ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ
Θεολόγου – Καθηγητοῦ
Ἀνάμεσα στὶς μεγάλες μορφὲς τοῦ ὀρθοδόξου μοναχισμοῦ ξεχωρίζει καὶ ὁ ἅγιος Παχώμιος, τὸν ὁποῖο ἡ Ἐκκλησία μας τὸν προσαγόρευσε Μέγα, τόσο γιὰ τὴν προσωπική του ἀσκητικὴ ὁσιότητα, ὅσο καὶ γιὰ τὴν συμβολή του στὴ διαμόρφωση τοῦ κοινοβιακοῦ μοναχικοῦ ἰδεώδους.
Γεννήθηκε τὸ 292 στὴν περιοχὴ τῆς Κάτω Θηβαΐδος τῆς Αἰγύπτου ἀπὸ εἰδωλολάτρες γονεῖς. Ἔζησε στὰ χρόνια τοῦ Μ. Κωνσταντίνου (306-337) καὶ σὲ ἡλικία 20 ἐτῶν κατετάγῃ στὸν αὐτοκρατορικὸ στρατὸ καὶ συμμετέσχε στὸν ἐμφύλιο πόλεμο ἐναντίον τοῦ Λικινίου. Γιὰ τὸν Χριστιανισμὸ ἄκουσε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ στράτευμα καὶ εἶδε τὴ διαφορετικὴ ζωὴ καὶ τὸ ἦθος τῶν Χριστιανῶν καὶ ἐντυπωσιάστηκε. Χριστιανοὶ στρατιῶτες τὸν κατήχησαν στὴ νέα πίστη. Ὅταν ἀπολύθηκε ἀπὸ τίς τάξεις τοῦ στρατοῦ ἀποφάσισε νὰ πάη στὴν ἔρημο, προκειμένου νὰ συναντήσῃ ἁγίους γέροντες γιὰ νὰ διδαχτῇ περισσότερα γιὰ τὸν Χριστιανισμὸ καὶ νὰ λάβῃ τὸ ἅγιο Βάπτισμα. Ἡ ζωὴ τῶν ἁγίων ἀσκητῶν τὸν ἐνθουσίασε καὶ ἀποφάσισε νὰ ἀκολουθήση καὶ ὁ ἴδιος τὴν ἀσκητικὴ ἐρημικὴ ζωή. Τέθηκε δὲ ὑπὸ τὴν πνευματικὴ καθοδήγηση τοῦ ὀνομαστοῦ ἀσκητῆ Παλάμονος, τοῦ ὁποίου ἔγινε ἀκόλουθος καὶ μιμητὴς γιὰ ἕξι περίπου χρόνια.
Περὶ τὸ 320 καὶ μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ ἁγίου γέροντος πνευματικοῦ του, ἀποφάσισε νὰ ἐγκατασταθῇ σὲ μιὰ ἔρημη νησῖδα τοῦ Νείλου ποταμοῦ, τὴν Ταβέννη, στὴν Ἄνω Θηβαΐδα. Τὸν ἀκολούθησε ἕνας εὐλαβὴς καὶ πιστὸς μοναχός, ὀνόματι Ἰωάννης, μὲ τὴ βοήθεια τοῦ ὁποίου ἵδρυσε μιὰ μικρὴ μονή. Ἐκεῖ ἀπομονωμένος ἀπὸ τὸν κόσμο ὁ Παχώμιος ἀγωνιζόταν γιὰ τὴν προσωπική του κάθαρση μὲ προσευχή, νηστεία, ἀγρυπνία καὶ ἀδιάκοπη ἄσκηση ἀποκοπῆς τῶν παθῶν. Μὲ τὸν προσωπικό του ἀγῶνα καὶ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ ἔγινε θεοφόρο σκεῦος ἁγιότητας. Ἡ φήμη του δὲν ἄργησε νὰ γίνη γνωστὴ στὴ γύρω περιοχὴ καὶ νὰ προσελκύσει πλῆθος ἐρημιτῶν, οἱ ὁποῖοι συνέρρεαν στὴν ἀπομονωμένη νησῖδα γιὰ νὰ πάρουν τὴν εὐλογία του καὶ νὰ ζητήσουν τίς πνευματικές του νουθεσίες. Πολλοὶ ἀπὸ αὐτοὺς δήλωναν ὅτι ἤθελαν νὰ ἐγκαταβιώσουν πλησίον του. Ἔτσι σὲ σύντομο χρόνο ἡ νησῖδα Ταβέννη ἀριθμοῦσε περισσότερος ἀπὸ 14.000 μοναχούς! Ἀξιώθηκε ὁ Παχώμιος νὰ εἶναι ὁ μεγαλύτερος οἰκιστὴς μοναχῶν στὴν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας.
