ νὰ φτάσουν. Αὐτὸ ἐπειδὴ σύντομα θὰ τοὺς ξαναβροῦμε μπροστά μας - καὶ στὸν πόλεμο (γιατί πλέον περὶ αὐτοῦ πρόκειται) ἕνα ἀπὸ τὰ βασικότερα ζητούμενα εἶναι ἡ - ὑλικὴ τε καὶ ψυχολογική - γνώση τοῦ ἐχθροῦ (γιατί ἐπίσης περὶ αὐτοῦ ξεκάθαρα πρόκειται).

Δεύτερον, ἡ πανωλεθρία τῶν πάνοπλων πραιτωριανῶν ἀπὸ ἀποφασισμένους πολῖτες, ἀλλὰ βεβαίως καὶ ἡ ἆρον ἆρον ἀναδίπλωση (ἔστω καὶ προσωρινὰ) τῆς κυβέρνησης, ὀφείλει νὰ μᾶς διδάξει ὅτι τὸ καθεστὼς δὲν εἶναι τελικὰ τόσο πανίσχυρο, ὅσο θέλει νὰ δείχνει. 

Ἕνα τουλάχιστο βασικὸ μέρος τῆς ἰσχύος του προέρχεται καὶ τρέφεται ἀπὸ τὸν δικό μας φόβο, τὴ δική μας παθητικότητα, τὴ δική μας αἴσθηση ὅτι κάθε ἀντίδραση εἶναι μάταιη. 

Δὲν θὰ πᾶμε ἀσφαλῶς στὸ ἄλλο ἄκρο ὥστε νὰ τὸ ὑποτιμήσουμε (καὶ εἶναι βέβαιο πὼς ἡ προχτεσινὴ ταπείνωση θὰ τὸ κάνει σύντομα νὰ ἐπανέλθει δριμύτερο - καὶ εἰδικότερα στὰ νησιὰ τοῦ ΒΑ Αἰγαίου καὶ γενικότερα), ἀλλὰ πάντως σίγουρα δὲν εἶναι ἀνίκητο. Αὐτὸ εἶναι καθοριστικὸ γιὰ τὴν ἀνύψωση τοῦ ἠθικοῦ μας, ποὺ ἀναμφίβολα δὲν ἦταν καὶ σὲ πολύ...καλὴ κατάσταση ἐσχάτως. Τὰ ἀδέλφια τῆς Χίου καὶ τῆς Μυτιλήνης συνετέλεσαν πολὺ σὲ αὐτό.

Τρίτον, πρέπει κυρίως νὰ μᾶς διδάξει τί μποροῦμε νὰ κάνουμε, ἂν εἴμαστε πραγματικὰ ἀποφασισμένοι, ἀλλὰ καὶ ὀργανωμένοι. 

Ἡ ἀντίδραση ἀπαιτεῖ καὶ μέθοδο καὶ σχέδιο καὶ γνώση τῶν συνθηκῶν, ὅπως ἀπέδειξε ἡ πανωλεθρία τῶν ἐπίλεκτων (ὑποτίθεται) σωμάτων ἀσφαλείας ἀπὸ ἁπλούς καὶ τυπικὰ ἀπειροπόλεμους πολῖτες (σὲ μιὰ ἐπικράτηση πού, ἂν τὸ καλοσκεφτοῦμε, τακτικὰ ἴσως νὰ μὴν ἀπεῖχε καὶ πολὺ ἀπὸ τὸν τρόπο μάχης τῶν πολεμιστῶν του '21, ποὺ ἀκριβῶς νικοῦσαν ὄχι μὲ μάχες σὲ ἀνοιχτὸ πεδίο - ἐκ τῶν προτέρων καταδικασμένες ἀπέναντι σὲ πολυπληθέστερα καὶ καλύτερα ἐξοπλισμένα στρατεύματα - ἀλλὰ ἐπειδή, πλὴν τῆς ἀποφασιστικότητας καὶ τῆς ἀνδρείας τους, ἐκμεταλλεύονταν καὶ τή γεωμορφία τοῦ ἐδάφους καὶ τὴν ἀλαζονεία τῶν τουρκικῶν στρατευμάτων ποὺ κατέβαιναν στὴ Νότια Ἑλλάδα πιστεύοντας πὼς θὰ κάνουνε σεργιάνι, καθὼς καὶ κάθε ἄλλο ἐνδεχόμενο συνεπικουρικὸ παράγοντα). 

