Πέμπτη 19 Ιανουαρίου 2023

Λάμπρος Σκόντζος: Ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος - Ὁ Μέγας ἀσκητής καί Θεολόγος τῆς Ἐκκλησίας


ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητοῦ
 
Τὰ συγγραφικὰ ἔργα τῶν ἀσκητῶν Πατέρων συγκαταλέγονται στὰ σπουδαιότερα κεφάλαια τῆς χριστιανικῆς γραμματείας. Μὲ τὴν ἄσκηση, τὴν προσευχή, τὴν νηστεία καὶ τὴν συνεχῆ προσωπικὴ κάθαρση, ὑπερέβησαν τὴν πτωτικὴ κατάσταση τῆς φύσεώς τους, καθαρίστηκαν, φωτίστηκαν καὶ ἁγιάστηκαν. Γι᾿ αὐτὸ καὶ κληροδότησαν στὴν Ἐκκλησία ἄφθαστα συγγράμματα σοφίας καὶ πνευματικότητας, ἀσφαλεῖς ὁδηγοὺς γιὰ τοὺς πιστοὺς ὅλων τῶν ἐποχῶν. Ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ὑπῆρξε ὁ ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος, μιὰ μεγάλη ἀσκητικὴ καὶ πνευματικὴ μορφή, ὁ χαρακτηριζόμενος Μέγας, γιὰ τὰ περισπούδαστα συγγράμματά του.
 
Γεννήθηκε στὴν Θηβαΐδα τῆς Αἰγύπτου τὸ ἔτος 301, ἀπὸ εὐσεβῆ οἰκογένεια, ἡ ὁποία τὸν ἀνάθρεψε μὲ εὐσέβεια καὶ τοῦ πρόσφερε ἱκανὴ παιδεία, ὥστε ἀπὸ τὴ  νεανική του ἡλικία διαφάνηκε ἡ ἁγιότητά του καὶ ἡ λαμπρὴ πνευματική του πορεία, μάλιστα κάποιοι τὸν ἀποκαλοῦσαν «παιδαριογέροντα». Ἀγαποῦσε τὴν ἀρετὴ καὶ μισοῦσε τὴν ἁμαρτία καὶ γι᾿ αὐτὸ κατόρθωσε νὰ ἔχει ἄμεμπτο νεανικὸ βίο. Ἀπὸ μικρὸς ποθοῦσε τὴν μοναχικὴ καὶ ἀσκητικὴ ζωή. Ἔτσι ὅταν ἔγινε τριάντα ἐτῶν ἀποσύρθηκε στὴν ἔρημο τῆς Νιτρίας, τὴν μεγάλη αὐτὴ κοιτίδα τοῦ αἰγυπτιακοῦ μοναχισμοῦ, γιὰ νὰ περάσει τὸν ὑπόλοιπο βίο του μὲ ἄσκηση, προσευχή, μελέτη τῶν Ἁγίων Γραφῶν καὶ καλλιέργεια τῶν ἀρετῶν.
 
Ἔμεινε στὴν ἔρημο περισσότερο ἀπὸ ἑξῆντα χρόνια καὶ ἀπέκτησε μεγάλη φήμη γιὰ τὴν ἁγιότητά του καὶ τὴ σοφία του. Σὲ ἡλικία σαράντα ἐτῶν ἀξιώθηκε νὰ χειροτονηθεῖ πρεσβύτερος, ὅπου ὑπηρέτησε ὡς λειτουργὸς τῶν κελλιῶν τῆς περιοχῆς. Ὑπῆρξε δὲ γιὰ μεγάλο διάστημα μαθητὴς τοῦ Μ. Ἀντωνίου, τοῦ «καθηγητῆ τῆς ἐρήμου», ἀπὸ τὸν ὁποῖο διδάχτηκε τὸν πόλεμο κατὰ τῶν παθῶν καὶ τὴν ἀκρίβεια τῆς ἀσκητικῆς ζωῆς. Προσευχόταν ἀδιάκοπα καὶ ταυτόχρονα ἐργαζόταν τὸ ἐργόχειρό του, ὥστε ὁ διάβολος δὲν τὸν ἔβρισκε ποτὲ εὔκαιρο καὶ «ἀργόσχολο», γιὰ νὰ τὸν πειράξει καὶ νὰ τὸν προσβάλει. Ἀγρυπνοῦσε καὶ τρέφονταν μὲ ἐλάχιστη τροφή, ἀπὸ μουσκεμένα ὄσπρια καὶ χόρτα τῆς ἐρήμου. Χάρις στὴν πνευματική του προκοπὴ καὶ τὴν ἁγιότητά του ἀξιώθηκε τοῦ χαρίσματος τῆς θεραπείας. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἔτρεχε πληθώρα ἀναξιοπαθούντων καὶ ἀσθενῶν ἀνθρώπων στὸ ἀσκητήριό του γιὰ νὰ λάβουν βοήθεια καὶ θεραπεία. Ἐπίσης ὁ Θεὸς τὸν ἀντάμειψε καὶ μὲ τὸ χάρισμα τῆς προφητείας.
 
