ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ: Υποχρεωτική χρήση μάσκας: μέτρο που προστατεύει ή υπονομεύει την δημόσια υγεία;

Κυριακή 23 Αυγούστου 2020

Υποχρεωτική χρήση μάσκας: μέτρο που προστατεύει ή υπονομεύει την δημόσια υγεία;

Παύλος μοναχός αγιορείτης

Δεν ήταν ιδιαίτερα δύσκολο εγχείρημα, στην εγωλατρική κοινωνία μας, ένας απρόσμενος επισκέπτης, σαν το ιό SARS-CoV-2, να δαιμονοποιηθεί και να προσδιοριστεί ως αόρατος φονικός εχθρός. Ο πολιτισμός μας βέβαια, αποφεύγει να παραδεχτεί πόσο εχθρικός για την υγεία του ανθρώπου είναι ο σύγχρονος "παχύσαρκος", αλλά ατροφικός πνευματικά, τρόπος ζωής. Κάτι, που επιβεβαιώνεται από την έξαρση των εκφυλιστικών νοσημάτων (καρκίνος, αυτοάνοσα, καρδιοπάθειες, διαβήτης κτλ), που διαμορφώνουν το υπόβαθρο (συνοσηρότητες) για να δώσει η ίωση COVID-19 σοβαρά κλινικά συμπτώματα.

Είναι δηλαδή ο κορωνοϊός ένας πραγματικός φίλος, που μας δείχνει τα ελαττώματά μας και μας καλεί σε αλλαγή τρόπου ζωής και διόρθωση καθημερινών συνηθειών, που επιβαρύνουν την υγεία μας και καθιστούν το σώμα μας ευάλωτο σε ασθένειες. Αυτό γίνεται πιο έκδηλο αν αναλογιστεί κανείς ότι ο θάνατος από COVID-19 προέρχεται κυρίως από μια άστοχη και υπερβολική φλεγμονώδη αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος έναντι του ιού [1].

Δυστυχώς η κυρίαρχη πολιτική της υγείας για την πανδημία δεν προβάλλει ευρύματα, ούτε συστήνει οδηγίες που βελτιώνουν και ενισχύουν την φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος (όπως για παράδειγμα τον ρόλο της βιταμίνης D στην πρόληψη και αντιμετώπιση της ίωσης COVID-19 [2]). Αντίθετα επέβαλε μέτρα (εγκλεισμό, κλείσιμο εκκλησιών, απαγόρευση μετακίνησης σε δάση και παραλίες) που ήταν "γροθιά στο στομάχι" για την ψυχολογία των ανθρώπων, η οποία επηρεάζει άμεσα την άμυνα του οργανισμού (αντικείμενο της Ψυχονευροανοσολογίας [3]).

Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με το κλίμα διαρκούς εκφοβισμού που συντηρούν επί μήνες τα ΜΜΕ, δημιουργούν στους πολίτες αρνητικότητα, αντικοινωνικότητα και χρόνιο stress, καταστάσεις στις οποίες έχει βρεθεί αφενός να ενεργοποιούνται γονίδια που αυξάνουν την φλεγμονώδη αντίδραση και αφετέρου να καταστέλλονται εκείνα που εμπλέκονται στην αντι-ιική άμυνα [4]. Σε συνθήκες stress, τα αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης προκαλούν μεταβολικές αλλαγές στο σώμα, εξοικονομώντας έτσι ενέργεια για την αντιμετώπιση (μάχη, φυγή κτλ) της απειλής που υφίσταται. Μια από αυτές είναι η καταστολή του μεταβολικά ενεργοβόρου ανοσοποιητικού συστήματος [5].

Επομένως, ενώ η ίωση COVID-19 έχει ξεκάθαρη στόχευση, πλήττοντας κυρίως ευπαθείς και ηλικιωμένους, η πολιτεία επέβαλε μια αδιάκριτη καραντίνα για τον περιορισμό της διάδοσης της επιδημίας, η οποία πιθανότατα μας έκανε όλους πιο ευάλωτους να αρρωστήσουμε, όχι μόνο από κορωνοϊό, αλλά από οποιαδήποτε άλλη ασθένεια θα μας προφύλασσε ένα υγιές και ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα [6].