Καὶ ἐπαληθεύτηκε ἐπίσης καὶ αὐτὸ ποὺ λεγόταν ἀπὸ ἀρκετοὺς (καὶ ἀπὸ ἐμᾶς) γιὰ τὸν τρόπο χειρισμοῦ τῆς κατάστασης μὲ τὸ Μακεδονικὸ τὰ προηγούμενα 2-3 χρόνια: ὅτι δηλαδὴ μὲ ἐξαίρεση τὰ δύο πρῶτα μεγάλα συλλαλητήρια σὲ Θεσσαλονίκη καὶ Ἀθήνα ποὺ καλῶς ἔγιναν (γιὰ νὰ δοθεῖ τὸ ἀπαιτούμενο μαζικὸ καὶ εἰρηνικὸ μήνυμα), στὴ συνέχεια οἱ τρόποι δράσης θὰ ἔπρεπε νὰ εἶναι πιὸ δυναμικοί. 

Καὶ τοὐλάχιστον ἀπέναντι στὴν καθεστωτικὴ ἀλητεία μὲ τὸ ξύλο, τὶς ταπεινωτικὲς ἄνευ λόγου προσαγωγὲς καὶ τοὺς τόνους τῶν χημικῶν. Κανεὶς φυσικὰ δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ὀπαδὸς τῆς βίας, ὅταν ὅμως μάχεσαι γιὰ τὰ αὐτονόητα ἀπέναντι σὲ ὑποτελῆ καὶ δωσιλογικὰ καθεστῶτα ποὺ ξεπουλοῦν μὲ τόσο θράσος τὴν πατρίδα σου καὶ χρησιμοποιοῦν τόσο ἀκραίους τρόπους ἀνηλεοῦς βίας γιὰ νὰ σὲ συντρίψουν, ἡ λύση δὲν εἶναι οὔτε βόλτες μὲ τραγουδάκια καὶ λουλούδια, οὔτε ὁμιλίες ἐπὶ ὁμιλιῶν μὲ τὰ ἴδια καὶ τὰ ἴδια, οὔτε συνάξεις μὲ γέροντες καὶ μωρά, πόσο δὲ μᾶλλον οὔτε καὶ γραφικὲς ἀνοησίες χαζοχαρούμενου ψευτοακτιβισμοῦ (καθότι ἕως καὶ τέτοιες εἴδαμε - καὶ συνεχίζουμε νὰ βλέπουμε). 

Τὰ ἴδια ἀκριβῶς ἰσχύουν καὶ γιὰ τὸ λαθροεποικιστικό, ὅπως καὶ γιὰ κάθε ἄλλο θέμα τοῦ πολυμέτωπου ἀγῶνα. Γιατί ἐπίσης στὸν πόλεμο, ἴσως τὸ ἀκόμη πιὸ βασικὸ ἀπὸ τὴ γνώση τοῦ ἐχθροῦ εἶναι ἡ γνώση τῶν δικῶν σου δυνάμεων. Ἀπαραίτητη προϋπόθεση γιὰ νὰ μπορέσεις ἀκολούθως καὶ νὰ τὶς ὀργανώσεις καὶ νὰ τὶς ἐκμεταλλευτεῖς σωστά. Καὶ ἐννοεῖται ὅτι τὸ ὀρθὸ κρᾶμα κριτικῆς καὶ αὐτοκριτικῆς ποτὲ δὲν ἔβλαψε κανέναν. Ἴσα-ἴσα.

Ἐμπρὸς στὸν δρόμο ποὺ χάραξαν οἱ Χιῶτες κι οἱ Μυτιληνιοὶ συνεπῶς. Ἀπὸ κάθε ἄποψη. Ὅσα ἔγιναν ἐκεῖ εἶναι πολύτιμη παρακαταθήκη καὶ γιὰ τὸ (ἐγγὺς) μέλλον...

«Πᾶνος»