Γιὰ μεγαλύτερη ἡσυχία καὶ νὰ μένει ἀπερίσπαστος στὸν  πνευματικό του ἀγῶνα, ἀποφεύγοντας τοὺς πολυάριθμους ἐπισκέπτες του, ἔσκαψε ὁ ἴδιος μιὰ μυστικὴ ὑπόγεια στοά, κάτω ἀπὸ τὸ κελλί του. Ἡ στοὰ ὁδηγοῦσε σὲ μιὰ σπηλιά, τὴν ὁποία εἶχε διαμορφώσει σὲ μυστικὸ κελλί. Ἔτσι ὅταν αἰσθανόταν τὴν ἀνάγκη τῆς ἀπομόνωσης καὶ νὰ μὴν τὸν ἐνοχλοῦν οἱ πολυάριθμοι ἐπισκέπτες του, κατέβαινε στὴν στοὰ καὶ κρύβονταν στὸ σπήλαιο γιὰ νὰ μὴν μπορεῖ νὰ τὸν βρεῖ κανείς, κάνοντας ἀπερίσπαστος τὸν πνευματικό του ἀγῶνα.
 
Ὅσο περνοῦσαν τὰ χρόνια ἀνέρχονταν σὲ ἀνώτερες πνευματικὲς καταστάσεις καὶ ἀναδεικνύονταν ἡ ἁγιότητά του. Μάλιστα τὸν θαύμαζε γιὰ τίς ἀρετές του καὶ ὁ ἴδιος ὁ δάσκαλός του ὁ Μ. Ἀντώνιος, στὸν ὁποῖο κάποτε εἶπε: «Ἰδού, ἐπαναπαύθηκε ἐπὶ σὲ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον καὶ στὸ ἑξῆς θὰ εἶσαι κληρονόμος τῶν ἀγώνων μου».
 
Ἀλλὰ ὁ διάβολος, ὁ ὁποῖος λυσσομανοῦσε γιὰ τὴν πνευματικὴ πρόοδο τοῦ ἁγίου ἀσκητῆ, κατόρθωσε κάποτε νὰ τὸν πειράξει μὲ τὸν πειρασμὸ τῆς πορνείας. Ἐκεῖνος μόλις ἀντιλήφτηκε τὴν παγίδα τοῦ πονηροῦ, ἐγκατέλειψε ἀμέσως τὸ κελλί του καὶ κατέφυγε σὲ ἄλλο τόπο, ἀπόλυτα ἀφιλόξενο καὶ σκληρό, μιὰ ἔρημη καὶ ἑλώδη περιοχή, ὅπου ἔμεινε ἀγωνιζόμενος κατὰ τοῦ δαιμονικοῦ πάθους ἕξι μῆνες. Ἐκεῖ τὸν βασάνιζαν φρικτὰ τὰ πολυάριθμα σμήνη κουνουπιῶν καὶ σφηκῶν, τὰ ὁποῖα μὲ τά
τσιμπήματά τους καταπλήγωναν ὅλο τὸ σῶμα του. Τὸ μαρτύριο αὐτὸ ἦταν τρομερό. Ὅταν εἶχε γυρίσει ξανὰ στὸ κελλί του, οἱ περίοικοι ἀσκητὲς δὲν μπόρεσαν νὰ τὸν ἀναγνωρίσουν, ἀπὸ τίς πληγὲς καὶ τὴν παραμόρφωση τοῦ σκελετωμένου σώματός του καὶ μόνο ἀπὸ τὴ φωνή του κατάλαβαν ὅτι ἦταν ὁ Μακάριος!
 
Ὁ ἅγιος ἀσκητὴς εἶχε ἀποκτήσει καὶ μιὰ ἄλλη μεγάλη ἀρετή, τῆς ἱερᾶς μιμήσεως. Κάθε φορὰ ποὺ ἀντιλαμβάνονταν ὅτι κάποιος ἀποκτοῦσε κάποια ἀρετή, παρακινοῦνταν ἀπὸ ἱερὸ ζῆλο καὶ ἤθελε νὰ τὸν μιμηθεῖ, νὰ προσπαθήσει καὶ αὐτὸς νὰ ἐπιτελέσει αὐτὸ τὸ ἀγώνισμα.  Ἔτσι ὅταν πληροφορήθηκε ὅτι οἱ μοναχοὶ τῆς νήσου τοῦ Νείλου Ταβεννήσου, καθ᾿ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς δὲν ἔτρωγαν μαγειρεμένο φαγητό, ἀλλὰ ὠμὰ ὄσπρια, πῆρε τὴ μεγάλη ἀπόφαση νὰ μὴν φάει μαγειρεμένο φαγητὸ γιὰ ἑπτὰ ὁλόκληρα χρόνια! Τρέφονταν μὲ ὠμὰ λάχανα καὶ ὄσπρια.
 