Οἱ μοναχοί της Ταβέννης ὀνομάστηκαν Ταβεννησιῶτες καὶ ζοῦσαν σὲ μικρὰ οἰκήματα ἀνὰ τρεῖς. Ὁ συγγραφέας τῆς λεγομένης «Λαυσαϊκῆς Ἱστορίας», ποὺ συνέγραψε περὶ τὸ 420 ὁ Παλλάδιος, ἀναφέρει πὼς ὁ Παχώμιος βλέποντας αὐτὸν τὸν μεγάλο ἀριθμὸ τῶν ἀναχωρητῶν, ἄτακτα ζῶντας, χωρὶς κανόνες, ἀποφάσισε νὰ τοὺς συνενώσει σὲ κοινόβιο, κάτω ἀπὸ τὴν καθοδήγηση ἑνὸς ἡγουμένου. Νὰ μένουν σὲ ἑνιαῖο χῶρο, τὴ Μονή, νὰ ἔχουν κοινὴ προσευχή, κοινὸ φαγητό, κοινὴ ἐνδυμασία, κοινὴ ἐργασία, κοινὰ ἔσοδα καὶ ἔξοδα. Γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ κατάρτισε κανόνες, οἱ ὁποῖοι θὰ γίνονται ἀποδεκτοὶ ἀπὸ τοὺς μοναχοὺς καὶ θὰ καθορίζουν τὴ ζωή τους στὸ κοινόβιο.
Οἱ πολυάριθμοι μοναχοὶ Ταβεννησιῶτες ἀποδέχτηκαν τοὺς κανόνες καὶ συνενώθηκαν, ἀποτελοῦντες τὸ πρῶτο κοινόβιο μοναστήρι στὴν ἱστορία τοῦ χριστιανικοῦ μοναχισμοῦ. Ὁ Παχώμιος θεωρεῖται ὁ θεμελιωτὴς τοῦ κοινοβιακοῦ μοναχισμοῦ. Ἡ κύρια ἐνασχόληση τῶν μοναχῶν ἦταν ἡ κοινὴ πρωινὴ καὶ βραδινὴ προσευχή. Ἡ ἐργασία ἦταν ὑποχρεωτικὴ γιὰ ὅσους μποροῦσαν νὰ ἐργάζονται καὶ τὸ κέρδος τῆς ἐργασίας ἔμπαινε σὲ κοινὸ ταμεῖο γιὰ τὴν συντήρηση ὅλων καὶ ὅσων δὲ μποροῦσαν νὰ ἐργαστοῦν. Ἦταν ὑποχρεωμένοι νὰ φοροῦν ὁμοιόμορφη ἐνδυμασία, ἡ ὁποία ἀποτελοῦνταν ἀπὸ λινὸ ποδήρη χιτῶνα, ζώνη τρίχινη καὶ κωνοειδὲς κουκούλιο, τὸ ὁποῖο ἔφτανε ὡς τοὺς ὤμους. Ὑποδήματα σπάνια φοροῦσαν. Κοινὴ ἦταν ἐπίσης καὶ ἡ τροφὴ καὶ τὰ γεύματά τους ἀποτελοῦνταν ἀπὸ φυτικὲς τροφές, τυρὶ καὶ νερό. Κατὰ τὴν ὥρα τοῦ γεύματος ἐπικρατοῦσε σιγὴ καὶ οἱ μοναχοὶ συνεννοοῦνταν μεταξύ τους μὲ νεύματα. Κάλυπταν ἐπίσης τὰ πρόσωπά τους ὥστε νὰ βλέπουν μόνο τὴν τράπεζα καὶ νὰ μὴ διασπᾷται ἡ προσοχή τους μὲ τοὺς ἄλλους μοναχούς.
Οἱ Ταβεννησιῶτες μοναχοὶ κοιμοῦνταν ἐλάχιστα καὶ οὐδέποτε σὲ κλίνη, ἀλλὰ καθιστοί. Κάθε Σάββατο καὶ Κυριακὴ κοινωνοῦσαν τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, ἀφοῦ προηγεῖτο ἡ ἀλληλοσυγχώρηση καὶ ὁ ἀσπασμὸς τῆς ἀγάπης μεταξύ τους. Ὁ Παχώμιος ὅρισε νὰ εἶναι χωρισμένοι σὲ εἰκοσιτέσσερα τάγματα, καθένα χαρακτηριζόμενο ἀπὸ τὰ γράμματα της ἀλφαβήτου. Σὲ αὐτὰ κατατάσσονταν ἀνάλογα μὲ τὴν πνευματική τους ὡριμότητα καὶ τὴν συμπεριφορά τους στὸ κοινόβιο.
Ὁ ἅγιος Παχώμιος δὲν ξεχώριζε τὸν ἑαυτό του ἀπὸ τοὺς ἄλλους μοναχούς, ἀλλὰ συμμετεῖχε τὸ ἴδιο μὲ αὐτοὺς στὸ κοινόβιο μὲ τοὺς ἴδιους κανόνες. Ἄν καὶ ἡγούμενος, οὐδέποτε διαφοροποιήθηκε ἀπὸ τοὺς ἄλλους μοναχοὺς στὴ διακονία. Τὸ ἔτος 348 ἐκδηλώθηκε πανώλη στὸ κοινόβιο, ὅπου προσβλήθηκαν πολλοὶ μοναχοὶ ἀπὸ τὴ νόσο καὶ πέθαναν. Ὁ ἅγιος Παχώμιος περιποιοῦνταν μὲ αὐταπάρνηση τοὺς ἀσθενεῖς μοναχούς. Ὡστόσο προσβλήθηκε καὶ αὐτὸς ἀπὸ τὴ νόσο, ἀσθένησε καὶ ἀπέθανε. Τὸν διαδέχτηκε στὴν ἠγουμενία ὁ ὅσιος Θεόδωρος ὁ Ἡγιασμένος, μιὰ ἄλλη ἐπίσης σημαντικὴ μορφὴ τοῦ μοναχισμοῦ. Ἡ μνήμη τοῦ Μεγάλου Παχωμίου τιμᾷται στὶς 15 Μαΐου.
Ἡ ἱκανότητα τοῦ ἁγίου Παχωμίου νὰ συνενώσει καὶ νὰ διοικήσει τόσες χιλιάδες ἀνθρώπους ὑπῆρξε θαυμαστὴ καὶ μόνο ἡ δύναμη καὶ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ μπορεῖ νὰ τὴν ἐξηγήσει. Ἡ βιογραφία του ἀναφέρει πὼς τοὺς κανόνες τοῦ κοινοβιακοῦ μοναχισμοῦ τοῦ ὑπαγόρευσε ἄγγελος Κυρίου. Ὁ ἅγιος Παχώμιος ἔβαλε ὅπως εἴπαμε τὰ θεμέλια τοῦ κοινοβιακοῦ μοναχισμοῦ, ὁ ὁποῖος εἶναι σύμφωνος μὲ τὴν χριστιανικὴ διδασκαλία. Ἀποτελεῖ δὲ τὸν πυρῆνα τῆς ἰδανικῆς κοινωνικῆς συμβιώσεως καὶ τὸν ὁδηγὸ γιὰ τὴν ἰδανικὴ κοινωνία, ἡ ὁποία μπορεῖ νὰ φέρει τὴν πολυπόθητη εἰρήνη, ἀδελφοσύνη καὶ ἀγάπη στὴν ἀνθρωπότητα. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ὁ ἅγιος Παχώμιος χαρακτηρίζεται μέγας!
__________________________________
Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ
«Πᾶνος»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου