Ἅγιος Παΐσιος: Ἡ ἐγκράτεια στὴν ἔγγαμη ζωὴ

Ὁ Θεὸς «ἐποίησε τὰ πάντα, καλὰ λίαν»[1]. Ὁ ἄνδρας νιώθει μιὰ φυσικὴ ἕλξη πρὸς τὴν γυναίκα καὶ ἡ γυναίκα πρὸς τὸν ἄνδρα. Ἂν δὲν ὑπῆρχε αὐτὴ ἡ ἕλξη, ποτὲ δὲν θὰ ξεκινοῦσε κανεὶς νὰ κάνη οἰκογένεια. 

Θὰ συλλογιζόταν τὶς δυσκολίες ποὺ θὰ εἶχε ἀργότερα στὴν οἰκογένεια μὲ τὴν ἀνατροφὴ τῶν παιδιῶν κ.λπ., καὶ δὲν θὰ ἀποφάσιζε νὰ ξεκινήση.

Μετὰ τὴν πτώση τῶν Πρωτοπλάστων τὸ σαρκικὸ φρόνημα σὲ μερικοὺς ἀνθρώπους μπορεῖ νὰ ὑπάρχη πέντε τοῖς ἑκατό, σὲ ἄλλους δέκα, τριάντα κ.λπ. 

Ἀλλὰ σήμερα ποῦ νὰ βρεθοῦν ἄνθρωποι νὰ ἔχουν πέντε τοῖς ἑκατὸ σαρκικὸ φρόνημα, νὰ ἔχουν δηλαδὴ ἁγνὸ φρόνημα! Πάντως σὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους ἔχει δοθῆ ἀπὸ τὸν Θεὸ ἡ δυνατότητα νὰ φθάσουν στὴν ἀπάθεια, ἂν ἀγωνισθοῦν μὲ φιλότιμο.

Δὲν δικαιολογοῦνται οἱ ἔγγαμοι, ἐπειδὴ ἀκολούθησαν τὸν ἔγγαμο βίο, νὰ ξεχνοῦν ὅτι ὁ ἄνθρωπος δὲν εἶναι μόνο σάρκα, ἀλλὰ εἶναι καὶ πνεῦμα, καὶ νὰ ἀφήνουν τὸν ἑαυτό τους ἀχαλίνωτο[2]. 

Πρέπει νὰ ἀγωνίζωνται νὰ ὑποτάξουν τὴν σάρκα στὸ πνεῦμα. Ἂν προσπαθοῦν νὰ ζοῦν πνευματικά, μὲ τὴν καθοδήγηση τοῦ Πνευματικοῦ τους, θὰ ἀρχίσουν νὰ γεύωνται σιγὰ-σιγὰ καὶ ἀνώτερες χαρές, πνευματικές, οὐράνιες, καὶ δὲν θὰ ἀναζητοῦν τὶς σαρκικές. 

Ἔχουν ὑποχρέωση νὰ ἀγωνίζωνται νὰ ἐγκρατεύωνται, γιὰ νὰ μὴ μεταδώσουν τὸ σαρκικὸ πάθος καὶ στὰ παιδιά τους. 

Ἕνα παιδάκι, ποὺ οἱ γονεῖς του ἔχουν πολὺ σαρκικὸ φρόνημα, ἔχει ἀπὸ μικρὸ τέτοιες τάσεις, γιατὶ παίρνει τὸ σαρκικὸ φρόνημα ἀπὸ αὐτούς. 

Στὴν ἀρχὴ αὐτὸ εἶναι ἁπαλό, ὅπως ὅλα τὰ κληρονομικὰ πάθη – σὰν τὴν τσουκνίδα πού, μόλις φυτρώνη, εἶναι ἁπαλὴ καὶ μπορεῖς νὰ τὴν πιάσης, ἐνῶ, ὅταν μεγαλώση, τσιμπάει – καὶ μπορεῖ νὰ θεραπευθῆ ἀπὸ ἕναν καλὸ Πνευματικό, ποὺ ἔχει διάκριση. 

Ἂν ὅμως δὲν τὸ κόψη στὴν μικρὴ ἡλικία, θὰ χρειασθῆ πολὺ νὰ ἀγωνισθῆ, ὅταν μεγαλώση, γιὰ νὰ τὸ κόψη.

Ἀπὸ τὸ βιβλίο Γέροντος Παϊσίου Ἁγιορείτου ΛΟΓΟΙ Δ' «Οἰκογενειακὴ ζωή» 

____________________________

[1] Βλ. Γέν. 1, 31.

[2] Σχετικὰ μὲ τὸ θέμα τῶν συζυγικῶν σχέσεων ἔγραφε ὁ Γέροντας Παΐσιος σὲ μιὰ ἐπιστολή του: 

«Διὰ τὸ θέμα τῶν συζυγικῶν σχέσεων τῶν ἐγγάμων ἱερέων, ἀλλὰ καὶ τῶν λαϊκῶν, ποὺ μοῦ ἀναφέρεις, ἀφοῦ δὲν καθορίζουν οἱ Ἅγιοι Πατέρες τὸ πῶς ἀκριβῶς, σημαίνει ὅτι εἶναι κάτι ποὺ δὲν καθορίζεται, γιατὶ δὲν μποροῦν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι νὰ μποῦν σὲ ἕνα καλούπι. 

Οἱ Πατέρες τὸ ἀφήνουν στὴ διάκριση, τὸ φιλότιμο, τὴν πνευματικὴ εὐαισθησία καὶ τὴ δύναμη τοῦ καθενός. Διὰ νὰ γίνω πιὸ ἀντιληπτός, γράφω περιπτώσεις ἀγωνιστῶν ἐγγάμων ἱερέων καὶ λαϊκῶν ποὺ ζοῦν καὶ γνωρίζω. Ἐξ αὐτῶν ὑπάρχουν ἐκεῖνοι ποὺ ἦρθαν σὲ ἐπαφὴ μετὰ τὸν γάμο καὶ ἀποκτήσανε ἕνα, δυό, τρία παιδιὰ καὶ μετὰ ζοῦν ἐν παρθενίᾳ. 

Ἄλλοι ἔρχονται μιὰ φορὰ τὸν χρόνο γιὰ τεκνογονία καὶ μετὰ ζοῦν σὰν ἀδέλφια πάλι. Ἄλλοι ἀπέχουν τὶς περιόδους τῶν νηστειῶν καὶ μετὰ ἔρχονται σὲ ἐπαφή. Ἄλλοι δὲν μποροῦν νὰ τὸ πετύχουν οὔτε αὐτό. Ἄλλοι μιὰ φορὰ στὸ ἐνδιάμεσο τῆς ἑβδομάδος, γιὰ νὰ εἶναι τρεῖς ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὴν θεία Κοινωνία καὶ τρεῖς μετὰ τὴν θεία Κοινωνία. 

Ἄλλοι σκοντάφτουν καὶ αὐτοῦ, δι᾿ αὐτὸ καὶ ὁ Χριστὸς μετὰ τὴν Ἀνάσταση ποὺ παρουσιάσθηκε στοὺς Ἀποστόλους, ἡ πρώτη του λέξη ἦτο: «Καθὼς ἀπέσταλκέ με ὁ Πατὴρ, κἀγὼ πέμπω ὑμᾶς... Λάβετε Πνεῦμα Ἅγιον· ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται». Ὁ σκοπὸς εἶναι νὰ ἀγωνισθεῖ κανεὶς μὲ διάκριση καὶ φιλότιμο, ἀνάλογα μὲ τὶς πνευματικές του δυνάμεις. 

Στὴν ἀρχὴ φυσικὰ δὲν βοηθάει ἡ ἡλικία, ἀλλά, ὅσο περνᾶνε τὰ χρόνια καὶ ἐξασθενεῖ ἡ σάρκα, μπορεῖ νὰ ἐπιβληθεῖ τὸ πνεῦμα καὶ παράλληλα ἀρχίζουν νὰ γεύονται καὶ οἱ ἔγγαμοι λίγες ἀπὸ τὶς θεῖες ἡδονές. Ἀποσύρονται φυσιολογικὰ ἀπὸ τὶς σαρκικὲς ἡδονές, τὶς ὁποῖες τότε τὶς βλέπουν πολὺ τιποτένιες. Ἔτσι ἐξαγνίζονται κατὰ κάποιον τρόπο καὶ οἱ ἔγγαμοι καὶ φθάνουν στὸν Παράδεισο ἀπὸ τὸ ξεκούραστο μονοπάτι μὲ τὶς στροφές. 

Ἐνῶ οἱ μοναχοὶ χτυπᾶνε κατακόρυφα, σκαρφαλώνοντας στὰ βράχια, καὶ ἀνεβαίνουν στὸν Παράδεισο. Πρέπει νὰ ἔχεις ὑπ᾿ ὄψη σου ὅτι τὸ θέμα τῶν σχέσεων δὲν εἶναι θέμα μόνο δικό σου, οὔτε ἔχεις δικαίωμα νὰ τὸ ρυθμίσεις μόνος σου, ἀλλὰ «ἐκ συμφώνου» κατὰ τὸν Ἀπόστολο Παῦλο. Ὅταν γίνεται καὶ αὐτὸ τὸ «ἐκ συμφώνου», πάλι χρειάζεται προσοχή. 

Ὁ δυνατὸς θὰ πρέπει νὰ παίρνει τὴ θέση τοῦ ἀδυνάτου. Πολλὲς φορές, γιὰ νὰ μὴ λυπήσει τὸ ἕνα μέρος τὸ ἄλλο, λέγει ὅτι συμφωνεῖ, ἀλλὰ ἐσωτερικὰ ταλαιπωρεῖται. Αὐτὸ συμβαίνει ἰδίως στὶς γυναῖκες ποὺ ἔχουν λίγο φόβο Θεοῦ καὶ ἔχουν ζωηρὴ σάρκα. Πολλὲς φορὲς ἀπὸ ἀδιακρισία μερικοὶ εὐλαβεῖς ἄνδρες, ἐπειδὴ ἀκοῦνε ἀπὸ τὶς γυναῖκες τους ὅτι συμφωνοῦν, προχωροῦν ἀδιάκριτα σὲ μεγάλο διάστημα ἐγκρατείας καὶ τότε οἱ γυναῖκες ταλαιπωροῦνται καὶ ξεσπᾶνε σὲ νευρικότητες κ.λπ. 

Οἱ ἄνδρες νομίζουν ὅτι οἱ γυναῖκες τους ἔχουν προχωρήσει στὴν ἀρετὴ καὶ θέλουν νὰ ζοῦν πιὸ ἁγνὰ σὲ μεγαλύτερα διαστήματα καὶ μπαίνει μετὰ ὁ πειρασμὸς στὶς γυναῖκες καὶ θέλουν νὰ γνωρίσουν φίλους. 

Καὶ ὅταν γίνει αὐτό, τὶς πιάνει ἡ τύψη τῆς συνειδήσεως γιὰ τὴν πτώση καὶ οἱ ἄνδρες προσπαθοῦν νὰ ζήσουν πιὸ ἁγνά, βλέποντας τὶς γυναῖκες νὰ μὴν ἔχουν διάθεση. Νομίζουν ἔτσι ὅτι ἔχουν προχωρήσει πιὸ πνευματικὰ καὶ δὲν ἐπιθυμοῦν σαρκικὰ πράγματα. Αἰτία φυσικὰ εἶναι καὶ ὁ δικαιολογημένος γυναικεῖος ἐγωισμὸς καὶ ἡ ζήλεια, ποὺ νιώθουν μειονεκτικές. 

Ἡ γυναίκα, ὅταν ἰδεῖ τὸν ἄνδρα νὰ θέλει νὰ ζήσει πνευματικὴ ζωή, ζορίζει τὸν ἑαυτό της, γιὰ νὰ τὸν ξεπεράσει. Συγχώρησέ με ποὺ μπῆκα σὲ ξένα ἀμπέλια, διότι τὸ ἔργο τοῦ μοναχοῦ εἶναι τὸ κομβοσχοίνι καὶ ὄχι αὐτὰ τὰ θέματα, ἀλλά, γιὰ νά μὴ σὲ λυπήσω, ἀναγκάστηκα νὰ σοῦ γράψω μερικὰ ἀπὸ αὐτὰ (ποὺ γνωρίζω ἀπὸ μακριά), τὰ ὁποῖα ταλαιπωροῦν τὰ ἀδέλφια μας στὸν κόσμο καὶ δίνουν χῶρο στὸν ἐχθρό. 

Ἔχει μεγάλη σημασία ἐὰν εἶναι καὶ οἱ δυὸ σύζυγοι ὅμοιοι στὴν κράση. Ὅταν τύχει ὁ ἕνας νὰ ἔχει ἤπια καὶ ὁ ἄλλος ζωηρή, θὰ πρέπει νὰ γίνεται μιὰ θυσία ἀπὸ τὸν δυνατότερο πρὸς τὸν φιλάσθενο καὶ σιγὰ-σιγὰ νὰ βοηθηθεῖ νὰ λάβει τὴν ὑγεία ὁ φιλάσθενος, καὶ μὲ ὑγεία καὶ οἱ δυό τότε νὰ προχωροῦν». 

(Βλ. π. Δ. Τάτση, Ὁ Γέροντας Παΐσιος, Κόνιτσα, 1995, σ. 176-178).

«Πᾶνος»