Πριν από τρία χρόνια: Η ιστορία του αγωνιστή Χατζηγιακουμή από την Κυθρέα…

 

Γράφει η Φανούλα Αργυρού

 

Είναι η έρευνα της Polly Dunbar, που αποτελεί ιστορική αποκάλυψη μετά από 60 χρόνια. Στο δημοσίευμά της, η Βρετανίδα δημοσιογράφος κατέγραψε με λεπτομέρεια το ιστορικό των βασανιστηρίων στην περιοχή Κυθρέας, από τις αναφορές του 82χρονου σήμερα Jamie Eykyn για τον Ταγματάρχη Michael Stourton…

 

τις 17 Σεπτεμβρίου 2021 οι συνάδελφοι στο «Ράδιο Πρώτο», Λάζαρος Μαύρος και Μάριος Πούλλαδος, παρουσίασαν ως πρώτο θέμα την κα Ελίνα Σταματίου για το βιβλίο της «14 Εγκλήματα μιας Αυτοκρατορίας», 2021, Εκδόσεις Επιφανίου.

Εκ των πραγμάτων πρέπει να τοποθετηθώ για χάρη της τάξης και ιστορίας. Διορθώνοντας τις σοβαρές ερευνητικές ελλείψεις/παραπληροφορήσεις στο βιβλίο εις βάρος της ΑΛΗΘΕΙΑΣ. Ξεκινώ από τις δηλώσεις της στο Ρ.Π. (https://www.youtube.com/watch?v=RRezkMHwz_M)

Ερώτηση Μ.Π.: «Πώς προέκυψε αυτή η ανάγκη να γράψετε το συγκεκριμένο βιβλίο;»

Απάντηση: «Ε, προέκυψε σταδιακά θα έλεγα, δεν ήταν μια απόφαση που ήλθε από τη μία στιγμή στην άλλη. Ξεκίνησε πριν από τρία χρόνια, όταν διάβασα και εγώ μια σύντομη ιστορία για τον Χατζηγιακουμή στην Κυθρέα. Από εκείνη τη στιγμή και μετά θα έλεγα μου γεννήθηκε η ανάγκη να μάθω περισσότερα…».

Ερώτηση Λ.Μ.: «Μας έκανε έκπληξη πώς εντοπίσατε τον Βρετανό στρατιώτη που υπηρετούσε τότε στην Κύπρο…».

Απάντηση: «Να σας πω, είχε κάνει μιαν αναφορά ο συγκεκριμένος άνθρωπος στην Daily Mail, χωρίς βέβαια να παραθέτει έγγραφα…».

Δεν «είχε κάνει μιαν αναφορά ο άνθρωπος». Εξιστόρησε ολόκληρο κομμάτι ιστορίας στην Polly Dunbar και το σχετικό αρχείο αποδεσμεύθηκε για πρώτη φορά στην «Κυριακάτικη Mail».

Η κα Σταματίου δεν αναφέρεται πουθενά στο βιβλίο της στη βρετανική εφημερίδα (Daily Mail) με ημερομηνία και όνομα της Βρετανίδας δημοσιογράφου που διεξήγαγε και υπέγραψε την έρευνα. Ούτε πού διάβασε πριν από τρία χρόνια τη «σύντομη ιστορία για τον Χατζηγιακουμή στην Κυθρέα». Αντιθέτως στην εισαγωγή γράφει:

«Κάποια στιγμή έτυχε να πέσει στα χέρια μου ένα κείμενο για έναν νεαρό αγωνιστή της ΕΟΚΑ. Ο άνθρωπος αυτός, το όνομα του οποίου ήταν Σπύρος Χατζηγιακουμή, συνελήφθη και ανακρίθηκε από τις βρετανικές αποικιοκρατικές Αρχές το 1958 στην Κυθρέα και πέθανε κατά τη διάρκεια βασανιστηρίων».

Καμία αναφορά για την πηγή και συγγραφέα του «κειμένου», που έτυχε να πέσει στα χέρια της και που ήταν η αφορμή για την ιδέα της να γράψει το βιβλίο.

Πριν από τρία χρόνια (1)

Η βρετανική εφημερίδα Daily Mail, στην κυριακάτική της έκδοση στις 28 Απριλίου 2018, δημοσίευσε το ειδησεογραφικό της Polly Dunbar με τίτλο «Το μυστικό ‘‘στρατόπεδο βασανιστηρίων” της Βρετανίας και η δυσωδία μιας συγκάλυψης: Πώς οι γενναίοι άνδρες που διαμαρτυρήθηκαν για την κακοποίηση Ελληνοκυπρίων φυλακισμένων σε βρετανική Βάση στην Κύπρο καταδιώχθηκαν και περιφρονήθηκαν… μέχρι τώρα» (https://www.dailymail.co.uk/news/article-5669387/Britains-secret-torture-camp-stench-cover-up.html).

Είναι η έρευνα της Polly Dunbar, που αποτελεί ιστορική αποκάλυψη μετά από 60 χρόνια. Στο δημοσίευμά της, η Βρετανίδα δημοσιογράφος κατέγραψε με λεπτομέρεια το ιστορικό των βασανιστηρίων στην περιοχή Κυθρέας, από τις αναφορές του 82χρονου σήμερα Jamie Eykyn για τον Ταγματάρχη Michael Stourton, την επιστολή προς τον κυβερνήτη Σερ Χιου Φουτ, τη λογοκρισία της αλήθειας τη δεκαετία του 1990 από το Υπουργείο Άμυνας κ.λπ.

Έχοντας υπόψη τη δήλωσή της από το Ράδιο Πρώτο, η κα Σταματίου είχε πρώτιστη υποχρέωση και καθήκον να αναφέρει με κάθε λεπτομέρεια την πρωτοπόρο δημοσίευση της Polly Dunbar ως πηγή και παραπομπή (credit due) που περιέλαβε πρώτη το 90% των όσων αναφέρει η κα Σταματίου. Όπως και του «κειμένου» που έπεσε στα χέρια της.

Σημ. Τις μέρες εκείνες το Φόρεϊν Όφις χειριζόταν και την αίτηση ομάδας Κυπρίων Αγωνιστών για αποζημιώσεις, που τελικά πλήρωσε.

Πριν από τρία χρόνια (2)

30 Απριλίου 2018: Εκπομπή στο «Ράδιο Πρώτο» Λάζαρου Μαύρου και Μάριου Πούλλαδου. Πρώτο θέμα το δημοσίευμα της «Κυριακάτικης Mail» με ανταπόκριση Φανούλας Αργυρού. Την ίδια μέρα το θέμα ήταν και στον «Φιλελεύθερο» (https://www.youtube.com/watch?v=m9wMkIEOgAg).

Πριν από τρία χρόνια (3)

Αναφορά στο δημοσίευμα της «Κυριακάτικης Mail» έκανε στις 30.4.2018 και ο ΑΝΤ1 (Χρυστάλα Βιλάνου).

«Ξυλοδαρμός, βιασμοί, πνιγμοί. Για πρώτη φορά, σχεδόν 6 δεκαετίες μετά το τέλος του Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ, βρετανική εφημερίδα αποκαλύπτει την αλήθεια που όλοι γνώριζαν, αλλά αποσιωπούσαν. Στην κυριακάτικη έκδοση της εφημερίδας ΜAIL, μίλησε για πρώτη φορά ο 79χρονος σήμερα Τζέιμι Έικιν, που το 1958 υπηρετούσε στην Κύπρο και μαζί με το αρχείο του αποθανόντος ταγματάρχη Μάικ Στόουρτον ρίχνουν φως σε ένα σκοτεινό κεφάλαιο στην ιστορία της αποικιοκρατικής δύναμης και στις τακτικές που τα στρατεύματά της χρησιμοποιούσαν. Το δημοσίευμα έχει τον τίτλο: Το μυστικό στρατόπεδο βασανιστηρίων της Βρετανίας και η δυσωδία της συγκάλυψης…» (https://www.ant1.com.cy/news/cyprus/article/300944/marturies-vretanon-gia-vasanismo-agoniston-eoka/?expandedarticle=true).

Πριν από τρία χρόνια (4)

Στις 6 Μαΐου 2018 προέβαλα το δημοσίευμα της Polly Dunbar στη «Σημερινή» και στην «Ελευθερία» Λονδίνου με τίτλο «Βρετανοί βασανιστές – Σπύρος Χατζηγιακουμή – και η αλήθεια: Κυθρέα, 1958». Το οποίο αναρτήθηκε και σε πολλές ιστοσελίδες σε Κύπρο και Ελλάδα. Με αντίγραφα βρετανικών εγγράφων από την αποδέσμευση των «Ξεχασμένων Εγγράφων» («Migrated Archives») μεταξύ 2012-2013. Τα οποία είχα καλύψει στη «Σημερινή» σε 7 παρουσιάσεις μαζί και αναφορές στην Κυθρέα. Στη δημοσίευσή μου στις 28 Ιουλίου 2012 εμφαντικά τα έγγραφα αναφέρονταν και στους Παναγιώτη Χρυσοστόμου, 37 ετών και Λουκά Ανδρέα Λουκά, 17 ετών (http://www.sigmalive.com/simerini/politics/505941/kythrea-1958 | https://www.onisilos.gr/?p=17461).

ΞΕΧΩΡΙΣΤΟ

Μέρος Β΄, 28/07/2012, «Σημερινή» - «Ασκούσαν υπέρμετρη βία»

Επίλογος - «παρθενική»

Η κα Σταματίου στον επίλογό της χαρακτηρίζει το βιβλίο της ως «παρθενική συγγραφική προσπάθεια». Κάθε άλλο. Προηγήθηκαν άλλοι για τα ίδια θέματα.

Επίσης αναφέρει: «Μια σημαντική πηγή πληροφοριών για την έρευνα, ήταν τα αρχεία των υποθέσεων των θανάτων των αγωνιστών, τα οποία φυλάσσονται στο Κρατικό Αρχείο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ωστόσο, για διάφορους λόγους, δεν κατέστη δυνατό να βρεθούν φάκελοι και για τα 14 θύματα… Υπήρξε βέβαια και μια περίπτωση, που ενώ διενεργήθηκε θανατική ανάκριση, ο φάκελος -άγνωστο γιατί- δεν βρέθηκε πουθενά. Πρόκειται για την περίπτωση Σπύρου Χατζηγιακουμή, η υπόθεση του οποίου βρέθηκε να αναφέρεται μόνο σε ένα τηλεγράφημα από τα έγγραφα που αποχαρακτηρίστηκαν το 2013 από το Ηνωμένο Βασίλειο. Το τηλεγράφημα, χρονολογίας 1959, είχε αποδέκτη τον τότε Υπουργό Αποικιών με τη σημείωση ‘‘SECRET’’ και σε αυτό γινόταν μία σύντομη αναφορά των ευρημάτων του θανατικού ανακριτή που διενήργησε την εξέταση».

1. Η κα Σταματίου, δυστυχώς, δεν έκανε έρευνα στο Βρετανικό Εθνικό Αρχείο στο Λονδίνο, όπου βρίσκονται τα βρετανικά αρχεία για την Κύπρο. Τα όσα αναφέρει για την περίπτωση του μ. Σπύρου Χατζηγιακουμή είναι αναληθή. Υπογραμμίζει σοβαρές ελλείψεις έρευνας και άγνοιας για τη μελέτη των βρετανικών επισήμων εγγράφων. Τα έγγραφα που άφησαν οι αποικιοκράτες στην Κύπρο είναι ελάχιστα.
2. Τα έγγραφα που αποδεσμεύθηκαν όχι απλά το «2013» αλλά μεταξύ 2012-2013 στο Βρετανικό Εθνικό Αρχείο, έχουν όχι ένα αλλά δύο τουλάχιστον φακέλους για Σπύρο Χατζηγιακουμή/Κυθρέα εξ ου και η δημοσίευσή μου στις 6 Μαΐου 2018, πριν από τρία χρόνια, με αντίγραφα εγγράφων. Το τηλεγράφημα χρονολογίας 1959, που προβάλει ως να είναι το μοναδικό που «αποχαρακτηρίστηκε το 2013 από το ΗΒ», είναι παραπλανητικό.
3. Στην ελληνόφωνη βιβλιογραφία της σελ. 248 αναφέρεται σε μια πηγή ως «Κρατικό Αρχείο Κυπριακής Δημοκρατίας. CO 926/898». Ενώ σε καμία άλλη παραπομπή δεν αναφέρεται σε τέτοιο κωδικό, μόνο σε «ΚΑ ΚΔ». Το CO 926/898 είναι κωδικός και φάκελος του Βρετανικού Εθνικού Αρχείου και ανήκει στο Γραφείο Αποικιών στο Λονδίνο (Colonial Office). Και αποδεσμεύθηκε προς το τέλος της δεκαετίας του 1980! Σ’ αυτόν τον φάκελο, υπάρχει μία αναφορά για τον Χατζηγιακουμή.

Τα έγγραφα που αποδεσμεύθηκαν μεταξύ 2012-2013 ήσαν επιπλέον έγγραφα που σώθηκαν χάρη στην υπόθεση των Κενυατών. Ανήκαν στις τοπικές αποικιακές διοικήσεις, που δεν άφησαν στους ιθαγενείς φεύγοντας. Σκόπευαν να τα καταστρέψουν. Αποδεσμεύθηκαν με δικαστική απόφαση. Σημειώνεται, όμως, παράλληλα, ότι αντίγραφα ή σχετικά έγγραφα είχαν αποδεσμευθεί πριν από δεκαετίες στο Βρετανικό Εθνικό Αρχείο που ανήκαν στο Γραφείο Αποικιών και άλλα τμήματα της βρετανικής κυβέρνησης. Έχω στείλει εκατοντάδες αντίγραφα στους Συνδέσμους Αγωνιστών και άλλους…

Νίκος Γεωργίου

Μεταξύ των 14 αγωνιστών είναι και ο Νίκος Γεωργίου, που του έσπασαν το κεφάλι στις Πλάτρες. Έγραψα για την ιστορία του στη «Σημερινή», στις 30 Ιανουαρίου 2005, σε άρθρο με τίτλο «Έτσι δολοφονήθηκε από Βρετανούς βασανιστές ο αγωνιστής Ν. Γεωργίου» (βλ. φωτοτυπία του δημοσιεύματος). Και πώς οι δολοφόνοι του διέφυγαν την καταδίκη…

Πολλές υποθέσεις αγωνιστών, μαζί και του Νίκου Γεωργίου, θα παρουσιάζονταν στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Αλλά τελικά γλίτωσε τους Βρετανούς ο Έλληνας ΥΠΕΞ, Ευάγγελος Αβέρωφ, ο οποίος, όπως τους υποσχέθηκε, απέσυρε την ελληνική προσφυγή μετά την υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου. Η ακρόαση είχε οριστεί για τον Μάρτιο του 1959.

Με μια γρήγορη ματιά σχετικά με τους 14 που αναφέρει η κα Σταματίου στο βιβλίο της, δηλαδή τους Πλάτωνα Στυλιανού, Σπύρο Χατζηγιακουμή, Νίκο Γεωργίου, Παναγιώτη Χρυσοστόμου, Λουκά Ανδρέα Λουκά κ.λπ, εντόπισα ότι οι Βρετανοί αναφέρονται σ’ αυτούς, όπως και πολλούς άλλους, στα Αρχεία στο Λονδίνο.

Πέραν των δικών μου δημοσιεύσεων για αγωνιστές όπως τον Ν. Γεωργίου, προηγήθηκαν οι μαρτυρίες του αγωνιστή Μιχάλη Μουστάκα και εργασίες άλλων συναδέλφων, όπως του Γιάννη Σπανού στην εφημερίδα «Αγών», τη δεκαετία του 1990, του Νίκου Παπαναστασίου κ.ά.

Η αναφορά σε προηγούμενους ερευνητές σε μια εργασία, θεωρείται κανόνας, εμπλουτίζει με επιπλέον αξία τη δουλειά και είναι στοιχειώδης υποχρέωση του καθενός μας για τη δική μας αξιοπρέπεια…

«Ο Major Stourton πέθανε το 2001, όμως άφησε πλήρη αναφορά για το επεισόδιο στο αρχείο του, τώρα αποδεσμεύθηκε για πρώτη φορά στη Μail της Κυριακής». «Major Stourton died in 2001, but left a full account of the episode in his papers, now released for the first time to The Mail on Sunday».«…Outraged by what he witnessed, he told his superior officer, Major Michael Stourton, who in turn, alerted the authorities. Yet instead of gratitude for their bravery, they met a wall of hostility: Major Stourton (pictured) was ostracised, cold-shouldered by some fellow officers for speaking out and effectively silenced by Ministry of Defence censo..» (Από τη Κ.Mail, 28.4.2018)

 

Ο Jamie Eykyn.

«The night air was pierced by sounds that still chill his blood today, six decades later – agonised screams from the men held prisoner in the building he was guarding: a British interrogation centre. Now aged 79, Mr Eykyn (pictured) is speaking for the first time about the horrific events of 60 years ago – and about the shameful cover-up that followed» (φωτογραφία και λεζάντα από την «Κυριακάτικη Mail», 28.4.2018)

 

Πηγή:https://simerini.sigmalive.com/

«Πᾶνος»