Ἅγιος Παΐσιος: Οἱ ὑπερήφανοι λογισμοὶ

– Γέροντα, τί πρέπει νὰ κάνουμε, ὅταν μᾶς ἔρχωνται λογισμοὶ ὑπερηφανείας;

– Ὅπως οἱ ἄλλοι γελοῦν, ὅταν μᾶς βλέπουν νὰ ὑπερηφανευώμαστε, ἔτσι κι ἐμεῖς νὰ γελοῦμε μὲ τοὺς λογισμοὺς ὑπερηφανείας.

– Στὸν ταπεινὸ ἔρχονται ὑπερήφανοι λογισμοί;

– Ἔρχονται, ἀλλὰ γελάει, γιατὶ γνωρίζει τὸν ἑαυτό του.

– Γέροντα, κάπου διάβασα ὅτι τὸν λογισμὸ τῆς ὑπερηφανείας πρέπει νὰ τὸν διώχνουμε ἀμέσως ὅπως τὸν αἰσχρὸ λογισμό.

– Τὸ θέμα εἶναι ὅτι τὸν αἰσχρὸ λογισμὸ τὸν καταλαβαίνεις εὔκολα, ἐνῶ τὸν λογισμὸ τῆς ὑπερηφανείας, γιὰ νὰ τὸν καταλάβης, χρειάζεται πολλὴ ἐγρήγορση. 

Ἂν λ.χ. τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς περάση ἕνας ἄσχημος λογισμὸς ἀπὸ τὸν νοῦ σου, θὰ τὸν καταλάβης καὶ θὰ τὸν διώξης ἀμέσως· «ἄντε φύγε ἀπὸ ᾿δῶ», θὰ πῆς. Ἀλλά, ἂν στὴν ἐκκλησία σοῦ περάση ὁ λογισμὸς ὅτι διάβασες ὡραῖα τὸ Ψαλτήρι καὶ ὑπερηφανευθῆς, χρειάζεται ἐγρήγορση, γιὰ νὰ τὸν καταλάβης καὶ νὰ τὸν πετάξης.

– Γέροντα, τὶς περισσότερες φορὲς προλαβαίνει καὶ ἔρχεται ὁ λογισμὸς τῆς ὑπερηφανείας σὲ χρόνο μηδέν. Πῶς θὰ προλαβαίνω νὰ φέρνω ταπεινὸ λογισμό;

– Πρέπει νὰ γίνη δουλειὰ ἀπὸ νωρίτερα – «ἡτοιμάσθην καὶ οὐκ ἐταράχθην»[1], λέει ὁ Δαβίδ –, γιατὶ οἱ λογισμοὶ τῆς ὑπερηφανείας ἔρχονται ἀστραπιαῖα. Αὐτὸ εἶναι παλιὰ μηχανὴ τοῦ διαβόλου. Τώρα νὰ πάρης μιὰ καινούργια μηχανὴ – νὰ καλλιεργῆς συνέχεια ταπεινοὺς λογισμούς –, γιὰ νὰ τρέχης.

Μόνον οἱ ταπεινοὶ λογισμοὶ φέρνουν ταπείνωση καὶ μόνο μὲ τὴν ταπείνωση φεύγει ἡ ὑπερηφάνεια. 

Μιὰ φορὰ ἕνας ἱεροκήρυκας μοῦ εἶπε ὅτι ἑτοίμασε ἕνα ὡραῖο κήρυγμα. Ἀνέβηκε στὸν ἄμβωνα καὶ μιλοῦσε πολὺ ὡραῖα. Κάποια στιγμὴ ὅμως τοῦ πέρασε ἕνας ὑπερήφανος λογισμὸς καὶ μπερδεύτηκε. 

Ξέσπασε τότε σὲ ἕνα νευρικὸ κλάμα καὶ κατέβηκε ἀπὸ τὸν ἄμβωνα ντροπιασμένος. Ὕστερα, γιὰ πολὺν καιρὸ δὲν μποροῦσε νὰ κάνη κήρυγμα· εἶχε ἀχρηστευθῆ. «Κοίταξε, τοῦ λέω, ἐκεῖνο τὸ ἔπαθες ἀπὸ ὑπερηφάνεια. 

Ἐπειδὴ ὑπερηφανεύθηκες, ἀπομακρύνθηκε ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ. Τώρα νὰ ξεκινήσης ταπεινά. Ὅταν ἔρθη ἡ ὥρα νὰ ἀνεβῆς στὸν ἄμβωνα, νὰ πῆς: "Ἂν μπερδευτῶ, σημαίνει ὅτι μοῦ χρειάζεται ρεζιλίκι, γιατὶ αὐτὸ θὰ μὲ βοηθήση πνευματικά". 

Καὶ ἂν τυχὸν σὲ πιάση πάλι τὸ κλάμα, οἱ ἄνθρωποι θὰ νομίζουν ὅτι συγκινήθηκες, ὁπότε θὰ βοηθηθοῦν καὶ δὲν θὰ σκανδαλισθοῦν. Μὴ φοβᾶσαι». 

Πράγματι, ξεκίνησε ἔτσι ταπεινά, περιμένοντας ρεζιλίκι, καὶ ἄρχισε πάλι νὰ κηρύττη.

Ἀπὸ τὸ βιβλίο Γέροντος Παϊσίου Ἁγιορείτου ΛΟΓΟΙ Ε' «Πάθη καὶ άρετές»
____________________________

[1] Ψαλμ. 118, 60._

«Πᾶνος»