Ἐπίσης παροιμιώδης ὑπῆρξε ἡ ὀλιγάρκεια τοῦ ὕπνου του. Γιὰ νὰ καταπολεμήσει τὴν νύστα δὲν κοιμήθηκε γιὰ εἴκοσι χρόνια κάτω ἀπὸ στέγη, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ φλέγεται ἀνελέητα τὴν ἡμέρα ἀπὸ τὸν καυτὸ ἥλιο καὶ νὰ ξεπαγιάζει τὰ βράδια ἀπὸ τὸ δριμὺ ψῦχος τῆς αἰγυπτιακῆς ἐρήμου.
 
Λέγεται πὼς κάποια μέρα ποὺ καθόταν καὶ δίδασκε στοὺς μαθητὲς καὶ ἐπισκέπτες του ὠφέλιμους πνευματικοὺς λόγους, εἶδαν ξαφνικὰ μιὰ ὕαινα νὰ φέρνει στὸ στόμα της τὸ νεογνό της, τὸ ὁποῖο εἶχε γεννηθεῖ τυφλό. Τὸ ἄγριο καὶ αἱμοβόρο ζῶο πλησίασε τὸν ἅγιο ἀσκητὴ καὶ ἀπίθωσε τὸ ἄρρωστο νεογνό του στὰ πόδια του. Τότε ὁ Μακάριος τὸ πῆρε στὰ χέρια του, ἔφτυσε τὰ μάτια του καὶ τοῦ χάρισε τὸ φῶς του! Ἡ ἄγρια ὕαινα πῆρε τὸ μωρό της καὶ γεμάτη χαρὰ ἔφυγε τρέχοντας πρὸς τὴν ἔρημο, πρὸς μεγάλη ἔκπληξη τῶν παρόντων στὸ θαῦμα. Τότε ἐκεῖνος τοὺς ἐξήγησε πὼς τὰ πάντα, ὅπως καὶ τὰ ζῶα, εἶναι δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ καὶ χρήζουν τῆς συμπάθειάς μας καὶ τῆς φροντίδας μας. Ὁ ἄνθρωπος, ὡς ἡ κορωνίδα τῆς θείας δημιουργίας καὶ μετέχων ταυτόχρονα τοῦ θείου καὶ τοῦ κόσμου, ἦταν ὁ σύνδεσμος αὐτοῦ μέ το Θεὸ καὶ ἡ δίοδος τῶν ἀκτίστων ἐνεργειῶν Του. Ὅμως μετὰ τὴν πτώση του ἔχασε αὐτὴ τὴν λειτουργία καὶ γι᾿ αὐτὸ ὑποφέρει μαζί του καὶ ὁλόκληρη ἡ ὑλικὴ κτίση.
 
Ὑπάρχει καὶ ἕνα ἄλλο διδακτικὸ περιστατικὸ ἀπὸ τὴ ζωὴ τοῦ μεγάλου ἀσκητοῦ. Κάποτε περπατοῦσε στὴν ἔρημο, συλλογιζόμενος γιὰ τὴν κατάσταση τῶν ψυχῶν στὴν ἄλλη ζωή. Ξαφνικὰ βρῆκε ἕνα ἀνθρώπινο κρανίο, τὸ ὁποῖο πῆρε στὰ χέρια του καὶ τὸ ρώτησε σὲ ποιόν ἀνήκει. Ἐκεῖνο τοῦ ἀπάντησε ὅτι ἀνήκει σὲ ἱερέα τῶν εἰδώλων καὶ μάγο καὶ τὸν παρακάλεσε νὰ προσεύχεται γιὰ ἐκεῖνον γιὰ τὴν ἀνακούφιση τῆς ψυχῆς του, ποὺ βρισκόταν στὴν κόλαση, ἀποδεικνύοντας τὴν  ὀρθότητα τῆς Ἐκκλησίας μας νὰ δέεται ὑπὲρ τῶν κεκοιμημένων, πρακτικὴ ποὺ ἀρνοῦνται οἱ πλανεμένοι αἱρετικοί.
 
