Ἅγιος Παΐσιος: Ἡ καλλιέργεια τῶν καλῶν λογισμῶν

– Γέροντα, οἱ καλοὶ λογισμοὶ ἔρχονται μόνοι τους ἢ πρέπει νὰ τοὺς καλλιεργῶ;

– Πρέπει νὰ τοὺς καλλιεργῆς. Νὰ παρακολουθῆς τὸν ἑαυτό σου, νὰ τὸν ἐλέγχης καὶ νὰ προσπαθῆς, ὅταν ὁ ἐχθρὸς σοῦ φέρνη κακοὺς λογισμούς, νὰ τοὺς διώχνης καὶ νὰ τοὺς ἀντικαθιστᾶς μὲ καλοὺς λογισμούς. Ὅταν ἀγωνίζεσαι ἔτσι, θὰ καλλιεργηθῆ ἡ διάθεσή σου καὶ θὰ γίνη καλή. 

Τότε ὁ Θεός, βλέποντας τὴν καλή σου διάθεση, θὰ συγκαταβῆ καὶ θὰ σὲ βοηθήση, ὁπότε οἱ κακοὶ λογισμοὶ δὲν θὰ βρίσκουν μέσα σου τόπο. Θὰ φεύγουν καὶ θὰ ἔχης πλέον φυσιολογικὰ καλοὺς λογισμούς. Θὰ ἀποκτήσης μιὰ συνήθεια πρὸς τὸ καλό, θὰ ἔρθη ἡ καλωσύνη στὴν καρδιά σου, καὶ τότε θὰ φιλοξενῆς μέσα σου τὸν Χριστό. 

Αὐτὸ ὅμως δὲν γίνεται ἀπὸ τὴν μιὰ μέρα στὴν ἄλλη· χρειάζεται χρόνος καὶ συνεχὴς ἀγώνας, γιὰ νὰ λάβη ἡ ψυχὴ τὸν στέφανο τῆς νίκης. Τότε πιὰ ὁ πόλεμος ἐξαλείφεται γιὰ πάντα, διότι οἱ πόλεμοι εἶναι ξεσπάσματα ἐσωτερικῆς ἀκαταστασίας, ποὺ τὴν ἐκμεταλλεύονται οἱ προπαγάνδες τῶν ἐχθρῶν.

– Δηλαδή, Γέροντα, ὅσοι ἔχουν καλοὺς λογισμούς, τὸ πέτυχαν μὲ ἀγώνα;

– Ἀνάλογα. Ἄλλοι ἄνθρωποι ἔχουν ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τῆς πνευματικῆς τους ζωῆς καλοὺς λογισμοὺς καὶ ἔτσι προχωροῦν. Ἄλλοι, ἐνῶ στὴν ἀρχὴ ἔχουν καλοὺς λογισμούς, ὕστερα δὲν προσέχουν καὶ ἀρχίζουν νὰ ἔχουν ἀριστερούς. 

Ἄλλοι ἔχουν στὴν ἀρχὴ ἀριστεροὺς λογισμούς, ἀλλά, παρακολουθώντας τὸν ἑαυτό τους καὶ βλέποντας πόσες φορὲς τὴν παθαίνουν, χάνουν τὴν ἐμπιστοσύνη στὸν ἑαυτό τους καὶ μετὰ ἔχουν καλοὺς λογισμούς. Ἄλλοι μπορεῖ νὰ ἔχουν μισοὺς καλοὺς καὶ μισοὺς κακούς. 

Ἄλλοι περισσότερους καλούς, ἄλλοι περισσότερους κακούς. Κάποιος λ.χ. ποὺ πάει νὰ γίνη καλόγερος, ἀνάλογα μὲ τὸ περιβάλλον, μὲ τὶς συνθῆκες στὶς ὁποῖες ἔζησε, ἔχει λογισμοὺς καλοὺς καὶ κακούς. Μπορεῖ νὰ ἔχη δέκα μέχρι εἴκοσι τοῖς ἑκατό, ἀκόμη καὶ ὀγδόντα τοῖς ἑκατό, κακοὺς λογισμούς. 

Ὅταν ἀρχίση νὰ κάνη ἐσωτερικὴ ἐργασία, παρακολουθεῖ τὸν ἑαυτό του, προσπαθεῖ νὰ διώχνη τοὺς κακοὺς λογισμοὺς καὶ νὰ καλλιεργῆ τοὺς καλούς. Συνεχίζοντας αὐτὴν τὴν προσπάθεια, φθάνει μετὰ ἀπὸ ἕνα χρονικὸ διάστημα νὰ ἔχη μόνον καλοὺς λογισμούς. 

Ἀπὸ τὸ διάστημα ποὺ εἶχε τοὺς κακοὺς λογισμοὺς στὸν κόσμο, θὰ ἐξαρτηθῆ καὶ τὸ διάστημα ποὺ θὰ χρειασθῆ γιὰ νὰ φύγουν. Στὴν συνέχεια, σιγὰ-σιγὰ σταματοῦν καὶ οἱ καλοὶ λογισμοὶ καὶ φθάνει σὲ ἕνα ἄδειασμα. Τότε περνᾶ μία περίοδο ποὺ δὲν ἔχει οὔτε καλοὺς οὔτε κακοὺς λογισμούς. 

Αὐτὴ ἡ φάση φέρνει καὶ κάποια ἀνησυχία στὴν ψυχὴ καὶ ὁ ἄνθρωπος ἀρχίζει νὰ ἀναρωτιέται: «Τί συμβαίνει; Τί γίνεται τώρα; Εἶχα κακοὺς λογισμούς, ἔφυγαν· ἦρθαν καλοί. Τώρα δὲν ἔχω οὔτε κακοὺς οὔτε καλούς». Μετὰ ἀπὸ αὐτὸ τὸ ἄδειασμα γεμίζει ὁ νοῦς μὲ τὴν θεία Χάρη καὶ ἔρχεται ὁ θεῖος φωτισμός.

– Αὐτὸ τὸ γέμισμα, Γέροντα, πῶς εἶναι;

– Σὲ ἕναν ποὺ δὲν ἔχει δεῖ τὰ ἄστρα δὲν μπορεῖς νὰ τοῦ περιγράψης πῶς εἶναι ὁ ἥλιος. Ἂν ἔχη δεῖ τοὐλάχιστον τὰ ἄστρα, μπορεῖς νὰ τοῦ δώσης νὰ καταλάβη περίπου πῶς εἶναι ὁ ἥλιος.

– Γέροντα, τί βοηθάει νὰ φθάση κανεὶς σ᾿ αὐτὸ τὸ ἄδειασμα ποὺ ἀναφέρατε;

– Ἡ πνευματικὴ μελέτη, ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή, ἡ σιωπὴ καὶ ἡ φιλότιμη ἄσκηση. Μιὰ ψυχὴ ποὺ θὰ πάρη στὰ ζεστὰ τὸν ἀγώνα κατὰ τῶν κακῶν λογισμῶν μπορεῖ νὰ φθάση σὲ καλύτερη κατάσταση ἀπὸ μιὰ ἄλλη ποὺ δὲν ἔχει σχεδὸν καθόλου κακοὺς λογισμούς. 

Μπορεῖ δηλαδὴ στὴν ἀρχὴ τῆς πνευματικῆς ζωῆς νὰ εἶχε ἐνενῆντα κακοὺς λογισμοὺς καὶ δέκα καλοὺς καὶ νὰ φθάση σὲ καλύτερη κατάσταση ἀπὸ αὐτὴν ποὺ εἶχε ἐνενῆντα καλοὺς καὶ δέκα κακούς.

Ἀπὸ τὸ βιβλίο Γέροντος Παϊσίου Ἁγιορείτου ΛΟΓΟΙ Γ' «Πνευματικὸς ἀγώνας»

«Πᾶνος»