Η πρωτοφανής και απαράδεκτη μετάλλαξη των ιατρικών συστάσεων σε ένα οδοστρωτήρα απαγορεύσεων και περιορισμών στηρίχθηκε στην ευλογοφανή πρόφαση να μη γίνουμε Ιταλία και κολλήσουμε όλοι μαζί, κάτι που θα οδηγούσε σε υπερπλήρωση των ΜΕΘ και κατάρρευση του συστήματος υγείας. Βάσει αυτού του ισχυρισμού, οι λοιμωξιολόγοι-επιδημιολόγοι κατάφεραν να γίνουν οι απόλυτοι μονοκράτορες στην χάραξη της πολιτικής διαχείρισης της πανδημίας, εκτοπίζοντας άλλους ειδήμονες (ψυχολόγους, οικονομολόγους, νομικούς), η συμβολή των οποίων είναι αναγκαία και επιτακτική για την λήψη μέτρων κοινωνικού χαρακτήρα. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη νοημοσύνη για να συνειδητοποιήσει κανείς ότι μια τέτοια μονοδιάστατη αντιμετώπιση της κρίσης είναι καταδικασμένη μακροπρόθεσμα να αποτύχει κατά το λεγόμενο "η εγχείρηση πέτυχε, ο ασθενής απέθανε". Ήδη μετρά διεθνώς πολλές παράπλευρες απώλειες ασθενών (καρκινοπαθών, καρδιοπαθών), που εξαιτίας των lock down έχασαν κρίσιμες διαγνωστικές εξετάσεις και χειρουργικές επεμβάσεις [7].

Και ενώ τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο η λοιμωξιολογική μονολιθικότητα είχε εν μέρει ατονήσει, για να μετριαστεί κάπως το "τσουνάμι" της οικονομικής καταστροφής που προκάλεσε και εγγίζει, μια εμφανιζόμενη "ραγδαία" αύξηση των κρουσμάτων τον Αύγουστο επανέφερε στο προσκήνιο τους γνωστούς "ειδικούς" της ανοιξιάτικης καραντίνας. Η επάνοδος αυτή δεν θα μπορούσε παρά να συνδυαστεί με νέα, καθημερινώς αυξανόμενα, υποχρεωτικά μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας.

Παρατηρούμε από το διάγραμμα 5 (ύψος κάθετης γκρι μπάρας) των ημερησίων εκθέσων του ΕΟΔΥ [8], ότι τέλη Ιουλίου, αρχές Αυγούστου, όταν τα ΜΜΕ άρχισαν να μας ονειδίζουν για το πόσο ανεύθυνοι και χαλαροί έχουμε γίνει, τα τέστ απότομα αυξήθηκαν, σχεδόν διπλασιάστηκαν. Μήπως αυτό έγινε για να "αλιευτούν" περισσότεροι θετικοί φορείς από τον πληθυσμό; Από αυτά περαιτέρω ιχνηλάτηση εκείνων, που συνδέονται με συνωστισμό (γλέντια, εργασιακό περιβάλλον), οδηγεί πολύ γρήγορα σε πολύ περισσότερους νέους φορείς. Έτσι δημιουργείται μια πλασματική εντύπωση ότι αυξάνεται ραγδαία η διασπορά της νόσου, αλλά στην ουσία η διασπορά έχει ήδη γίνει σταδιακά τον Ιούλιο μετά την απόφαση της κυβέρνησης να ανοίξει τα σύνορα, απλά επιλέγεται να παρουσιαστεί αρχές Αυγούστου. Γιατί συνέβη αυτό;

Ας αναλογιστούμε ότι, αν δεν γινόντουσαν τα εκατοντάδες χιλιάδες τεστ, η ανεπαίσθητη αύξηση των ασθενών σε ΜΕΘ δεν θα προκαλούσε κανένα συναγερμό. Κατά συνέπεια ο κορωνοϊός δεν είναι και τόσο "φονικός", πραγματικότητα που έχουν αντιληφθεί οι περισσότεροι σκεπτόμενοι άνθρωποι, όταν καθημερινά ακούουν να καταλήγουν από (ή με...) ίσως και χωρίς (;) COVID-19 κυρίως ηλικιωμένοι με πολλά υποκείμενα νοσήματα.

Ο κ. Τσιόδρας είχε δηλώσει ότι κάποια στιγμή όλοι θα εκτεθούμε στον κορωνοϊό [9]. Χωρίς αμφιβολία αυτή είναι η φυσική και αναπόφευκτη πορεία της επιδημίας. Όμως εύλογα διερωτάται κανείς αν διαχειριστικά συμφέρει να λαμβάνονται μέτρα που την περιορίζουν τον Αύγουστο, με λιγότερους από 30 ασθενείς σε ΜΕΘ έχοντας δυνατότητα για 800, μετατοπίζοντας έτσι χρονικά την κορύφωση των σοβαρά ασθενούντων από κορωνοϊό προς το φθινόπωρο και μετά, όταν το σύστημα υγείας θα δέχεται επιπλέον πίεση από άλλα γνωστά εποχιακά νοσήματα (γρίπη, βακτηριακές αναπνευστικές λοιμώξεις κτλ). Επιπλέον, περισσότερη ευεξία έχουν οι άνθρωποι το καλοκαίρι, άρα και με λιγότερες επιπλοκές θα περάσουν την ίωση COVID-19, παρά το φθινόπωρο και το χειμώνα, κάτι που φαίνεται να επιβεβαιώνεται από τα σχετικά σταθερά επίπεδα των ασθενών σε ΜΕΘ, παρά τα εκατοντάδες νέα κρούσματα που ανακοινώνονται καθημερινά. Μήπως τελικά τέτοιες κοντόφθαλμες παρεμβάσεις, που εύκολα επιβάλλονται υπό το κράτος φόβου που δημιουργούν τα ΜΜΕ, επιφέρουν χειρότερα αποτελέσματα από ότι η φυσική εξέλιξη της επιδημίας;

Με την "ανησυχητική" αύξηση των κρουσμάτων ήρθαν και νέα μέτρα, όπως η υποχρωτική χρήση μάσκας σε κλειστούς χώρους. Όμως, ο κ. Τσιόδρας στις δηλώσεις του την άνοιξη ξεκάθαρα δεν ήταν υπέρμαχος της χρήσης μάσκας από το γενικό πληθυσμό [10] και δικαίως, γιατί η καθημερινότητα αποδεικνύει στην πράξη ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων την χρησιμοποιεί με λάθος τρόπο, που όχι μόνο δεν προστατεύει, αλλά την καθιστά επικίνδυνη για να προκαλέσει μόλυνση. Ο απλός πολίτης (πολλώ δε μάλλον ένα παιδί), ούτε γιατρός, ούτε νοσηλευτής είναι, να αντιλαμβάνεται τον μικροβιακό αντίκτυπο που έχουν οι κινήσεις του, ούτε έχει την οικονομική ευχέρια να αλλάζει μάσκες στη συχνότητα που χρειάζεται. Η μάσκα, εκτός του πρωτοκόλλου και των άλλων μέτρων ατομικής προστασίας που χρησιμοποιούνται στους υγειονομικούς χώρους [11] (γάντια, γυαλιά, σχολαστική καθαριότητα) είναι ένα αναποτελεσματικό και επικίνδυνο ημίμετρο.

Προτού στοιχεοθετήσουμε περεταίρω τον παραπάνω ισχυρισμό, αξίζει να αναφερθούμε στο παράδειγμα της Τσεχίας [12]. Η Τσεχία με πληθυσμό όπως η Ελλάδα, ήταν η μόνη χώρα που εξασφάλισε επάρκεια μασκών και ήταν σε θέση να επιβάλλει, από την αρχή της καραντίνας, την υποχρωτική χρήση μάσκας παντού, εκτός σπιτιού, σε εσωτερικούς και σε εξωτερικούς χώρους. Μέτρο με το οποίο συμμορφώθηκαν απόλυτα οι Τσέχοι πολίτες. Δυστυχώς για τους υπέρμαχους της μάσκας στην Ελλάδα, η Τσεχία μετρά σχεδόν διπλάσιους θανάτους από COVID-19 και τριπλάσια επιβεβαιωμένα κρούσματα από ό,τι η Ελλάδα [13, 14], που μόλις τελευταία εφάρμοσε (πέντε μήνες αργότερα) την υποχρωτική χρήση μάσκας μόνο σε κλειστούς χώρους.

Στον αντίποδα, η Σουηδία, η Νορβηγία και η Ολλανδία αρνήθηκαν να εφαρμόσουν την επιστημονικά αθεμελίωτη οδηγία του ΠΟΥ για γενικευμένη χρήση της μάσκας, ακόμη και από τα υγιή μέλη μιας κοινότητας, η οποία στα πλεονεκτήματα (5 συνολικά) αυτού του μέτρου επικαλείται συναισθηματικούς και κερδοσκοπικούς λόγους χωρίς ιατρική σημασία [15]. Αντίθετα, ιατρική σημασία έχει η πλειψηφία των μειονεκτημάτων (11 συνολικά) που αναφέρει η έκθεση, όπως αυξημένος κίνδυνος αυτο-μόλυνσης από λάθος ή παρατεταμένη χρήση, πιθανές αναπνευστικές δυσκολίες, δερματοπάθειες, πονοκέφαλοι, γενική δυσφορία κ.α.

Ο ίδιος ο ΠΟΥ παραδέχεται ότι, εκτός κάποιων έμμεσων ενδείξεων από παρατηρησιακές μελέτες, που είναι επιρρεπείς σε υποκειμενικότητα, δεν υπάρχουν ευρύματα που να αποδεικνύουν άμεσα ότι η καθολική χρήση μάσκας από τον υγιή πληθυσμό εμποδίζει την διασπορά ιογενών αναπνευστικών λοιμώξεων, όπως η COVID-19. Αυτό που δεν διευκρινίζει επαρκώς η έκθεση του ΠΟΥ είναι ότι υπάρχουν πολλές τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες (υπερέχουν σε αντικειμενικότητα), που έγιναν προ-κορωνοϊού (όταν η επιστήμη ήταν πιο αμερόληπτη) και υποστηρίζουν το ακριβώς αντίθετο, ότι η μάσκα δεν εμποδίζει την διασπορά εργαστηριακά επιβεβαιωμένων αναπνευστικών ιώσεων. Αξίζει να αναφέρουμε ενδεικτικά κάποιες από αυτές τις εργασίες και να μεταφράσουμε ορισμένα πορίσματά τους:

Jacobs, J. L. et al. (2009). "Η χρήση μάσκας από το υγειονομικό προσωπικό δεν φάνηκε να προσφέρει κάποιο πλεονέκτημα ως προς την αποτροπή να κολλήσει κάποιος κρυολόγημα." [16]. (Σ.Σ. το κρυολόγημα προκαλείται από κορωνοϊούς σαν τον SARS-CoV-2.)

Cowling, B. et al. (2010). "Στην επισκόπηση αυτή, καμία από τις μελέτες που εξετάστηκαν δεν έδειξε η χρήση μάσκας από το υγειονομικό προσωπικό ή από μέλη της κοινότητας στα σπίτια τους να εμποδίζει την μετάδοση του ιού της γρίπης." [15]

bin-Reza et al. (2012) "Από τις 17 μελέτες που εξετάστηκαν, καμία δεν μπόρεσε να εδραιώσει κάποια συσχέτιση μεταξύ της χρήσης μάσκας και προστασίας απέναντι στην μόλυνση από γρίπη" [16]

Offeddu, V. et al. (2017) "Δεν υπάρχουν στατιστικά σημαντικά ευρήματα που να θεμελιώνουν προστατευτική δράση της μάσκας και των αναπνευστήρων απέναντι σε εργαστηριακά επιβεβαιωμένη μόλυνση." [17]

Xiao, J et al. (2020) «Οι αναλώσιμες ιατρικές μάσκες (ή χειρουργικές μάσκες) είναι

χαλαρά προσαρμοσμένες διατάξεις, που σχεδιάστηκαν να φοριούνται από το ιατρικό προσωπικό, για να προστατεύονται οι ανοιχτές πληγές του ασθενή από πιθανή μόλυση και για να προστατεύεται το προσωπικό από εκκρίσεις και σταγονίδια του ασθενούς. Υπάρχουν περιορισμένα ευρήματα για την αποτελεσματικότητά της στον περιορισμό της μετάδοσης της γρίπης, τόσο όταν χρησιμοποιείται από το προσβεβλημένο άτομο (έλεγχος της πηγής της μόλυνσης), όσο και από τα υγιή άτομα για να μειωθεί η έκθεση. Από την παρούσα συστηματική επισκόπηση δεν βρέθηκε κάποια επίδραση της μάσκας στην μετάδοση εργαστηριακά επιβεβαιωμένης γρίπης.» [20]

Ο λόγος προφανής: Οι ιοί είναι πολύ μικρότεροι σε μέγεθος από άλλα παθογόνα μικρόβια (πχ βακτήρια) και δεν περιορίζονται μόνο στα μεγάλα υδροσταγονίδια που δεσμεύει η μάσκα, αλλά ακολουθούν την ροή του εκπνεόμενου αέρα. Ένα εύληπτο παράδειγμα είναι η περίπτωση του καπνού. Όταν καπνίζει ένας άνθρωπος και μάσκα να φοράει, θα δούμε να εξέρχεται καπνός μέσα και κυρίως πλευρικά από τη μάσκα, τον οποίο μπορεί να εισπνεύσει (μυρίσει) κάποιος άλλος που είναι κοντά και επίσης φοράει μάσκα. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με τα αερολυμένα σωματίδια ενός ιού, που η χειρουργική μάσκα δεν μπορεί να κατακρατήσει αποτελεσματικά [21], ενώ τελείως ακατάλληλη φαίνεται να είναι η υφασμάτινη [22].

Σε κάθε περίπτωση, όποιος αισθάνεται περισσότερη ασφάλεια με την μάσκα έχει κάθε δικαίωμα να την φοράει. Όμως επίσης, δικαίωμα έχει ένας υγιής άνθρωπος να ζει φυσιολογικά και να μην εκθέτει σε κίνδυνο τον εαυτό του έχοντας στο πρόσωπό του ένα πανί, που επηρεάζει την ζωτικής σημασίας αναπνοή του. Η μάσκα εμποδίζει την εισπνοή προκαλώντας ελλειπή οξυγόνωση [23] με ό, τι συνεπάγεται αυτό [γρήγορη κόπωση, πονοκέφαλοι, ναυτία, ελλειπή αντίληψη, μειωμένη άμυνα, αύξηση κινδύνου σχηματισμού θρόμβων σε άτομα με θρομβοφιλία [24] κ.ά.). Επίσης η μάσκα μολύνει τον χρήστη με μικρόβια από απρόσεχτη και παρατεταμένη χρήση, με επικίνδυνη αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα [25!], με αύξηση των αναερόβιων βακτηρίων στο στόμα που προκαλούν στοματικές παθήσεις, με ίνες πολυπροπυλενίου (αν πρόκειται για συνθετική) που είναι άσθμα-διεγερτικός παράγοντας [26], κ.ά.

Αναρωτιέμαι, έχει μελετήσει η επιτροπή εμπειρογνωμόνων τις επιπτώσεις της μακροχρόνιας χρήσης μάσκας επί οκταώρου βάσεως καθημερινά, που υποχρεωτικά φοράει το υπαλληλικό προσωπικό, ανεξαρτήτως αν κάποιοι έχουν αναπνευστικές δυσκολίες (π.χ. άσθμα, στενό διάφραγμα, αλλεργική ρινίτιδα κτλ); Η πολιτεία θα έχει την αποκλειστική ευθύνη για προβλήματα υγείας που θα εμφανίσουν αυτοί οι άνθρωποι!

Εύχομαι ο παραλογισμός της καθολικής χρήσης μάσκας σύντομα να σταματήσει και να εγκαταληφθεί κάθε «σκέψη» να εφαρμοστεί στους μαθητές στα σχολεία, από τη στιγμή που το ποσοστό θνητότητας σε ηλικίες κάτω των 18 ετών είναι ανύπαρκτο. Ο παραλογισμός γεννά παραλογισμό και δεν υπάρχει πιο δικαιολογημένη αντίδραση και πιο ιερά αγανάκτηση από αυτή του γονέα, που υπερασπίζεται την υγεία και ακεραιότητα των παιδιών του. Για την οικογένεια (και κατ’ επέκταση την κοινωνία) προέχει η περιφρούρηση των απογόνων της που είναι και το μέλλον της.

Αναμφίβολα το μέτρο της υποχρεωτικής και γενικευμένης χρήσης μάσκας είναι ο τέλειος πρόδρομος του υποχρεωτικού μαζικού εμβολιασμού. Και στον επιστημονικό ανορθολογισμό και την κυβερνητική αυθαιρεσία συνηθίζει, και την υποχρεωτικότητα εδραιώνει και την ζήτησή του προεξοφλεί, όταν αργότερα τεθεί το δίλημμα εμβόλιο ή μάσκα. Δυστυχώς, όμως, ο νομικός κόσμος σε εθνικό και διεθνές επίπεδο δεν έχει αντιληφθεί ακόμα ότι κάτι δεν πάει καλά.

Ένας νέος ολοκληρωτισμός εδραιώνεται με επιστημονικοφανή θωράκιση, που ακόμα η δικαιοσύνη δεν έχει τα αντανακλαστικά, μέσω μιας ανεξάρτητης επιστημονικής αρχής, να προσβάλλει και να ελέγξει, ούτε καν στο επίπεδο της διερεύνησης των πραγματικών θυμάτων από COVID-19 . Μια επιστημονική λογοκρισία επιβάλλεται διεθνώς, για να φιμώσει τις ολοένα αυξανόμενες φωνές διαμαρτυρίας από έγκριτους επιστήμονες, που κατηγορούν την κυρίαρχη πολιτική διαχείρισης της πανδημίας για μονομέρεια και σκοπιμότητες [27]. Νόμοι που περιορίζουν τις διαδηλώσεις, την ιδιωτικότητα και τις ατομικές ελευθερίες θεσπίζονται, με αφορμή μία από τις πιο ήπιες πανδημίες που γνώρισε η ανθρωπότητα. Ένας απυρόβλητος ιθύνων νους για την δημόσια υγεία επιβάλλεται, που αποφασίζει και διατάζει για τον λαό χωρίς τον λαό. Μια παγκόσμια Μη Κυβερνητική Ολιγαρχία σαν πανδημία εξαπλώνεται, εκτοπίζοντας τις εθνικές συνταγματικές δημοκρατίες. Ιδού λοιπόν ο πραγματικός εχθρός που αποκαλύφθηκε και χρησιμοποιεί τον κορωνοϊό για να επικρατήσει.

Όμως, ο μόνος παντέλειος Νους, ικανός και αρμόδιος να ρυθμίζει τα της ανθρωπότητας είναι ο πανάγαθος, παντοδύναμος, πάνσοφος και παντεπόπτης ουράνιος Πατέρας μας. Μακροθυμεί ο Θεός για να αποκαλυφθούν οι προθέσεις και οι επιδιώξεις πάντων. Ας το έχουν καλά υπόψη τους αυτό, όσοι θέλουν να τον αντικαταστήσουν, αναλαμβάνοντας ετσιθελικά τον ρόλο του "σωτήρα" και "φιλάνθρωπου". Η ιστορία έχει ήδη υπογράψει την ταπείνωσή τους.

Η Εκκλησία ανέκαθεν συνέβαλε στην λύση και ουδέποτε στη δημιουργία και επιδείνωση υγειονομικών κρίσεων. Το τελευταίο, παρά τις αντίθετες λοιμωξιολογικές εκτιμήσεις, επιβεβαιώθηκε την άνοιξη, όταν μετά το άνοιγμα των εκκλησιών, χωρίς υποχρεωτική χρήση μάσκας, και παρά το ότι κοινώνησαν χιλιάδες κόσμου, τα κρούσματα και οι θάνατοι ελαττώθηκαν. Παρέμβαση της πολιτείας στο συνταγματικά κατοχυρωμένο Νοσοκομείο ψυχών και σωμάτων, που λέγεται Εκκλησία, σε συνδυασμό με όλα τα υποχρεωτικά μέτρα που επέβαλε, ισοδυναμεί με το να θέλει έναν λαό άρρωστο, ανάπηρο ψυχοσωματικά, απελπισμένο, εξαθλιωμένο, τέλειο υποχείριο του φόβου. ΖΗ ΚΥΡΙΟΣ Ο ΘΕΟΣ, όμως! Πολύ σύντομα, θα λειτουργήσουν οι πνευματικοί νόμοι, με ό,τι συνεπάγεται τούτο, για όλους τους υπαίτιους και όσους συνευθύνονται!...

Παύλος μοναχός αγιορείτης,

Βιολόγος, MD Μοριακής Βιολογίας και Βιοϊατρικής

Βουλευτήρια Αγίου Όρους.

Παραπομπές:

[1] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK554776/

[2α] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1876034120305311