Ὅμως ὁ μεγάλος ἀσκητὴς ἔμελλε στὰ βαθειά του γεράματα νὰ πιεῖ τὸ πικρὸ ποτήρι τῶν διώξεων. Στὰ χρόνια του ἡ Ἐκκλησία συνταράζονταν ἀπὸ τὴ φοβερὴ ἀρειανικὴ αἵρεση. Οἱ αἱρετικοὶ ἀρειανοί, μὲ τὴν στήριξη τῆς Πολιτείας εἶχαν ἀνεβάσει στοὺς θρόνους τῶν περισσότερων Ἐπισκοπῶν ὁμόφρονές τους Ἐπισκόπους, οἱ ὁποῖοι καταδίωκαν μὲ δαιμονικὴ μανία τοὺς ὀρθοδόξους. Ἔτσι ὁ ἀρειανὸς Ἐπίσκοπος Ἀλεξανδρείας Λούκιος ἔβαλε ὡς στόχο του τὸν Μακάριο, ὁ ὁποῖος μάχονταν τὴ φοβερὴ καὶ βλάσφημη αἵρεση καὶ διαφώτιζε τοὺς μαθητὲς καὶ ἐπισκέπτες του. Γι᾿ αὐτὸ καὶ τὸν ἐξόρισε σὲ μιὰ ἐρημικὴ καὶ ἀπομονωμένη νησῖδα τοῦ Νείλου, νὰ μὴ μπορεῖ νὰ ἔχει ἐπαφὴ μὲ κανέναν.
 
Ὁ Μακάριος ὑπῆρξε καὶ αὐτὸς στῦλος τῆς Ὀρθοδοξίας, τῆς μόνης σώζουσας πίστεως. Θεωροῦσε τὴν αἵρεση ὡς χείριστη δαιμονικὴ παγίδα καὶ πλάνη, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ τὸν πλανεμένο στὴν καταστροφή. Κάποτε τὸν εἶχε ἐπισκεφτεῖ ἕνας αἱρετικός, ὁ ὁποῖος τὸν προκαλοῦσε, ὑποστηρίζοντας ὅτι δὲν ὑπάρχει ἀνάσταση νεκρῶν. Ἐν τῷ μεταξὺ εἶχε πεθάνει ἕνας μοναχὸς καὶ ὁ ἅγιος, ὕστερα ἀπὸ θερμὴ προσευχὴ τὸν ἀνέστησε, πρὸς καταισχύνῃ  τοῦ αἱρετικοῦ. Δίδασκε πὼς ὑπάρχουν δύο τάξεις δαιμόνων, ἡ μία παρασύρει τοὺς ἀνθρώπους σὲ ἀκατανόμαστα καὶ τερατώδη πάθη, ἀτιμίες καὶ ἁμαρτήματα καὶ ἡ ἄλλη, χειρότερη τῆς πρώτης, ἔχει ὡς ἔργο νὰ παρασύρει τοὺς ἀνθρώπους στὶς πλάνες καὶ αἱρέσεις. Αὐτὴ τὴ δαιμονικὴ ὁμάδα στέλνει ὁ Σατανᾶς στοὺς μάγους καὶ στοὺς αἰρεσιάρχες.
 
Στὸ ἐρημικὸ ἐκεῖνο νησὶ τοῦ μεγάλου ποταμοῦ κοιμήθηκε εἰρηνικά, σὲ ἡλικία ἐνενῆντα ἐτῶν, τὸ ἔτος 391. Ἡ μνήμη του τιμᾷται στὶς 19 Ἰανουαρίου.
 
Ὁ ἅγιος Μακάριος ἀνήκει στοὺς μεγάλους νηπτικοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ τοὺς στοχαστές. Μᾶς διασώθηκε ἕνα σημαντικὸ μέρος τοῦ συγγραφικοῦ του ἔργου, τὸ ὁποῖο τὸν κατατάσσει στοὺς πλέον βαθυστόχαστους θεολόγους, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι κάποιοι ἀμφισβητοῦν τὴ γνησιότητα τῶν συγγραμμάτων. Σύγχρονος ἑρμηνευτής του ὑπῆρξε ὁ νεοφανὴς ἅγιος τῆς Σερβικῆς Ἐκκλησίας καὶ μέγιστος θεολόγος τοῦ 20ου αἰῶνος, ὅσιος Ἰουστῖνος Πόποβιτς, τοῦ ὁποίου ἡ διδακτορικὴ διατριβὴ εἶχε τίτλο: «Τὸ πρόβλημα τοῦ προσώπου καὶ τῆς γνώσεως κατὰ τὸν ἅγιο Μακάριο τὸν Αἰγύπτιο». Σὲ αὐτὸ ὁ μεγάλος σύγχρονος θεολόγος ἀναλύει σὲ βάθος τὴν ὑψηλὴ θεολογία τοῦ μεγάλου διδασκάλου τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας.
 
__________________________________
Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ
«Πᾶνος»

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου